Πρώτο νεανικό συγκρότημα που μπορεί να χαρακτηριστεί ροκ, στη μεταπολεμική Ελλάδα, ήταν οι Padam Jazz Club, στην Ιπτάμενη Παράγκα των Ελλήνων Υπαρξιστών.
Υπάρχει και η ιστορική φωτογραφία του «ντραμίστα» του συγκροτήματος Πιτ Κουτρουμπούση, αλλά και του «πιανίστα» Τζο Χατζηγεωργίου, σε πάρτι του 1953, μες στην παράγκα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η ροκ ιστορία, αρχίζει το 1953. Ροκ καταστάσεις συνέβαιναν και πριν την Κατοχή, και αμέσως μετά, στον «πυρετό» του Swing. Όμως, αυτές είχαν τη μουσική υποστήριξη μεγάλων ορχηστρών από επαγγελματίες μουσικούς, που δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αποτελούσαν ροκ γκρουπάκια.
Οι Padam Jazz Club, έπαιζαν μπούγκι με ντανταϊστική διάθεση, ένας είδος αυτοσχέδιας μουσικής, που οι ίδιοι ονόμαζαν «υπαρξιστική τζαζ» και «υπαρξιστικό θόρυβο».
Μετά τους Padam Jazz Club, δύο νεανικά συγκροτήματα σχηματίζονται, οι ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ και οι FORMINX.
Οι ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ, ήταν ο Βασίλης Τζαβάρας, ο Νίκος Αδάμας, και η Βασιλική Σκυριανού. που είχε το ψευδώνυμο Κούκα. Είναι οι πρώτοι νεαροί που παίζουν ροκ εν ρολ και μετά το 1960, διαδίδουν τον περίφημο χορό του τουίστ.
Όμως το συγκρότημα που θα προκαλέσει τη γέννηση αναρίθμητων συγκροτημάτων αμέσως μετά, ήταν οι FORMINX, αδιαμφισβήτητα το δημοφιλέστερο συγκρότημα της νεολαίας στις αρχές της δεκαετίας του '60.
Σε μια παλιά φωτογραφία, βλέπουμε τη μεγαλύτερη ίσως θαυμάστρια των FORMINX. Είναι η δεκαεξάχρονη τότε Λένα Στάθη. Χαμογελά ευτυχισμένη μετά από μια συναυλία που είδε από κοντά το αγαπημένο της συγκρότημα. Στα χέρια της σφίγγει το περιοδικό ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΡΥΘΜΟΙ, που διαβάζει χωρίς να χάσει κανένα τεύχος. Στην τσάντα της έχει κρύψει έναν μικρό θησαυρό: το αυτόγραφο που της υπέγραψε ο αρχηγός του συγκροτήματος, πίσω από την φωτογραφία.
Το αυτόγραφο θα το κρατήσει σε όλη της τη ζωή.
Η αφιέρωση γίνεται «στην πιο γλυκιά κοπέλα τη Λένα» και την υπογράφει ο Βαγγέλης Forminx, δηλαδή, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου.
Λίγο αργότερα, η Λένα θα γνωρίσει τον Νίκο Τσιλογιάννη, ντραμίστα των IDOLS. Θα ερωτευτούν κεραυνοβόλα και θα παντρευτούν. Δυστυχώς, αυτός ο γάμος δεν κράτησε στον χρόνο. Κράτησαν όμως οι αναμνήσεις και έμειναν αυτά τα τρυφερά σημάδια από το πέρασμα στην εποχή της αθωότητας και των πρώτων ελληνικών ροκ συγκροτημάτων.
Οι FORMINX για την εποχή τους αποτελούν μουσικό φαινόμενο. Οι εμφανίσεις τους προκαλούν υστερία, ώστε αρκετοί τότε τους χαρακτήριζαν «οι Beatles της Ελλάδας». Στις 12 Σεπτεμβρίου 1965, δίνουν μια συναυλία στο ΠΑΛΑΙ ΝΤΕ ΣΠΟΡ στη Θεσσαλονίκη, που δείχνει την τεράστια απήχηση που έχουν στην νεολαία. Οι «τηναίητζερς» δεν σταματούν να χορεύουν γιάνκα στις κερκίδες και να πετάνε κόκκινες πιπεριές στον αέρα, όταν το συγκρότημα παίζει το Il Peperone.
