«Το δράμα της Κύπρου» – Έφυγε ο Παπαλάζαρος, εμβληματική μορφή της Αριστεράς

Το σύμβολο του αγώνα και της αντίστασης ο ιερέας Παπαλάζαρος, πατέρας δύο ηρώων της Δημοκρατίας και της ελευθερίας της Κύπρου έσβησε την Κυριακή, 5 Ιουλίου του 2020.

Ενδεικτικά είναι τα λόγια που επέλεξε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, στο άκουσμα του θανάτου του Παπαλάζαρου: «ο Παπαλάζαρος, πατέρας δύο ηρώων προάσπισης της Δημοκρατίας, υπήρξε εμβληματική μορφή στη σύγχρονη ιστορία μας. Ένας άνθρωπος που στο πρόσωπο του εκφραζόταν το δράμα της πατρίδας μας. Το κουράγιο, και η πίστη του στους ανθρώπους και στο δίκαιο δεν έλειψε ποτέ. Αιωνία η μνήμη του».

Ποιος ήταν ο Παπαλάζαρος

Εμβληματική μορφή της Αριστεράς και της Αντίστασης, ο Παπαλάζαρος Νεοφύτου γεννήθηκε στα Χολέτρια Πάφου, στις 23 Οκτωβρίου 1928.

Φοίτησε, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση που επικαλείται ο «Φιλελεύθερος» της Κύπρου στο δημοτικό σχολείο του χωριού του μέχρι την δ’ τάξη και συμπλήρωσε τη μόρφωση του από τον οκτώηχο και άλλα εκκλησιαστικά βιβλία, καθώς και από τις εφημερίδες της Αριστεράς της εποχής.

Σημαντικός σταθμός της ζωής του, ήταν η κατάταξη του ως εθελοντής στον Αγγλικό στρατό, από όπου αποστρατεύτηκε το 1949. Η περίοδος αυτή τον έφερε κοντά στις ιδέες της Αριστεράς, την οποία υπηρέτησε μέχρι το τέλος της ζωής του, αγωνιζόμενος για την ευημερία και την πρόοδο της μικρής κοινότητας του αλλά και της Κύπρου γενικότερα.

Την 1η Νοεμβρίου 1965 χειροτονήθηκε ιερέας στη γενέτειρα του Χολέτρια και υπηρέτησε την ιεροσύνη και τις αξίες της Αγάπης, της Δικαιοσύνης και της Αλληλεγγύης μέχρι το τέλος της ζωής του.

Το 1952 νυμφεύθηκε την Αγαθονίκη Κυριάκου με την οποία απέκτησαν εννέα παιδιά. Δύο γιοι τους, ο Κυριάκος και Σωτήρης, θυσιάστηκαν, ο πρώτος υπερασπιζόμενος τη Δημοκρατία και τη Νομιμότητα και ο δεύτερος την Ελευθερία και Ανεξαρτησία της Κύπρου.

Ο Παπαλάζαρος Νεοφύτου συμμετείχε στην Αντίσταση κατά του πραξικοπήματος, υπερασπιζόμενος τις νόμιμες δυνάμεις του τόπου, ενώ κατά την προ πραξικοπηματική περίοδο υπήρξε και ο ίδιος στόχος της ΕΟΚΑ Β’.

Ευτύχησε να δει τα παιδιά του αποκατεστημένα, χάρηκε εγγόνια και δισέγγονα. Ο γιος του Νεόφυτος είναι δήμαρχος στο Γέρι και ο γιος του Κυριάκος κοινοτάρχης στα Χολέτρια.

Το μικρότερο από τα παιδιά της οικογένειας, ο κοινοτάρχης των Χολετριών Κυριάκος Παπαλαζάρου τον αποχαιρέτησε αναγράφοντας σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

«Ράσο ακηλίδωτο. Όνομα ακέραιο. Μνήμη αγαθή. Αυτή την κληρονομιά μας αφήνεις ακριβέ μας πατέρα. Παπαλάζαρε μας στο καλό.Σε περιμένει η πολυαγαπημένη παπαδιά μας, σε καρτερούν ο Κυριάκος μας και ο Σωτήρης μας που τόσο σε στερήθηκαν και τους στερήθηκες. Στο καλό αγαπημένε μας πατέρα».

«Το δράμα της Κύπρου»

Σημειώνεται πως μόνο τυχαία δεν ήταν τα λόγια του Νίκου Αναστασιάδη, όταν μίλησε για «το δράμα της Κύπρου». Ο Παπαλάζαρος όμως, σύμφωνα με δημοσίευμα του «Πολίτη» της Κύπρου, είναι η πιο εμβληματική μορφή ανάμεσά τους γιατί η δικαίωσή του δεν χρειαζόταν να έρθει από τα χέρια των δραστών, ούτε της χώρας που εισέβαλε στην Κύπρο, το 1974.

