Ο Θανάσης Σαράντος μιλάει στο in.gr για τη «Γέρμα» του Λόρκα

Με επιτυχία ξεκίνησαν την περασμένη Παρασκευή στο «θησείον, ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ» οι παραστάσεις της «ΓΕΡΜΑ», του εμβληματικού έργου του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα σε σκηνοθεσία – διασκευή Θανάση Σαράντου, αποσπώντας το δυνατό και ένθερμο χειροκρότημα των θεατών.

Ο Θανάσης Σαράντος και η Εταιρία Θεάτρου «ηθικόν ακμαιότατον» παρουσιάζουν  για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, μία διασκευή της «Γέρμα» για 5 πρόσωπα, που βιώνουν τον λορκικό μύθο σ’ ένα ελληνικό ακριτικό χωριό της Ηπείρου εν έτει 2019.

Σ’ ένα ελληνικό ακριτικό χωριό της Ηπείρου το 2019, η Γέρμα, μία παντρεμένη γυναίκα, δέχεται την κατακραυγή του κοινωνικού της περίγυρου, λόγω του ότι είναι στείρα. Ο διακαής και εμμονικός πόθος της για τη μητρότητα και τη γονιμότητα, θα την οδηγήσουν στο να ξεπεράσει τα όρια και τα ήθη της κλειστής κοινωνίας στην οποία ζει.

Η Γέρμα φτάνει σε αδιέξοδο και κάνει την επανάστασή της: σκοτώνει τον άντρα της και μαζί του τις αξίες που εκείνος πρεσβεύει. Αυτό το βίαιο, τυφλό και αυτοκαταστροφικό ξέσπασμά της, εκφράζει τη βαθιά επιθυμία της για μια ζωή χωρίς συμβατικές και ψυχοφθόρες σχέσεις.

Γραμμένη το 1934, η «Γέρμα» αποτελεί ένα από τα τρία λυρικά έργα του Λόρκα, γνωστά και ως «Αγροτική τριλογία» (τα άλλα δύο είναι «Ο Ματωμένος Γάμος» και το «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα»), στα οποία ο συγγραφέας καταπιάνεται με το θέμα της υποταγής των γυναικών, στα πρότυπα και τις παραδόσεις των πατριαρχικών κοινωνιών, αποζητώντας την ελευθερία και την ισότητα. Στην Ελλάδα το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε τη δεκαετία του 1960 από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία – μετάφραση Αλέξη Σολομού.

Η «Γέρμα» αποτελεί έναν λυρικό ύμνο για τη γονιμότητα, τη μητρότητα και την κοινωνική καταπίεση της γυναίκας. Ο Λόρκα ανιχνεύει τις ουσιαστικές ανάγκες των ηρώων του, καταγγέλλοντας το μαρτύριο της στέρησης και της μη επαφής, που οδηγεί στο θάνατο, απευθυνόμενος σε κάθε κοινωνία ανεξαρτήτως εποχής.

O Θανάσης Σαράντος μιλάει στον in.gr για την διάσημη ηρωίδα και τον ψυχισμό της.

Τι είναι αυτό που οδηγεί την ηρωίδα σε απόγνωση;

H Γέρμα ζει ένα οδυνηρό ταξίδι αυτογνωσίας όταν συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να εκπληρώσει τον κύκλο της γυναικείας της φύσης με την απόκτηση ενός παιδιού. Διαπιστώνει ότι είναι εγκλωβισμένη σ’ έναν συμβατικό γάμο χωρίς έρωτα ενώ κάποτε είχε την ευκαιρία να ζήσει έναν πραγματικό. Η απόγνωση στην ηρωίδα έρχεται όταν συνειδητοποιεί το ψέμα που κυριαρχούσε στην ζωή της, μια ζωή φυλακισμένη από κοινωνικούς περιορισμούς και νόθες προκαταλήψεις.

