Φθιώτιδα: Στην πηγή

Θύμιος Κάκος

24.04.2019 • 01:34

Οι λουτροπόλεις και τα ιαματικά νερά της πρωταγωνιστούν σε ένα αναζωογονητικό weekend.

Στην ελληνική μυθολογία υπάρχουν αναφορές στις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών, ενώ τα Ασκληπιεία, που έκαναν την εμφάνισή τους τον 11ο αιώνα π.Χ., συστηματοποίησαν τη λουτρική διαδικασία ως μέρος μιας συνολικότερης θεραπευτικής μεθόδου. Τον 5ο αιώνα π.Χ., ο Ηρόδοτος υπήρξε ο πρώτος που παρατήρησε και κατέγραψε γενικά τις ωφέλειες που προσφέρουν, ενώ την ίδια περίοδο ο Ιπποκράτης πήγε αρκετά βήματα παραπέρα, ασχολήθηκε συστηματικά και τεκμηρίωσε τις επιδράσεις των ιαματικών πηγών σε συγκεκριμένες ασθένειες.

Το υγρό στοιχείο υποδέχεται τον επισκέπτη κατά την είσοδό του στην Υπάτη. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΤΣΗΣ)

Η γεωγραφική περιοχή της σημερινής Φθιώτιδας, που περικλείει τις Θερμοπύλες και την Υπάτη –δύο εμβληματικά για τον αρχαίο κόσμο ιαματικά κέντρα, που σηκώνουν το ιστορικό βάρος του ιαματικού τουρισμού του νομού–, διαθέτει μεταξύ άλλων τις ιαματικές πηγές των Καμένων Βούρλων, που τα καθιέρωσαν ως λουτρόπολη τη δεκαετία του 1960, καθώς επίσης και τις λιγότερο διάσημες πηγές του Καλλίδρομου και της Παλαιοβράχας.

Καμένα Βούρλα

Μεσουράνησε ως θέρετρο τη δεκαετία του 1960, με επισκέπτες όπως ο Αριστοτέλης Ωνάσης και οι βασιλείς Ιμπντ Σαούντ και Ίντρι της Σαουδικής Αραβίας και της Λιβύης αντίστοιχα, οφείλοντας σε μεγάλο βαθμό τη δημοφιλία του στην αξιοποίηση των ιαματικών του πηγών. Έκτοτε τα κτιριακά σημεία αναφοράς της λουτρόπολης, όπως το εκπληκτικό υδροθεραπευτήριο «Ασκληπιός» καθώς και τα εμβληματικά ξενοδοχεία-αρχιτεκτονήματα της σχολής Bauhaus «Ράδιον» και «Θρόνιον», που συνέθεταν ένα κοσμοπολίτικο σημείο αναφοράς ανάμεσα στους ευκάλυπτους και απέναντι από τη θάλασσα, είναι πλέον θύματα της φθοράς του χρόνου. Ομάδα κατοίκων των Καμένων Βούρλων κατάφερε, έπειτα από πολυετή αγώνα, να χαρακτηριστούν τα τρία κτίρια του αρχιτέκτονα Γ. Μολφέση ως «μνημεία συνδεόμενα άρρηκτα με την ιστορία και την κοινωνική, πολεοδομική και πολιτιστική ταυτότητα της λουτρόπολης». Σήμερα ο χώρος έχει μισθωθεί στον  Όμιλο Μήτση. Το 4άστερο ξενοδοχείο Galini Wellness Spa & Resort είναι το μεγαλύτερο σε όλη τη Φθιώτιδα, με πληθώρα θεραπευτικών προγραμμάτων, εξωτερική και εσωτερική πισίνα, ενώ 40 από τα 215 δωμάτια διαθέτουν μπάνιο με ιαματικό νερό. Άνοιξε για τη σεζόν στις αρχές Απριλίου, ενώ μέσα στον Μάιο αναμένεται να λειτουργήσει και το υδροθεραπευτήριο. Τα ιαματικά νερά των Καμένων Βούρλων αναβλύζουν από πολλές πηγές, της ίδιας περίπου χημικής σύστασης, διαφορετικής όμως ραδιενέργειας και θερμοκρασίας, και έχουν θεραπευτικές ενδείξεις για χρόνιους ρευματισμούς, αρθρίτιδες, νευρίτιδες, ισχιαλγία, οσφυαλγία και διαταραχές ενδοκρινών αδένων.

