Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, έκανε έκκληση τη Δευτέρα 4 Μαρτίου προς όλους τους Ευρωπαίους να ξεκινήσουν εκ νέου το “σχέδιο ΕΕ”, διοργανώνοντας διάσκεψη «χωρίς ταμπού» πριν από το τέλος του έτους που θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε μια νέα συνθήκη.
Η έκκληση του Μακρόν και στις 22 επίσημες γλώσσες της ΕΕ περιέχεται σε ένα άρθρο γνώμης που δημοσιεύθηκε ταυτόχρονα σε αρκετές κορυφαίες ευρωπαϊκές εφημερίδες, όπως οι Die Welt, Guardian, El País και Corriere della Serra.
«Ποτέ μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Ευρώπη δεν ήταν τόσο απαραίτητη. Και όμως ποτέ η Ευρώπη δεν υπήρξε σε τέτοιο κίνδυνο», γράφει ο Μακρόν σε αυτό που πολλοί βλέπουν ως την έναρξη της δικής του εκστρατείας για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Μάιο.
Στο άρθρο, με τίτλο «Για την Ευρωπαϊκή αναγέννηση», ο Γάλλος πρόεδρος αναφέρει μια σειρά πρωτοβουλιών που η ΕΕ θα μπορούσε να πάρει τόσο για να υπερασπιστεί τον εαυτό της όσο και για να προσχωρήσει περισσότερο στις βασικές της αξίες.
Τον Ιανουάριο, ο Μακρόν σημείωσε ότι η εκστρατεία του Brexit – η οποία οδήγησε στην ψηφοφορία του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την ΕΕ – «χειραγωγήθηκε από το εξωτερικό μέσω πολλών από αυτά που ονομάζουμε fake news».
Το Brexit είναι το σύμβολο της Ευρωπαϊκής κρίσης
Το Brexit, όπως είπε, ήταν το σύμβολο της κρίσης της Ευρώπης «που δεν ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των λαών της για προστασία από τα σοβαρά σοκ του σύγχρονου κόσμου».
Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ «συμβολίζει επίσης την ευρωπαϊκή παγίδα», και συνέχισε ο Μακρόν:
«Ποιος είπε στον Βρετανικό λαό την αλήθεια για το μέλλον τους μετά το Brexit; Ποιος τους μίλησε για την απώλεια της πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά; Ποιος αναφέρθηκε στους κινδύνους για την ειρήνη στην Ιρλανδία όσον αφορά την αποκατάσταση των πρώην συνόρων;
«Η εθνικιστική περισυλλογή δεν προσφέρει τίποτα. Είναι απόρριψη χωρίς εναλλακτική λύση. Και αυτή η παγίδα απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη: οι θυμωμένοι κάπηλοι, υποστηριζόμενοι από fake news, υπόσχονται τίποτα και τα πάντα».
Ένας «Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Προστασία των Δημοκρατιών»
Εκτός από το Brexit, η άλλη παγίδα, σύμφωνα με τον Γάλλο πρόεδρο, είναι η υπάρχουσα κατάσταση και η παραίτηση. Για να γίνει πιο σαφής, έθεσε διάφορα ερωτήματα που οι πολίτες κατά καιρούς ρωτούν: «Πού είναι η Ευρώπη; Τι κάνει η Ευρώπη;»
«Προτείνω τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για την Προστασία των Δημοκρατιών, η οποία θα παρέχει σε κάθε κράτος μέλος Ευρωπαίους εμπειρογνώμονες για να προστατεύσουν την εκλογική τους διαδικασία από κυβερνοεπιθέσεις και χειραγώγηση», έγραψε ο Μακρόν.
Η χρηματοδότηση των Ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων από το εξωτερικό θα πρέπει επίσης να απαγορευθεί, ενώ θα πρέπει να συμφωνηθούν κανόνες για την απαγόρευση «όλων των υποκινήσεων μίσους και βίας από το διαδίκτυο», πρόσθεσε.
Επανεξετάζοντας την ζώνη Σένγκεν
Ο Μακρόν, ο οποίος δεν κρατά μυστικά τα σχέδιά του για τον σχηματισμό μιας κεντρώας φιλοευρωπαϊκής συμμαχίας για την αποτροπή των λαϊκιστικών και εθνικιστικών κινημάτων στην ηπειρωτική Ευρώπη, πρότεινε επίσης τη μεταρρύθμιση της 26μελούς ζώνης Σένγκεν που επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ των μελών.
Όλοι όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν στη Σένγκεν «πρέπει να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις ευθύνης (αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι) και την αλληλεγγύη (μια πολιτική ασύλου με τους ίδιους κανόνες αποδοχής και άρνησης)», έγραψε.
