Ροή
Όλοι μας έχουμε ακούσει ή δοκιμάσει τα περίφημα superfoods και έχουμε εντυπωσιαστεί από τις θαυμαστές τους ιδιότητες: βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτική δράση, ενεργοποίηση του μεταβολισμού -είναι λίγες μόνο από αυτές.
Οι υπερτροφές, κατά το ελληνικότερον, είναι γνωστές από την αρχαιότητα και τα τελευταία χρόνια μπήκαν δυναμικά στη ζωή μας για να μας χαρίσουν καλύτερη υγεία, ενέργεια και ευεξία. Ο πρώτος συνεταιρισμός superfoods στην Ελλάδα ονομάζεται Εύκαρπον-Hellenic Superfoods και βρίσκεται στη Ματαράγκα της Καρδίτσας.
Όπως στα περισσότερα success stories, η ιδέα ξεκίνησε από μια παρέα. Δέκα χρόνια πριν, μια δυναμική ομάδα καλλιεργητών και γεωπόνων από την Καρδίτσα άρχισε να μελετά τους «μαγικούς καρπούς» αναζητώντας εκείνους που έχουν υψηλή εμπορική αξία και τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για να καλλιεργηθούν στην Ελλάδα.
Μόλις η κρίση μπήκε για τα καλά στη ζωή μας, το 2009-2010, άρχισαν να ασχολούνται πιο εντατικά με την ιδέα και συνειδητοποίησαν ότι τα λίγα στρέμματα που είχαν οι ίδιοι δεν έφταναν για ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα. Έτσι, το 2011 απευθύνθηκαν στην Αναπτυξιακή Καρδίτσας (ΑΝ.ΚΑ.) – γνωστή για τη δυναμική της στήριξη στα καινοτόμα συνεταιριστικά σχήματα– και έναν χρόνο μετά συστήνουν τον αγροτικό συνεταιρισμό Εύκαρπον.
Φρέσκο γκότζι μπέρι; Και όμως!
Σήμερα ο συνεταιρισμός παράγει τέσσερα γευστικά superfoods: μύρτιλο, γκότζι μπέρι, αρώνια και ιπποφαές και διαθέτει τη δική του, ολοκαίνουργια μονάδα μεταποίησης, στην κατασκευή της οποίας συνέβαλαν όλα τα μέλη του συνεταιρισμού με την αγορά των μεριδίων τους και με την αξιοποίηση του προγράμματος LEADER. Από τα φρούτα που παράγει, το πιο γνωστό στην ελληνική αγορά είναι το γκότζι μπέρι, το οποίο προς το παρόν εισάγεται μαζικά από την Κίνα σε αποξηραμένη μορφή.
Όπως μας εξηγούν, όμως, οι τεχνολόγοι τροφίμων του συνεταιρισμού, το προϊόν αυτό δεν υπόκειται στους αυστηρούς ελέγχους της ΕΕ, ούτε είναι της ίδιας διατροφικής αξίας με το φρέσκο γκότζι μπέρι που παράγει ο συνεταιρισμός σύμφωνα με τα πρότυπα της βιολογικής καλλιέργειας. Εκτός από φρέσκο προϊόν, η Εύκαρπον σκοπεύει να παράγει στη μονάδα του και ημιαποξηραμένο γκότζι μπέρι –όπως είναι η σταφίδα– που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε σαλάτες, γλυκά και φαγητά.
Όπως αναφέρει στο insider.gr ο Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος, πρόεδρος της Εύκαρπον, τα τρία τελευταία χρόνια ο συνεταιρισμός διαθέτει αποκλειστικά φρέσκο προϊόν, αλλά πολύ σύντομα θα ξεκινήσει –με τη λειτουργία του νέου εργοστασίου– η παραγωγή μαρμελάδων σε επτά γεύσεις, καθώς και αποξηραμένα φρούτα. Μάλιστα, οι επτά κωδικοί μαρμελάδας και οι τέσσερις κωδικοί αποξηραμένων φρούτων απέσπασαν πολύ θετικά σχόλια στο περίπτερο του συνεταιρισμού στην Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς, που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες.
«Το συγκριτικό μας πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών μας είναι ποιοτικό: είμαστε οι μόνοι που διαθέτουμε τη δική μας μονάδα μεταποίησης», τονίζει ο κ. Κωτσιόπουλος.