Οι Forminx προκαλούν ένα τεράστιο μιμητικό κύμα, και σε όλη την Ελλάδα αρχίζουν και σχηματίζονται συγκροτήματα. Μέχρι και το 1965, θα πρέπει η κάθε γειτονιά, να είχε και το δικό της γκρουπάκι.
Τα πρώτα συγκροτήματα
Τα πρώτα συγκροτήματα που αρχίζουν να ξεφυτρώνουν σε όλες σχεδόν τις ελληνικές πόλεις, δεν έχουν ηλεκτρικές κιθάρες. Σε μία φωτογραφία της εποχής, ένα συγκρότημα κάνει πρόβες σε μια αυλή που κλείνεται από τσιμεντόλιθους στα Μελίσσια. Και τα τρία παιδιά κρατούν ακουστικές κιθάρες που έχουν μετατρέψει σε ηλεκτρικές με μαγνήτες. Φαίνονται τα καλώδια και των τριών που συνδέονται με ένα τεράστιο ραδιόφωνο που λειτουργεί σαν ενισχυτής. Το μικρόφωνο ακόμη συνδέεται στο ίδιο ραδιόφωνο που ενισχύει ταυτόχρονα φωνή και τρεις κιθάρες. Ο ήχος που έβγαινε ήταν φυσικά άθλιος, αλλά οι νεαροί φαίνονται ευτυχισμένοι.
Στην αρχή, όλα τα συγκροτήματα της νεολαίας, είναι αγγλόφωνα. Αυτά που κάνουν δεν είναι η ελληνική εκδοχή μιας παγκόσμιας διάθεσης, αλλά η αντιγραφή μιας ξένης κουλτούρας.
Μέχρι και το 1966, κανένα σχεδόν συγκρότημα δεν έπαιζε τραγούδι με ελληνικό στίχο, και οι ελάχιστες εξαιρέσεις αντιμετωπίζονταν με απαξίωση. Αλλά το 1966, συνέβη ένα μικρό θαύμα που άλλαξε άρδην τα πράγματα. Ένα συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, οι ΟΛΥΜΠΙΑΝΣ παρουσίασε το τραγούδι «Ο Τρόπος», και απέδειξε τη δύναμη του ελληνικού στίχου. Η επιτυχία είναι τεράστια, και όλα τα συγκροτήματα αναθεωρούν τη στάση τους, και αρχίζουν να γράφουν τραγούδια με ελληνικό στίχο.
Τα χρόνια 1960 -67, είναι η περίοδος της μεγάλης έκρηξης του ροκ στην Ελλάδα. Είναι η εποχή των Γιεγιέδων. Γιεγιές ή γιεγιέδισα= παρατσούκλι που ο λαός έδωσε στην τότε ροκ νεολαία. Το παρατσούκλι, οφειλόταν στην επανάληψη της λέξης Yes, που ακουγόταν κυρίως, στο τραγούδι των Beatles, «She Loves You», πολύ αγαπητό, στην τότε νεολαία. Οι περισσότεροι τους αποκαλούσαν γιεγιέδες με διάθεση απαξίωσης. Αυτό φαίνεται, και στον στίχο λαϊκού τραγουδιού της εποχής, που μουσικά διακωμωδούσε τον αγαπημένο χορό των γιεγιέδων την Γιάνκα :
Με τους γιεγιέδες άρχισες παρέα
και δεν θα καθαρίσουμε ωραία
εγώ δεν θέλω μούσια και γενειάδες
και διώχτους πριν με βάλεις σε μπελάδες
(Στίχοι Κ.Βίρβος, Μουσική: Β.Βασιλειάδης).
Οι Γιεγιέδες, δεν είχαν μούσια, και ο στίχος μας δείχνει, ότι ο στιχουργός τους ταύτιζε με τους προηγούμενους υπαρξιστές που προκάλεσαν ηθικό πανικό με τα πάρτι τους στην Ιπτάμενη Παράγκα του Σίμου.
Και οι Γιεγιέδες, προκαλούν ηθικό πανικό, και δέχονται επιθέσεις από τους συντηρητικούς της εποχής. Οι λαϊκοί τραγουδιστές, τους είδαν σαν αντίπαλους και έτσι, υπήρξαν λαϊκά τραγούδια που απαξίωναν τους Γιεγιέδες. Αναφέραμε ήδη το «Με τους Γιεγιέδες άρχισες παρέα».