Η λουτρόπολη των Καμένων Βούρλων βρέχει τα πόδια της στον Μαλιακό κόλπο. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΤΣΗΣ)

Μόλις 1 χλμ. μακριά, τα λουτρά Κονιαβίτη βρίσκονται παράλληλα με την εθνική οδό, κοντά στον κυκλικό κόμβο των Καμένων Βούρλων (υπάρχουν πινακίδες που θα σας οδηγήσουν εύκολα έως εκεί) και αποτελούν ουσιαστικά τρεις μικρές εξωτερικές πισίνες με θερμοκρασία νερού 33°C. Περιέχουν υδρόθειο και ενδείκνυνται για παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος και ρευματοπάθειες, ενώ είναι κατάλληλα για όσους υποφέρουν από χρόνιο άσθμα, βρογχίτιδα και ρινίτιδα. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη.

Τα λουτρά Καλλυντικών διαθέτουν δύο παλιές, μικρές, εξωτερικές πισίνες και μία πετρόχτιστη, που αναμειγνύει θαλασσινό νερό με ιαματικό και είναι σαφώς πιο καλαίσθητη, καθώς εναρμονίζεται με το φυσικό περιβάλλον. Ανάμεσα στους πρόποδες του όρους Κνημίδα και των Καμένων Βούρλων, η βουτιά αποδεικνύεται ευεργετική για το δέρμα, εξ ου και η ονομασία των Καλλυντικών.

Με λεία επιδερμίδα και ήρεμο νου –μετά το λουτρό δηλαδή–, επιστρέψαμε στα Καμένα Βούρλα, για να πιούμε στην παραλία ελληνικό στη χόβολη και να φάμε λουκουμάδες με μέλι, στο καφέ «Λέττα» (Γερασίμου Βασιλειάδη 85), κλασική αξία στην περιοχή. Ο ήλιος έλουζε την όμορφη λουτρόπολη και η άνοιξη είχε κάτι από την αίγλη του παρελθόντος.

Θερμοπύλες

Κατά τους μυθικούς χρόνους, η θεά Αθηνά ζήτησε από τη Γαία να δημιουργήσει τα λουτρά των Θερμοπυλών για να γιάνει ο Ηρακλής τις πληγές μετά τους άθλους του. Οι υδρατμοί που αναδύονται από τη γη, πλησιάζοντας προς τα λουτρά, προσδίδουν στον χώρο μια μυστικιστική ατμόσφαιρα, παρότι αυτός παρουσιάζει έντονα σημάδια εγκατάλειψης. Καθώς το νερό αναβλύζει από τον καταρράκτη, σε θερμοκρασία 41 βαθμών, σώμα και πνεύμα παραδίδονται σε μια αργή κάθαρση. Η πρόσβαση στην πηγή είναι ελεύθερη και το νερό της περιέχει κυρίως θείο, χλώριο και νάτριο. Φημίζεται για τις θεραπευτικές ιδιότητές της σε ρευματικές, αρθριτικές, γυναικολογικές, νευρολογικές παθήσεις, καθώς επίσης σε παθήσεις αναπνευστικού συστήματος, ασθματικές καταστάσεις, βρογχίτιδες και πνευμονικό εμφύσημα.

Λουτρά Καλλίδρομου

Εφηβικές βουτιές στα ιαματικά λουτρά Καλλίδρομου. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΤΣΗΣ)

Μια κοριτσοπαρέα εφήβων κάνουν βουτιές από τα βραχάκια στα ιαματικά λουτρά Καλλίδρομου, διαταράσσοντας με τα γέλια τους την ησυχία που συνήθως επικρατεί σε αυτούς τους χώρους. Οι ηλικιωμένοι ουδόλως μοιάζουν να ενοχλούνται, συνεχίζοντας ατάραχοι τις αργόσυρτες κολυμβητικές τους βόλτες από τη μία άκρη των λουτρών στην άλλη. Δύο ζευγάρια, που έχουν κάνει ήδη το μπάνιο τους, χαλαρώνουν πίνοντας ουζάκι έξω από το τροχόσπιτό τους. Όπως μας είπαν, έρχονται τακτικά από τη Λάρισα για Σαββατοκύριακο. Αν και τα ιαματικά λουτρά Καλλίδρομου ή Ψωρονέρια –βρίσκονται παράλληλα με την εθνική οδό, στο ρεύμα προς Αθήνα, λίγο πριν από τη διασταύρωση για Μπράλο με ελεύθερη πρόσβαση– είναι αρκετά δημοφιλή στην περιοχή λόγω των ευεργετικών τους ιδιοτήτων στις δερματικές παθήσεις, και ιδιαίτερα στην ψωρίαση, δεν συμπεριλαμβάνονται ακόμη στις αναγνωρισμένες πηγές του ΕΟΤ. Κάναμε και εμείς ένα μπάνιο για περίπου είκοσι λεπτά σε θερμοκρασία νερού 33°C, τη στιγμή που η εξωτερική δεν ξεπερνούσε τους 10 βαθμούς. Μοναδική «δυσκολία», το γεγονός ότι βγαίνοντας δεν υπάρχει κλειστός χώρος για να αλλάξεις και το κρύο σε… προσγειώνει τάχιστα στην πραγματικότητα, όπως εξάλλου συμβαίνει και στις άλλες πηγές, στις οποίες δεν υπάρχουν αποδυτήρια και αντίστοιχες υποδομές.