Ο ίδιος ανέλαβε τα ηνία του συνεταιρισμού πριν από έναν χρόνο, χωρίς να έχει ασχοληθεί με τη γεωργία εισχωρήσει σε αυτόν, αφού εργαζόταν ως πολιτικός μηχανικός. Λόγω της κρίσης όμως, αλλά αναγκάστηκε να κλείσει το γραφείο του στη Λάρισα και πλέον ασχολείται αποκλειστικά με τον συνεταιρισμό και την καλλιέργεια. Για τον ίδιο, το Εύκαρπον αποτελεί την ελπίδα για μια νέα αρχή, η οποία όμως απαιτεί πολύ μόχθο και υπομονή. «Όταν κερδίζεις κάτι με κόπο και ιδρώτα, δύσκολα το χάνεις», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Είναι η εξαγωγές στα σχέδια του Εύκαρπον;
«Πάντα στο μυαλό μας έχουμε τις εξαγωγές», ομολογεί ο κ. Κωτσιόπουλος και εξηγεί ότι οι μαρμελάδες και τα αποξηραμένα φρούτα δεν έχουν πρόβλημα στη μεταφορά και τη συντήρηση, ενώ στο φρέσκο φρούτο οι προκλήσεις είναι πιο μεγάλες. Το μεγάλο στοίχημα τώρα είναι είναι η αύξηση της διάρκειας ζωής των φρέσκων φρούτων –που διατίθενται σε συσκευασίες των 100 γραμμαρίων. Αυτή τη στιγμή, μπορούν να διατηρηθούν στο ράφι 7-10 ημέρες στους 1-2 βαθμούς. «Πρόκειται για ευπαθές και ευαίσθητο προϊόν και προσπαθούμε να τυποποιήσουμε τη διαδικασία για να το εξάγουμε. Ιδίως για το νωπό γκότζι μπέρι, υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον στην Ευρώπη», αποκαλύπτει ο κ. Κωτσιόπουλος.
Η ιδέα πίσω από τον πρώτο συνεταιρισμό superfoods στην Ελλάδα
Το insider.gr συνάντησε έναν από τους εμπνευστές της ιδέας και βασικό ιδρυτικό μέλος του συνεταιρισμού. Μέχρι πέρυσι, ο Γιάννης Γαλάτουλας, γεωπόνος με εξειδίκευση στην Αγροτική Οικονομία, κρατούσε τα ηνία του συνεταιρισμού και σήμερα συμμετέχει ως απλό μέλος, καλλιεργώντας έναν μεγάλο αριθμό στρεμμάτων αποκλειστικά με υπερτροφές.
Για τον ίδιο, το Εύκαρπον ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. «Ήθελα να εφαρμόσω αυτά τα οποία διδάχθηκα και να κερδίσω μελλοντικά από αυτό. Στην αρχή στηρίζεις την επιχείρησή σου, μέχρι να μπορέσει να σε στηρίξει αυτή», εξηγεί.
«Ξεκινήσαμε με τη λογική να διορθώσουμε τα προβλήματα του παρελθόντος και να αντιμετωπίσουμε το θέμα καθαρά επιχειρηματικά και όχι με βάση την ελληνική νοοτροπία που είναι -επιεικώς- μειονεκτική σε επίπεδο επιχειρήσεων», υπογραμμίζει, αναφερόμενος στα συνεταιριστικά σχήματα του παρελθόντος που η ιστορία καταδίκασε σε αποτυχία. «Εμείς πήγαμε αντίστροφα από την παραδοσιακή πρακτική: Πρώτα σκεφτήκαμε τι μπορούμε να πουλήσουμε, μετά πώς θα το φτιάξουμε και τέλος είπαμε "πάμε να το παράγουμε"», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Πώς προσελκύσατε μέλη στον συνεταιρισμό;
Η συνεισφορά της Αναπτυξιακής Καρδίτσας (ΑΝ.ΚΑ) ήταν και σε αυτή την περίπτωση καθοριστική, σημειώνει ο κ. Γαλάτουλας. «Παρουσίασα την πρότασή μου και αποφασίσαμε να κάνουμε μια ημερίδα μαζί με δύο καθηγητές που μίλησαν για τα συνεταιριστικά σχήματα και τα superfoods. Το timing ήταν εξαιρετικό: ενώ συνήθως έρχονται συγγενείς και φίλοι, η προσέλευση ήταν τόσο μεγάλη που γέμισε η αίθουσα, γέμισε ο δρόμος και ήρθε κόσμος από όλα τα μέρη της Ελλάδας», θυμάται.