Πόσο έχουν επηρεάσει τον ψυχισμό της τα στερεότυπα της κοινωνίας όπου ζει;

Απολύτως. Είναι απίστευτης ακρίβειας η ψυχογραφία του Λόρκα και η ερευνητική του ματιά πάνω στην καταπίεση που υφίσταται η  ηρωίδα του.  Αυτό είναι που κάνει τον ποιητή διαχρονικό με ένα κείμενο που γράφτηκε το 1934 . Αγγίζει ανοιχτές πληγές ακόμα και για τους σημερινούς θεατές. Για το πόσο δηλαδή μπορεί να επηρεάσει τον άνθρωπο της  κάθε εποχής το κοινωνικό του περιβάλλον. Η Γέρμα είναι μαθημένη από τα παιδικά της χρόνια να μην επιθυμεί ερωτικά, να μην γνωρίζει το σώμα της, να είναι μια υπάκουη σύζυγος, να μένει κλεισμένη στο σπίτι της είτε αυτό είναι του πάτερα της είτε του άντρα της. Η Γέρμα παντρεύτηκε έναν άνδρα που διάλεξε ο πατέρας της, έναν άνδρα που όχι μόνο δεν της έδωσε παιδιά αλλά και που ποτέ δεν μπόρεσε να ξυπνήσει  τη σεξουαλικότητά της.  Η Γέρμα, είναι θύμα των περιστάσεων, των κοινωνικών περιορισμών της ζωής της, του κώδικα τιμής της και της εμμονικής υπακοής σ’ αυτόν.

Πως οδηγείται στο έγκλημα;

Η απαίτηση της Γέρμας για ένα παιδί διαθέτει μια φαντασιακή και ναρκισσιστική διάσταση. Ο άντρας της – ο Γιάννης στην παράστασή μας-  δεν αποτελεί ένα πρόσωπο αλλά ένα αντικείμενο μέσω του οποίου η Γέρμα προσπαθεί να ξαναβρεί την ένωση μάνας και κόρης. «Για εκείνο (το παιδί)  δόθηκα στον άνδρα μου. […] Κι όταν καθρεφτιζόμουνα στα μάτια του, μ’ έβλεπα τόσο δα μικρή.[…] Σαν κόρη μου.» Το παιδί παρουσιάζεται σαν ένας καθρέφτης ή σαν μια προέκταση της Γέρμας που δεν μπορεί να το αντιληφθεί σαν κάτι αυτόνομο. «…σε λίγο θ’ αρχίσω να πιστεύω πως ο γιος μου είμαι εγώ». Νοιώθει ένα με την επιθυμία της.  Όταν ο σύζυγος της αποκαλύπτει ότι δεν επιθυμεί παιδί η Γέρμα τον σκοτώνει. Καθώς ο άντρας της είναι το μόνο της μέσο για τη μητρότητα, όταν τον σκοτώνει αισθάνεται πως έχει σκοτώσει το παιδί της.

Λυτρώνεται μετά την πράξη αυτή;

Η Γέρμα έχει συνδέσει άρρηκτα τη μητρότητα με το νόημα της ζωής· η στειρότητα την αφήνει κενή και χωρίς ταυτότητα.  Όμως για πρώτη φορά μπορεί να κοιτάξει τον εαυτό της και να λυτρωθεί : «…Μαραμένη… Ναι, μαραμένη.  Όμως… Τώρα ξέρω. Το ‘μαθα, μια για πάντα. –Και  μόνη»,  διαπιστώνει στο τέλος του έργου.

Ποια σκηνοθετική οπτική έχετε ακολουθήσει;

Επικεντρώθηκα στο λόγο του συγγραφέα μεταφέροντας την ανδαλουσιανή ιστορία του μεσοπολέμου σ’ ένα ακριτικό ορεινό χωριό της Ηπείρου το 2019 αφού συμπυκνώσαμε την δομή  σε 5 βασικά πρόσωπα όπως άλλωστε υπήρχαν και στο πρωτότυπο κείμενο του Λόρκα. Η ρέουσα μετάφραση από την ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη υπήρξε το πιο πολύτιμο εργαλείο μαζί με τους υπέροχους δοσμένους ηθοποιούς της ομάδας και την πρωτότυπη μουσική από τον Κωνσταντίνου Ευαγγελίδη με απόηχους από το δημοτικό τραγούδι η οποία πιστεύω ότι έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την παράσταση. Με τα πλέον λιτά σκηνικά μέσα προσπαθήσαμε λοιπόν ν’ αποδώσουμε την ΓΕΡΜΑ αυτό το «τραγωδιακό ποίημα» όπως ονόμαζε ο Ισπανός ποιητής.