Οι χώρες του Βίσεγκραντ, στην Κεντρική Ευρώπη, ειδικά, απέρριψαν την πρόσκληση να πάρουν το δικό τους μερίδιο από τους μετανάστες που έφθασαν από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Πολλοί πολιτικοί της ΕΕ ζήτησαν την απομάκρυνση της Βίσεγκραντ από τη Σένγκεν.
Ο Μακρόν πρότεινε ότι η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να μοιράζεται μια κοινή συνοριοφυλακή, μαζί με ένα κοινό γραφείο για την αντιμετώπιση των αιτημάτων ασύλου.
Ελάχιστος ευρωπαϊκός μισθός
Για να ξεπεράσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια, έθεσε την ιδέα ενός ελάχιστου ευρωπαϊκού μισθού “ως κοινωνική ασπίδα για όλους τους εργαζόμενους, από την ανατολή ως τη δύση και από τον βορρά ως το νότο, που θα εξασφαλίζει έτσι την ίδια αμοιβή στον ίδιο χώρο εργασίας και έναν ελάχιστο ευρωπαϊκό μισθό κατάλληλο ανά χώρα, ο οποίος θα συζητείται συλλογικά κάθε χρόνο.”
Ταυτόχρονα, η Ευρώπη θα πρέπει να επιδιώξει να ευνοήσει τα δικά της επιχειρηματικά συμφέροντα, “ακριβώς όπως κάνουν οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι ανταγωνιστές μας”, σημειώνει ο Μακρόν.
Προειδοποιώντας τους πολίτες ενάντια στην απειλή αποδοχής της υπάρχουσας κατάστασης, τους προέτρεψε να επιδιώξουν την αλλαγή διατηρώντας τις κοινές αξίες.
Αναθεώρηση Συνθηκών, Ευρώπη με διαφορετικές ταχύτητες
Μια «διάσκεψη για την Ευρώπη», στην οποία θα συμμετέχουν «επιτροπές πολιτών», θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος του έτους «προκειμένου να προταθούν όλες οι αλλαγές που χρειάζεται το πολιτικό μας σχέδιο, με ανοιχτό πνεύμα, ακόμη και για την τροποποίηση των συνθηκών», προτείνει ο Μακρόν.
Ακόμη και αν ορισμένες χώρες διαφωνούν, εξακολουθούν να υπάρχουν λύσεις σε μια Ευρώπη που εργάζεται με διαφορετικές ταχύτητες, δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος.
Η προτεινόμενη διάσκεψη για την Ευρώπη «θα καθορίσει ένα οδικό χάρτη για την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα μεταφράζει αυτές τις βασικές προτεραιότητες σε συγκεκριμένες ενέργειες», σημειώνει ο Μακρόν.
«Θα υπάρξει διαφωνία, αλλά είναι καλύτερα να έχουμε μια στατική Ευρώπη ή μια Ευρώπη που να προχωράει, μερικές φορές σε διαφορετικούς ρυθμούς και είναι ανοιχτή σε όλους;», αναρωτιέται.
Ζήτησε, επίσης, τη διαπραγμάτευση μιας νέας «συνθήκης για την άμυνα και την ασφάλεια» και τη σύσταση ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφαλείας που θα περιλαμβάνει τη Βρετανία για την προώθηση πρωτοβουλιών συλλογικής άμυνας.
Στην ομιλία του στη Σορβόνη τον Σεπτέμβριο του 2017, ο Μακρόν ζήτησε μεγαλύτερη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας στην Ευρώπη και μια κοινή πολιτική ασύλου.
Αλλά οι μέχρι στιγμής ιδέες του έχουν συναντήσει μόνο χλιαρή στήριξη από τη Γερμανίδα ηγέτη Άνγκελα Μέρκελ, ενώ πυροδοτούν την αντιπολίτευση από τους δεξιούς ηγέτες των κυβερνήσεων σε Ιταλία, Ουγγαρία και Πολωνία.
Ο 41χρονος Μακρόν αναστάτωσε το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα της Γαλλίας κερδίζοντας τις προεδρικές εκλογές του 2017, χτυπώντας την Μαρί Λε Πεν, αρχηγό του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου.
Από τότε έχει επιδιώξει την φιλελευθεροποίηση της γαλλικής οικονομίας αλλά αυτό έχει πυροδοτήσει κινηματικές αντιδράσεις με τρίμηνες μαζικές διαδηλώσεις από τα «κίτρινα γιλέκα».
[το κείμενο επιμελήθηκε στην ελληνική έκδοση ο Θοδωρής Καραουλάνης]