H ιστορία της Θεάς Νίκης που δεσπόζει στην κορυφή της Πύλης του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο είναι άκρως περιπετειώδης και ενδιαφέρουσα.
Η Πύλη του Βρανδεμβούργου αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό μνημείο της πρωτεύουσας της Γερμανίας και ένα σύμβολο που μέσα στα χρόνια έστεκε προκειμένου να υποδηλώσει διαφορετικά κεφάλια της ιστορίας. Ολοκληρώθηκε το 1791, από τον Πολωνό αρχιτέκτονα Καρλ Γκότχαρντ Λάνγκχανς στα πρότυπα της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής. Για την ακρίβεια, σκοπός του μνημείου την κατασκευή του οποίου διέταξε ο βασιλιάς Φρειδερίκος Γουλιέλμος της Πρωσίας, ήταν να θυμίζει τα Προπύλαια της Ακρόπολης στην Αθήνα.
Δυο χρόνια αργότερα, στην κορυφή του 26 μέτρων κτίσματος, που αποτελούσε και το σύνορο της πόλης εκείνη την εποχή, τοποθετήθηκε ένα μεγαλοπρεπές μπρούτζινο άγαλμα. Πρόκειται για το έργο του Γερμανού γλύπτη Γιόχαν Γκότφριντ, που αναπαριστά τη θεά της Ειρήνης πάνω σε ένα ρωμαϊκό άρμα, το οποίο σέρνουν τέσσερα άλογα. Η Ρωμαία Θεά κρατά ένα στεφάνι ελιάς.
Η αρπαγή του αγάλματος από τον Ναπολέοντα
Σήμερα, πολλοί γνωρίζουν πως το άγαλμα στην Πύλη του Βρανδεμβούργου αναπαριστά τη Θεά Νίκη. Ωστόσο, μετονομάστηκε σε Νίκη μόνο αφότου εκλάπη από το Βερολίνο το 1806. Ο Ναπολέων θα καταφέρει επιβλητική νίκη σε βάρος της Πρωσίας και επιστρέφοντας στο Παρίσι θα ζητήσει να ξηλωθεί το άγαλμα και να μεταφερθεί εκεί, ως ένδειξη της υπεροχής των γαλλικών στρατευμάτων.
Μόλις οκτώ χρόνια αργότερα, η θεά Νίκη θα επιστρέψει στην κυριότητα του βασιλείου της Πρωσίας μετά την μάχη του Βατερλώ. Η επανατοποθέτηση θα σηματοδοτήσει και μια σημαντική αλλαγή στα σύμβολα της θεάς. Αντί για στεφάνι ελιάς, εκείνη θα κρατά στο εξής ένα στεφάνι οξιάς στο κέντρο του οποίου τοποθετείται ο σιδερένιος σταυρός, σύμβολο του πρωσικού και μετέπειτα γερμανικού στρατού.
Πάνω στο στεφάνι τοποθετείται στη θέση του ρωμαϊκού αετού, ο αετός με το βασιλικό στέμμα, σύμβολο της Πρωσίας. Την ίδια περίοδο, αποφασίστηκε η μετονομασία της πλατείας μπροστά από την Πύλη του Βρανδεμβούργου σε «Πλατεία Παρισίων», σε ανάμνηση της νίκης εναντίον των Γάλλων.
Τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου
Η Πύλη του Βρανδεμβούργου αποτέλεσε σύμβολο και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Το μνημείο υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ λίγο έλειψε ακόμη και να καταστραφεί από τους βομβαρδισμούς. Ανατολική και Δυτική Γερμανία συμφώνησαν να αποκαταστήσουν το μνημείο, στα σύνορα των δύο πλευρών, από κοινού. Οι ανατολικογερμανοί ανέλαβαν το άγαλμα της Θεάς Νίκης, ενώ στη Δυτική Γερμανία οι εργασίες εστίασαν στο κτίσμα της πύλης του Βρανδεμβούργου.
Οι αρχές της κομμουνιστικής Ανατολικής Γερμανίας αποφάσισαν λοιπόν, κατά την αποκατάσταση του αγάλματος να αφαιρέσουν τον σιδερένιο σταυρό, αλλά και τον αετό από το μπρούτζινο γλυπτό. Δικαιολόγησαν δε την απόφασή τους αυτή, με το επιχείρημα πως τα σύμβολα που αφαιρέθηκαν αναφέρονταν στη ναζιστική Γερμανία που είχε προκαλέσει τον όλεθρο στη χώρα και ολόκληρη την Ευρώπη.
Κάπως έτσι, η Θεά Νίκη παρέμεινε να κρατά μόνο ένα στεφάνι μέχρι και το 1989 και την επανένωση της Γερμανίας. Ο σταυρός και ο αετός μεταφέρθηκαν σε μουσείο της ανατολικής πλευράς της Γερμανίας.
Το σύμβολο της επανένωσης
Σχεδόν 100 χρόνια μετά την κατασκευή της, η Πύλη του Βρανδεμβούργου αποτέλεσε ξανά σύμβολο ειρήνης. Στις 22 Δεκεμβρίου του 1989, παράλληλα με την πτώση του Τείχους, η Πύλη του Βρανδεμβούργου άνοιξε και ένωσε για πρώτη φορά μετά από 28 χρόνια τις δύο πλευρές. Το μνημείο αποτέλεσε το επίκεντρο των πανηγυρισμών και έγινε σημείο αναφοράς για το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την επανένωση της Γερμανίας.
Μπροστά στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού, απευθύνθηκαν στον γερμανικό λαό, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, οι πρόεδροι των ΗΠΑ Τζον Κένεντι, Ρόναλντ Ρίγκαν και Μπαράκ Ομπάμα, αλλά και ο Δαλάι Λάμα. Στο σημείο άλλωστε έχουν λάβει χώρα σειρά εκδηλώσεων για τον εορτασμό της επανένωσης της Γερμανίας.
Η Πύλη του Βρανδεμβούργου ανακατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου τον Οκτώβριο του 2002, έπειτα από εργασίες αποκατάστασης που διήρκησαν 22 μήνες.