 |
|
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ, ΑΝΔΡΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΔΕΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟ «ΜΥΚΑΛΗ», ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ, ΤΟ ΧΕΙΜΩΝΑ 1900-1901 (ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, ΑΘΗΝΑ).
|
Βορειοανατολικές ακτές των Αντικυθήρων, περίπου ς0 π.Χ. Ένα γέρικο εμπορικό πλοίο με φορτίο αποτελούμενο κυρίως από έργα τέχνης (γλυπτά από παριανό μάρμαρο και χαλκό, κεραμικά, χρυσά κοσμήματα, γυάλινα αγγεία κ.ά.) ταξιδεύει από την ελληνιστική Ανατολή προς τη Ρώμη. Αφετηρία του μάλλον η Δήλος, η οποία έχει αυτή την εποχή δασμολογική ατέλεια, και προορισμός πιθανότατα το λιμάνι των Ποτιόλων, στην Ιταλία. Το φορτίο έργων τέχνης και ειδών πολυτελείας -τα οποία μάλλον έχουν φιλοτεχνηθεί στο Αιγαίο, τη Μικρασία, τη Συροπαλαιστίνη και την Αλεξάνδρεια- προορίζεται για τους αριστοκράτες και τους πλούσιους εμπόρους του κόλπου της Νεάπολης και της Σικελίας, οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για να διακοσμήσουν τις οικίες ή τις επαύλεις τους. Είναι η εποχή που ο Ρωμαίος ρήτορας Κικέρων αλληλογραφεί με τον Αττικό, Ρωμαίο τραπεζίτη στην Αθήνα, για την αγορά γλυπτών και άλλων έργων τέχνης με τα οποία θα διακοσμήσει κάποιες από τις οκτώ επαύλεις του. Δυστυχώς, στην περιοχή ανάμεσα στο ακρωτήριο Μαλέας και την Κρήτη, το πλοίο -άγνωστο γιατί- χάνεται στην υγρή αγκαλιά της θάλασσας.
Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΕΝΟΣ ΠΟΛΥΤΙΜΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ
Δύο χιλιετίες αργότερα, λίγο πριν από το Πάσχα του 1900, δύο πλοιάρια σφουγγαράδων από τη Σύμη βρίσκουν απάγκιο στην περιοχή. Μετά το τέλος της θαλασσοταραχής, όταν ένας από αυτούς καταδύεται για σφουγγάρια, αντικρίζει έκπληκτος το αρχαίο ναυάγιο και αποσπά το χέρι ενάς χάλκινου αγάλματος. Στις 6 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, ο καπετάνιος του σπογγαλιευτικού ενημερώνει τις αρμάδα υπηρεσίες, ζητά την άδεια να συνεχίσει την έρευνα και ρωτά ποια θα είναι η αμοιβή του αν η προσπάθειά του αυτή στεφθεί με επιτυχία. Η κυβέρνηση απαντά την επομένη, δηλώνοντας ότι θα συνδράμει με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο και διαβεβαιώνοντας ότι «η χορηγηθείσα υμίν αμοιβή θα είναι γενναία». Ακολουθεί πρωτοφανής για τα μέτρα της εποχής κινητοποίηση για την ανέλκυση των γλυπτών και των πολυτελών σκευών του ναυαγίου. Επιστρατεύονται το οπλιταγωγό «Μυκάλη» και η ατμοημιολία «Σύρος» του Βασιλικού Ναυτικού, αποστέλλονται επιτόπου στελέχη της Αρχαιολογία