Ένα άλλο ήταν το «Ο Βαγγέλης ο Γιεγιές», του Βαγγέλη Περπινιάδη, στο οποίο ο συνθέτης, λέει…
Χίλια τάλιρα απόψε
για χατίρι σου χαλάω
αλλά μη μου πεις μονάχα
στους γιεγιέδες να σε πάω.
Δεν μπορώ εγώ κυρά μου
επειδή εσύ το θες
να περνάω και να λένε
ο Βαγγέλης ο γιεγιές.
Γνωστό ακόμα και το τραγούδι «Άλλαξε κορίτσι μου μυαλό» που ερμήνευσε ο Στράτος Διονυσίου (Στίχοι: Η.Παπασιδέρης, Μουσική: Τ.Σούκας)…
Σου το 'πα μια, σου το 'πα δυο,
ν’ αλλάξεις κοριτσάκι μου μυαλό,
άσε τα κλαμπ και τα γιε γιε
και κάτσε φρόνιμα καλέ…
Όλα αυτά τα τραγούδια καθόλου δεν ενοχλούσαν τους γιεγιέδες, αντίθετα τους διασκέδαζαν. Στην πραγματικότητα, οι γιεγιέδες ήταν οι νέοι της εποχής που ήθελαν να ζήσουν με τον δικό τους τρόπο, με τραγούδια και χορούς σε Μουσικά Πρωινά, σε κλαμπ και παραλιακά πάρτι.
Σε μία φωτογραφία βλέπουμε ένα από τα περίφημα Beach party γιεγιέδων, με Διαγωνισμό Χορού, σε παραλία της Θεσσαλονίκης. Στο κέντρο, σκυμμένος, ο δημοσιογράφος Γιώργος Λιάνης, που κάλυπτε τότε, τις νεανικές εκδηλώσεις.
Τα συγκροτήματα των γιεγιέδων της Αθήνας
Τα σημαντικότερα συγκροτήματα που αποτέλεσαν τη σκηνή της Αθήνας στο διάστημα 1960-1967, ήταν οι : FORMINX, ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ, IDOLS, HARLEMS, PLAYBOYS, WE FIVE, CHARMS, MGC, και JUNIORS.
Στη σκηνή αυτή θα πρέπει να σημειωθούν και οι πολύ καλές γυναικείες φωνές: Ζωή Κουρούκλη, και Τάμμυ.
Στη Θεσσαλονίκη
Τα πρώτα συγκροτήματα της Θεσσαλονίκης (VIPS, Brahms, Spiders, Dreamers, Reformers, Κομήτες κ.α) τα οποία δρουν στο διάστημα 1960-1964, δεν άφησαν έργο, ή τουλάχιστον, μέχρι σήμερα, δεν γνωρίζουμε, τέτοιες ηχογραφήσεις. Στοιχεία, υπάρχουν, μετά το 1964, οπότε και σχηματίζονται συγκροτήματα που αφήνουν τραγούδια.
Τα γνωστότερα συγκροτήματα της «δεύτερης φάσης», είναι: Ολύμπιανς, Strangers, Up Tight, Pacifics, Monks, B.M.W, Renaldi, Βόρειοι, και Greeks.
Αναμφίβολα, το σημαντικότερο (και εμπορικότερο) αυτών των συγκροτημάτων, ήταν οι Ολύμπιανς, οι οποίοι υπερτερούν, ακόμη και αν συγκριθούν, με τα συγκροτήματα, της Αθήνας.
Στη σκηνή της Θεσσαλονίκης, ανήκει και η πολύ καλή τραγουδίστρια Μαρία Ρωμανού, πραγματικό της όνομα, Μαρία Τρυπολόγου. Τη βλέπουμε εδώ να μας χαμογελά, σε φωτογραφία του 1966, έξω από το κλαμπ Arigato στην Θεσσαλονίκη. Είναι μόλις 16 ετών και τραγουδά εκεί με τους Monks. Η είσοδός της στους γιεγιέδες υπήρξε θεαματική.
Εκπληκτική τραγουδίστρια, χαρακτηρίστηκε σαν Ελληνίδα Παβόνε. Το πάθος στην έκφραση και ένας εφηβικός δυναμισμός παραδομένος στον έρωτα, φαίνονται στην ερμηνεία της στο Il mondo lo sa, που έγραψε γι' αυτήν ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, στα τέλη του 1966. Την συνοδεύει η «Ορχήστρα Β.Παπαθανασίου», δηλαδή … οι Aphrodite's Child, πριν φύγουν από την Ελλάδα!