Για τον ίδιο, οι συνεταιρισμοί πρέπει σταδιακά να φτάσουν στο επίπεδο να λειτουργούν απρόσωπα ως προς τα μέλη για να είναι βιώσιμοι. «Χρειάζονται οι τεχνοκράτες και οι σύμβουλοι που θα λειτουργούν ανεξάρτητα και με διαφάνεια, ώστε να μην δέχονται πιέσεις από τους παραγωγούς. Έτσι, θωρακίζεται έτσι η λειτουργία του συνεταιρισμού» εξηγεί.
Και μετά ήρθαν… τα capital controls
Το Εύκαρπον ξεκίνησε να διαθέτει τα πρώτα φρούτα σε νωπή μορφή το καλοκαίρι 2013 και στην προσπάθεια αυτή βρήκε μεγάλη στήριξη στην αλυσίδα σουπερμάρκετ Σκλαβενίτης. «Μας παραχώρησαν δύο καταστήματα για να δούμε πώς συμπεριφέρεται το προϊόν στο ράφι –ήταν πολύ εμπνευσμένο, δεν το περίμενα για να πω την αλήθεια», εξομολογείται ο κ. Γαλάτουλας.
Δυστυχώς, όμως, όταν ο συνεταιρισμός αποφάσισε να ανοιχτεί και σε άλλες αλυσίδες, έπεσε πάνω στα capital controls. «Προσπαθήσαμε να κάνουμε και μια συνεργασία με τον Βερόπουλο και κάναμε μια απόπειρα εξαγωγής σε μια υπεραγορά στην Κύπρο. Παρά την ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση και τη θεαματική αύξηση των παραγγελιών το 2015, δεν μπορέσαμε να ανταποκριθούμε γιατί όλα πάγωσαν λόγω capital controls», εξηγεί ο ίδιος.
Η συνεταιριστική πίστη «λύνει τα χέρια» των παραγωγών
Σημαντικός αρωγός στην προσπάθεια του συνεταιρισμού ήταν η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας, η οποία κινεί με μεγάλη επιτυχία τα «νήματα της χρηματοδότησης» των παραγωγών της Θεσσαλίας. «Αν δεν υπήρχε, δεν θα είχαμε μπορέσει ποτέ να ξεπεράσουμε κάποια εμπόδια. Μας παρείχε στήριξη –όχι μόνο χρηματοδοτική, αλλά και εγγυήσεις, σε μια εποχή που οι υπόλοιπες τράπεζες ήταν κλειστές», τονίζει ο κ. Γαλάτουλας. «Έχεις απέναντί σου ανθρώπους που τους ξέρεις και σε ξέρουν, ξέρουν τον τρόπο, τη δραστηριότητα του συνεταιρισμού και πιστεύουν σε αυτό που πιστεύεις.
Η ΑΝ.ΚΑ. με τις συμβουλευτικές της υπηρεσίες και η Συνεταιριστική Τράπεζα με τη χρηματοδοτική της στήριξη έχουν δημιουργήσει ένα «hub καινοτομίας» που αποτελεί παράδειγμα για ολόκληρη την Ελλάδα –και όχι μόνο, δίνοντας χώρο στους παραγωγούς και τους κοινωνικούς επιχειρηματίες να «καλλιεργήσουν» την καινοτομία.
«Η συνεταιριστική πίστη μπορεί να βοηθήσει την τοπική ανάπτυξη και με γρήγορους και με αποτελεσματικούς ρυθμούς» σημειώνει ο κ. Γαλάτουλας και εξηγεί: «Η Καρδίτσα έχει εξελιχθεί στο Ditroit των συνεταιρισμών και αυτό το οφείλει στο ότι κάποιοι άνθρωποι ξεκίνησαν πριν από 20 χρόνια μια ζύμωση που σήμερα αποδίδει καρπούς».