Υπηρεσίας και «δεσμεύονται» οι Συμιακοί δύτες για ένα χρόνο περίπου. Σε τηλεγράφημά του στις 8.1.1901, ο γραφέας του Αρχαιολογικού Τμήματος Γ. Κρητικός, ο οποίος είχε μεταβεί στα Αντικύθηρα, αναγγέλλει την ανέλκυση του αγάλματος που είναι γνωστό ως Έφηβος των Αντικυθήρων, ενώ από τα αρχεία της εποχής πληροφορούμαστε ότι για την προσωρινή φύλαξη των ευρημάτων νοικιάστηκε οικία στα Αντικύθηρα αντί δέκα δραχμών μηνιαίως, η οποία χρησίμευε και ως κατοικία των εποπτών. Η ανέλκυση των ευρημάτων παρουσιάζει μεγάλες δυσκολίες λόγω των αντίξοων καιρικών συνθηκών και της αδυναμίας των δυτών να παραμείνουν στο βυθό επί μακρόν. Επιπλέον, υπάρχει ανησυχία για το αν η «ανέλκυσή των παρά τα Αντικύθηρα αγαλμάτων γίνεται μετά μεγίστης προσοχής και επιτηδειότητας» και για το ενδεχόμενο αρχαιοκαπηλίας. Για την αποτροπή της τελευταίας λαμβάνονται ειδικά μέτρα φύλαξης του χώρου. Εξίσου αυστηρά είναι τα μέτρα φύλαξης των αρχαιοτήτων που φτάνουν από το χώρο του ναυαγίου στην Αθήνα, για να φυλαχθούν στο υπουργείο. Η κυβέρνηση έδωσε μεγάλη σημασία στην ανέλκυση του ναυαγίου και παρακολουθούσε τις εργασίες στενά. Μάλιστα, στις 7.2.1901 αναχώρησε για το χώρο ο ίδιος ο αρμόδιος υπουργός Σπ. Στάης, ο οποίος είχε την τύχη να παρευρεθεί στην ανέλκυση κολοσσιαίου αγάλματος του Ηρακλή τύπου Φαρνέζε. Κατά τους μήνες που ακολούθησαν, ο αριθμός και η σημασία των ευρημάτων μειώθηκαν, οπότε οι εργασία σταμάτησαν στις 30.9.1901. Μετά το πέρας της ανέλκυσης -στην οποία έχασε τη ζωή του ένας δύτης και έμειναν ανάπηροι άλλοι δύο- έφτασε η ώρα της πληρωμής. Στον καπετάνιο αποφασίστηκε να καταβληθούν 150.000 δραχμές (ποσό το οποίο δεν τον ικανοποίησε), ενώ η Αρχαιολογική Υπηρεσία αποφάσισε να καταβάλει 500 δραχμές σε καθέναν από τους επτά δύτες, οι οποίοι εργάστηκαν με μεγάλη αυτοθυσία. Ύστερα από 75 χρόνια ο Γάλλος Ζακ Υβ Κουστώ διέθεσε τη σύγχρονη υποδομή του ωκεανογραφικού σκάφους «Καλυψώ» για τη διενέργεια συμπληρωματικής έρευνας στην περιοχή του ναυαγίου. Κατά τη διάρκειά της περισυλλέχτηκαν και άλλα τμήματα από το πλοίο, έργα τέχνης, κεραμική, κοσμήματα, εργαλεία κ.ά., συμπληρώνοντας το παζλ των ευρημάτων ενός ναυαγίου το οποίο έχει γίνει διάσημο για δύο κυρίως από αυτά: τον Έφηβο και τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Νέες πολύτιμες πληροφορίες και ευρήματα φέρνουν στο φως και οι έρευνες που διεξάγονται -με τη συνδρομή σύγχρονης υψηλής τεχνολογία- μετά το 2012 από Έλληνες αρχαιολόγους της Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων και το αμερικανικό Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole.