Λουτρά Υπάτης

Από την εξωτερική μεγάλη πισίνα του υδροθεραπευτηρίου των Λουτρών Υπάτης, το σώμα δέχεται τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών νερών, θερμοκρασίας 33,5°C, ενώ το βλέμμα περιπλανιέται στις χιονοσκέπαστες ακόμη βουνοκορφές της Οίτης. Η λιτή αισθητική της δεκαετίας του 1960, σε συνδυασμό με τους άφθονους χώρους πράσινου και τους λουομένους που λιάζονται στις ξαπλώστρες με τα μπουρνούζια, δημιουργούν μια ευχάριστη ατμόσφαιρα.

Λιτή αρχιτεκτονική του 1960 χαρακτηρίζει το υδροθεραπευτήριο της Υπάτης. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΤΣΗΣ)

Τα Λουτρά Υπάτης (loutraypatis.gr, τηλ. 22310-59526, ανοιχτά από Πέμπτη έως Δευτέρα 09.00-17.00, είσοδος από 4 ευρώ) είναι μία από τις παλαιότερες και πιο γνωστές ιαματικές πηγές της Ελλάδας. Περιδιαβαίνοντας τον οικισμό, θαυμάζουμε την αξιοζήλευτη ρυμοτομία και βέβαια τα μεγαλοπρεπή ξενοδοχεία –εγκαταλελειμμένα τα περισσότερα– από την εποχή που άνθισε εδώ μία από τις πρώτες λουτροπόλεις της νεότερης Ελλάδας στα τέλη του 18ου αιώνα, φτάνοντας στο απόγειό της τη δεκαετία του 1960, οπότε και απέκτησε το υπερσύγχρονο τότε υδροθεραπευτήριο. Στο κέντρο περίπου του πάρκου των Λουτρών Υπάτης, ανάμεσα στα πανύψηλα πεύκα, αναβλύζει η πηγή από βάθος 16 μ., παραπέμποντας σε μικρό κρατήρα ηφαιστείου. Έχει ιδιότυπη φυσικοχημική σύσταση και ανήκει σε μια σπάνια κατηγορία υδροθειοχλωριονατριούχων και αλκαλικών γαιών οξυπηγών, που την κατατάσσει ανάμεσα στις καλύτερες του είδους της σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ευεργετικές της ιδιότητες ωφελούν κυρίως διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας, υπέρταση, χρόνιες παθήσεις του νευρικού συστήματος και μετατραυματικές καταστάσεις.  

Το παραποτάμιο δάσος του Σπερχειού είναι ιδανικό μέρος για αθλητική ή τουριστική ιππασία. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΤΣΗΣ)

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η τοπική ξενοδόχος Ιουλία Αγγελάκη, «η λειτουργία του υδροθεραπευτηρίου, και κυρίως της εξωτερικής του πισίνας, αποτελεί το απόλυτο βαρόμετρο για την επισκεψιμότητα στα Λουτρά Υπάτης. Ιδίως οι τουρίστες από το εξωτερικό, που πηγαίνουν στους Δελφούς, περπατούν στα μονοπάτια της Οίτης και κάνουν τα μπάνια τους στα Λουτρά Υπάτης, συνεχίζοντας για Μετέωρα· αν είναι κλειστή η πισίνα, ακυρώνουν την κράτηση. Ευτυχώς οι ιθύνοντες αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο ότι ο ιαματικός τουρισμός δεν πρέπει να είναι εποχικός, αλλά να προσφέρεται όλο τον χρόνο, καθώς είναι από τους βασικότερους πυλώνες επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου».

Μια άλλη βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού είναι ο συνδυασμός του με ήπιες δραστηριότητες και επισκέψεις σε αξιόλογα σημεία ενδιαφέροντος. Ο Ιππικός Όμιλος Λαμίας (τηλ. 6974-644507), για παράδειγμα, που βρίσκεται σε απόσταση δέκα λεπτών οδικώς από τα Λουτρά Υπάτης, διοργανώνει μεταξύ άλλων υπέροχες βόλτες με άλογα στην παραποτάμια διαδρομή του Σπερχειού, που περιβάλλεται από πλατάνια και είναι περιοχή χαρακτηρισμένη Natura. O πολύπειρος εκπαιδευτής και ιδιοκτήτης Κώστας Γιδαράκος χάρισε σε μια παρέα από αρχάριους ιππείς μια μοναδική εμπειρία καθώς τα άλογα κινούνταν με ηρεμία, εξοικειωμένα με μια διαδρομή που έμοιαζαν να απολαμβάνουν όσο εμείς.  