Ο θάνατος του Κυριάκου

Δεν είναι, λοιπόν, απλώς «το δράμα της Κύπρου» η εν ψυχρώ δολοφονία του 17χρονου -τότε- Κυριάκου Παπαλαζάρου από την ΕΟΚΑ Β’, την 1η Ιουλίου 1973, μέσα στη Μητρόπολη του διαβόητου Πάφου Γεννάδιου, μετά την καθαίρεση του τελευταίου με τους άλλους δύο μητροπολίτες οι οποίοι προσπαθούσαν να ανατρέψουν τον Μακάριο. Και δεν είναι απλό «δράμα» το να γνωρίζουν οι πάντες πως ο δράστης, γνωστός και αυτός, φρουρός στη Μητρόπολη ο οποίος έβαλε το πιστόλι στο στόμα του παιδιού -οικότροφου τότε εκεί- και το εκτέλεσε όχι μόνο δεν τιμωρήθηκε αλλά συνέχισε να υπηρετεί και μετά το έγκλημα.

Ο δε φάκελος της υπόθεσης δεν χάθηκε λόγω δράματος. Έκλεισε στη λογική της αποσιώπησης όπως όλα τα παρόμοια εγκλήματα εκείνης της περιόδου. Με το Βαθύ Κράτος να προστατεύει τους δολοφόνους και την Πολιτεία να αδιαφορεί.

Αφηγήθηκε κάποτε ο Παπαλάζαρος: «Είπε μου ο Τορναρίτης που ήταν τότε γενικός εισαγγελέας ότι δεν μπορούσε να κάμει τίποτε για τη δολοφονία του Κυριάκου μου γιατί τον φάκελο της υπόθεσης εκάψαν τον στην Πάφο. Αλλά είπε μου αν ήθελα να αγκαλέσω τη Μητρόπολη της Πάφου, είπε μου ήταν να πιάσω πολλές χιλιάδες λίρες. Μα εγώ είπα του: Εν θέλω με τες λίρες τους με τίποτε άλλο, εγώ θέλω δικαιοσύνη!». Και δεν θα την έβλεπε ποτέ.

Η θυσία του Σωτήρη

Σύμφωνα με τον «Πολίτη» της Κύπρου, ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του Κυριάκου ο πρωτότοκος γιός του Παπαλάζαρου και της πρεσβυτέρας Αγαθονίκης, Σωτήρης, θα επέστρεφε για λίγο στα Χολέτρια από τις σπουδές του στην Ιατρική στο Ροστόφ της ΕΣΣΔ, προκειμένου να είναι και με τους γονείς του οι οποίοι ακόμη προσπαθούσαν να συνέλθουν από τη δολοφονία του Κυριάκου.

Ήταν το καλοκαίρι του 1974. Με την διενέργεια του Πραξικοπήματος, ο Παπαλάζαρος ο οποίος είχε ήδη στοχοποιηθεί από την ΕΟΚΑ Β’ εντάχθηκε μαζί με τον Σωτήρη στις ομάδες προάσπισης της δημοκρατίας. Ήταν η δεύτερη φορά που ο Παπαλάζαρος έπαιρνε τα όπλα ενάντια στο φασισμό. Η πρώτη ήταν στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, λαϊκός τότε, ως εθελοντής. Όταν ξέσπασε η Εισβολή ο Σωτήρης κατετάγη αμέσως για να υπερασπίσει την πατρίδα του και έπεσε μαχόμενος.

«Ποτέ δεν δίδαξα στα παιδιά μου το μίσος γιατί οι Τούρκοι μας πήραν τον Σωτήρη μας. Οι δικοί μας, οι αδελφοί μας, το ίδιο εγκληματικά δεν πήραν και τον Κυριάκο μας; Αυτή την αλήθεια πρέπει να λέμε στους νέους. Για να μην τους μπολιάζουμε με μίσος και σωβινισμό», θα έλεγε χρόνια μετά ο Παπαλάζαρος.

Θλίψη από την πολιτική ηγεσία

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκφράζει τη βαθιά του θλίψη για τον θάνατο του Ιερέα, Παπαλαζάρου Νεοφύτου, και τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του. «Ο Παπαλάζαρος, πατέρας δύο ηρώων προάσπισης της Δημοκρατίας, υπήρξε μία εμβληματική μορφή στη σύγχρονη ιστορία μας. Ένας άνθρωπος που στο πρόσωπό του εκφραζόταν το δράμα της πατρίδας μας. Το κουράγιο και η πίστη του στους ανθρώπους και στο δίκαιο δεν έλειψε ποτέ» σημειώνει.

Η Πολιτεία, ως ένδειξη σεβασμού και αναγνώρισης της προσφοράς της οικογένειας του Παπαλαζάρου στους αγώνες για προάσπιση της Δημοκρατίας και της ελευθερίας του τόπου, αποφάσισε η κηδεία του εκλιπόντα να τελεστεί δημοσία δαπάνη.

Το ΑΚΕΛ αποχαιρετά τον Παπαλάζαρο εκφράζει θερμά συλλυπητήρια στα παιδιά και όλους τους συγγενείς του. Σύσσωμη η ηγεσία του Κόμματος θα παρευρεθεί στην κηδεία του Παπαλάζαρου και ο ΓΓ της Κεντρικής Επιτροπής, Άντρος Κυπριανού, θα εκφωνήσει επικήδειο.