ΕΝΑΣ ΕΦΗΒΟΣ ΠΟΥ ΔΙΧΑΖΕΙ
Από τη στιγμή της ανέλκυσής του μέχρι σήμερα, το περίτεχνο άγαλμα που χρονολογείται στα 340-330 π.Χ. διχάζει πολλαπλά τους ερευνητές. Καθώς υιοθετεί αρκετά στοιχεία του Πολυκλείτου, θεωρείται από τους περισσότερους ότι είναι έργο κάποιου από τους συνεχιστές του (πιθανότατα τον Κλέωνα από τη Σικυώνα). Άλλοι, ωστόσο, αποδίδουν τον Έφηβο σε καλλιτέχνες από τον κύκλο του Πάριου Σκόπα ή του Κορίνθιου Ευφράνορα. Διχογνωμία υπάρχει και σε ό,τι αφορά τη μορφή που παριστάνει: Είναι ο Απόλλων, ο «Λόγιος» Ερμής που κρατά κηρύκειο και ρητορεύει, ο Ηρακλής με ρόπαλο ή λεοντή, ένας νικητής αθλητής; Αγνωστο. Τα τελευταία χρόνια, πάντως, κυριαρχούν δύο απόψεις. Η πρώτη ταυτίζει τη μορφή με τον ήρωα του Άργους Περσέα, ο οποίος επιδείκνυε με το δεξί χέρι την κεφαλή της Μέδουσας Γοργούς, ενώ στο άλλο κρατούσε τη χαλύβδινη άρπη (ξίφος) με την οποία την αποκεφάλισε. Η δεύτερη ταυτίζει τονΈφηβο με τον Πάρη, ο οποίος κρατούσε στο προτεταμένο δεξί χέρι το μήλο της Έριδας και στο αριστερό το τόξο, σύμβολο του φόνου του Αχιλλέα.
 |
|
Ο ΕΦΗΒΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ. (ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, ΑΘΗΝΑ).
|
Τα μικρά οξειδωμένα θραύσματα του διάσημου μηχανισμού, τα οποία ανακαλύφθηκαν στη θάλασσα των Αντικυθήρων, αρχικά δεν εντυπωσίασαν. Στο αξιοπερίεργο εύρημα του δεύτερου μισού του 2ου αιώνα π.Χ. με τους οδοντωτούς τροχούς, τις επιγραφές και τα ίχνη ξύλου πρώτος έδωσε σημασία ο πρώην υπουργός Παιδείας Σπ. Στάης με τον έφορο αρχαιοτήτων Γαβριήλ Βυζαντινό, οκτώ μήνες μετά την ανέλκυσή του. Σήμερα πλέον έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους πιο πολύπλοκους μηχανισμούς της αρχαιότητας, ο οποίος μάλιστα εξάπτει τη φαντασία και συναρπάζει, καθώς ενσωματώνει υψηλού επιπέδου γνώσεις αστρονομίας, μηχανικής, μαθηματικών και τεχνικών κατασκευής. Έχει θεωρηθεί αστρολάβος, πλανητάριο, όργανο ναυσιπλοΐας, δρομόμετρο το οποίο υπολόγιζε τις αποστάσεις που διέτρεχε το πλοίο, αστρονομικό χρονόμετρο κ.ά.
 |
|
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ
|
Οι πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν ότι πρόκειται για αναλογικό υπολογιστή με τον οποίο υπήρχε η δυνατότητα να προσδιοριστούν η θέση του Ήλιου και της Σελήνης, οι εκλείψεις τους (που συχνά θεωρούνταν οιωνοί στον αρχαίο κόσμο) και οι κινήσεις των πέντε γνωστών τα χρόνια εκείνα πλανητών. Επιπλέον, χρησίμευε στην τήρηση εν0ς ημερολογίου με ακρίβεια πολλών ετών και στον προσδιορισμό του χρόνου τέλεσης των πανελλήνιων αγώνων. Αντιλαμβανόμενος τη σημασία του μηχανισμού, ο Αγγλος μαθηματικός Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις, ο οποίος αφιέρωσε το ένα τρίτο της ζωής του στη μελέτη του, έγραφε το 1959 στο Scientific American: «Είναι λίγο τρομακτική η σκέψη ότι, λίγο πριν από την πτώση του θαυμαστού πολιτισμού τους, οι αρχαίοι Έλληνες βρέθηκαν τόσο κοντά στην εποχή μας, όχι μόνο στη σκέψη αλλά και στα τεχνολογικά επιτεύγματά τους»!
from ανεμουριον https://ift.tt/2OxCjyd
via IFTTT