Το μεσαιωνικό κάστρο της Υπάτης ατενίζει την Οίτη, το Βελούχι και τον ποταμό Σπερχειό. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΤΣΗΣ)

Μια βόλτα έως το Κάστρο της Υπάτης, που χρονολογείται από τους ελληνιστικούς χρόνους, θα σας ανταμείψει για την περιμετρική του θέα, όπου δεσπόζουν η Οίτη, στο βάθος το Βελούχι και από κάτω ο απέραντος κάμπος.

Από τα Λουτρά Υπάτης προς την Υπάτη, μας υποδέχεται, δίπλα στον δρόμο, ένας ορμητικός καταρράκτης, ύψους περίπου 10 μ. Το χωριό της Υπάτης, χτισμένο στις βόρειες πλαγιές της Οίτης, αποτελεί ιδανικό ορμητήριο προς τα σηματοδοτημένα μονοπάτια του βουνού, ενώ άξια επίσκεψης είναι το Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας (τηλ. 22310-98079, εισιτήριο 2 ευρώ) και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Οίτης, που διαθέτει έναν μικρό εκθεσιακό χώρο (ανοιχτά κατόπιν συνεννόησης στο τηλ. 6979-652698). Κατά τον ερχομό σας στην Υπάτη, απολαύστε το τσιπουράκι σας στην πλατεία, στο καφενείο «Ο Πλάτανος», και αφήστε τον Νώντα να σας τρατάρει εκλεκτά μεζεδάκια και να σας μυήσει με αγάπη στην περιοχή.

Στο Κακογιάννειο Αστροσχολείο Υπάτης μεταλαμπαδεύεται η αγάπη για την αστρονομία. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΤΣΗΣ)

Κατά το σούρουπο επισκεφτήκαμε το Αστροσχολείο, ένα όνειρο των Σταύρου και Ειρήνης Κακογιάννη, που έγινε πραγματικότητα μεταλαμπαδεύοντας την αγάπη τους για την αστρονομία στις επόμενες γενιές. Tο «Κακογιάννειο Αστεροσχολείο Υπάτης» (τηλ. 6932-113662), όπως ονομάζεται, είναι τμήμα του Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών Νομού Φθιώτιδας, με αντικείμενο τη διάδοση της επιστήμης της αστρονομίας. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα πραγματοποιούνται παρουσιάσεις, διαλέξεις και διάφορες εκδηλώσεις στο χωρητικότητας 70 θέσεων αμφιθέατρό του, καθώς και στο αστροθέατρο, ένα μικρό πλανητάριο 50 θέσεων με ημισφαιρική οθόνη διαμέτρου 5,5 μ. και προβολικό πλανηταριακό σύστημα STARLAB. Ανεβαίνοντας στο πατάρι, ο θόλος του αστεροσκοπείου άνοιξε για να παρατηρήσουμε τον μαγικό κόσμο των άστρων με το τηλεσκόπιο.

Παλαιοβράχα

Σε απόσταση 5 χλμ. από τη Σπερχειάδα, η Παλαιοβράχα είναι ένα ημιορεινό χωριό στους πρόποδες του όρους Γουλινά, προς την κοιλάδα του Σπερχειού. Ανάμεσα στους αγρούς, ξεπετάγεται σαν όαση το συγκρότημα «Άμπλας Ίαμα» (facebook.com/AmplasIama, είσοδος: 2,5 ευρώ), που περιλαμβάνει την αναγνωρισμένη από τον ΕΟΤ ιαματική πηγή Παλαιοβράχας. Πρόκειται για έναν δημοτικό χώρο, που δημοπρατήθηκε σε ιδιώτες πριν από περίπου είκοσι χρόνια και έφτασε σταδιακά στα όρια της εγκατάλειψης έως την πρόσφατη ανακαίνισή του, την οποία ο κόσμος της ευρύτερης περιοχής επιβραβεύει με την αθρόα παρουσία του. Διαθέτει πέντε πισίνες, γήπεδα beach volley και τένις, μπαρ και εστιατόριο. Το νερό έχει θερμοκρασία 26,5°C, γι’ αυτό και οι εγκαταστάσεις είναι ανοιχτές από τέλη Μαΐου έως τέλη Σεπτεμβρίου. Οι επισκέπτες μπορούν να υποβληθούν σε λουτροθεραπεία και ποσιθεραπεία για την αντιμετώπιση παθήσεων όπως αυχενικό, αρθριτικά, ελαφρές δερματοπάθειες κ.λπ.