«Ο Παπαλάζαρος προσωποποίησε το δράμα της κυπριακής τραγωδίας, τον πόνο του λαού μας από την προδοσία του δίδυμου εγκλήματος. Έγινε ζωντανή και διαρκής υπενθύμιση του αδικαίωτου αιτήματος να τιμωρηθούν οι ένοχοι της προδοσίας του 1974. Αντιστάθηκε στην παραχάραξη της κυπριακής Ιστορίας και στην αποενοχοποίηση του πραξικοπήματος, καλώντας τους ένοχους να μετανοήσουν. Τίμησε την ιεροσύνη και τα ράσα του, με τη στάση ζωής, το ήθος, την πραότητά του. Ως ιερέας και ως αγωνιστής της κυπριακής Αριστεράς, ο Παπαλάζαρος ένωσε στο λόγο, στη ζωή και στη σκέψη του τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας, της αλληλεγγύης και της αγάπης για τον άνθρωπο» σημειώνεται.

«Ο Παπαλάζαρος ήταν μια ταπεινή προσωπικότητα που δεν αναζήτησε ποτέ τον έπαινο και την αναγνώριση για την προσφορά του ίδιου και της οικογένειας του στους αγώνες για προάσπιση της Δημοκρατίας» αναφέρει σε συλλυπητήρια ανακοίνωση ο Δημοκρατικός Συναγερμός. «Για τη μεγάλη του παρακαταθήκη στον τόπο μας, για το παράδειγμά του ως άνθρωπος και ιερωμένος αλλά και για τη ζωή του που συμβάδισε με όλα τα δεινά και τις κακουχίες της πατρίδας, λίγα μόνο λόγια δεν είναι αρκετά ως περιγραφή. Ο έντιμος βίος του τυγχάνει καθολικής αναγνώρισης κι αυτό περιγράφει το σημαντικό της προσφοράς που αφήνει πίσω του» προστίθεται.

Το ΔΗΚΟ αποχαιρετά «έναν σπουδαίο και ξεχωριστό ήρωα της Κύπρου. Τον Παπαλάζαρο της Αντίστασης και του αγώνα για την προάσπιση της Δημοκρατίας και την Ελευθερία».

Σημειώνει ότι «έφυγε» από τη ζωή αλλά αφήνει πίσω του πολύτιμη και πλούσια παρακαταθήκη: το αγωνιστικό του πνεύμα και την ακούραστη ανιδιοτελή του προσφορά.

«Από το Πάνθεον των Αθανάτων, ενισχύει την πίστη μας και φωτίζει το μονοπάτι που οδηγεί στη δικαίωση και την ελευθερία της μαρτυρικής μας πατρίδας» αναφέρει η συλλυπητήρια ανακοίνωση του ΔΗΚΟ.

«Μια εμβληματικότερες μορφές του νησιού μας» χαρακτηρίζει τον εκλιπόντα το Κίνημα Οικολόγων. «Ακόμα και όταν έχασε τα παιδιά του – τον Σωτήρη και Κυριάκο Παπαλαζάρου – από τα πυρά μελών της ΕΟΚΑ Β’ και από τους Τούρκους, ο Παπαλάζαρος στεκόταν αγέρωχος και πάντα ταπεινός, ένα φωτεινό παράδειγμα υπερασπιστή της ελευθερίας και των δημοκρατικών αξιών. Αντιστάθηκε κατά του πραξικοπήματος το 1974 ενώ βρέθηκε και ο ίδιος αντιμέτωπος με την κάννη των όπλων των μελών της ΕΟΚΑ Β’. Ένας άνθρωπος σύμβολο με όλους όσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν, να έχουν να εξιστορούν μια ιστορία γι’ αυτόν και να κρατούν τα λόγια και τις συμβουλές του για πάντα μέσα τους σαν Ευαγγέλιο».

«Η ζωή του Παπαλάζαρου και τα δεινά που έζησε είναι συνυφασμένα με την σύγχρονη κυπριακή ιστορία» αναφέρει σε ανακοίνωσή της και η ΕΔΕΚ. «Το θυσιαστήριο των παιδιών του και ο αγώνας του υπέρ της Δημοκρατίας και κατά του φασισμού θα θυμίζουν πάντα το χρέος μας απέναντι σε όσους θυσιάστηκαν για την ελευθερία και τη Δημοκρατία: συνέχιση του αγώνα μέχρι την ευόδωση των στόχων τους».

Η Συμμαχία Πολιτών εκφράζει θλίψη για τον θάνατο του Παπαλάζαρου και σημειώνει ότι αποτέλεσε και θ’ αποτελεί φάρο αντίστασης, απελευθέρωσης και δημοκρατίας.

«Ο άδικος χαμός δύο του παιδιών που θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας αλλά και το σθένος για αγώνα απελευθέρωσης που επεδείκνυε σ’ όλη του τη ζωή, αποτελεί ζωντανή εικόνα της κυπριακής τραγωδίας».