Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»

Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»

9' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η ανατολική πλευρά της Κρήτης αποκαλύπτει τις απίθανες φυσικές ομορφιές της και μυεί τους επισκέπτες στον γεωτουρισμό. 

Η Σητεία ανήκει σε αυτές τις ευλογημένες περιοχές που μπήκαν αργά στον τουριστικό χάρτη της Ελλάδας, διατηρώντας την ομορφιά των τοπίων τους αναλλοίωτη, και αυτό εξελίσσεται σε πλεονέκτημα. Βρεθήκαμε πρόσφατα εκεί, καλεσμένοι του Φυσικού Γεωπάρκου Σητείας, και ανακαλύψαμε φαράγγια, πεζοπορικές διαδρομές και αναρριχητικά πεδία. Το Γεωπάρκο Σητείας, εκτός από τις γεωμορφές και τα περίπου 300 σπήλαιά του, αποτελείται από μια εντυπωσιακή ακτογραμμή με αμμοθίνες, αλυκές, απόμερες αλλά και πασίγνωστες παραλίες, όπως ο Κουρεμένος και το Βάι. Καταλαμβάνει το 90% του Δήμου Σητείας, καλύπτοντας έκταση 517 τ.χλμ. Το 2015 εντάχθηκε στο Δίκτυο Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO. Η Σητεία γίνεται συνώνυμη του γεωτουρισμού, λοιπόν, ενός νέου ταξιδιωτικού όρου, που αφορά μνημεία γεωλογικής κληρονομιάς.

ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΖΑΚΡΟΣ

Ταξιδεύοντας για Παλαίκαστρο, όπου έχουν βρεθεί τα παλαιότερα απολιθώματα της περιοχής, και Κάτω Ζάκρο, κινούμαστε ανάμεσα σε τοπία σπαρμένα με πέτρες. Δίνουν μια τραχύτητα στην περιοχή, που έρχεται σε αντίθεση με την πραότητα και τον γενναιόδωρο χαρακτήρα των κατοίκων. Ανάμεσα στις πετρώδεις εκτάσεις, καλλιεργήσιμα χωράφια δείχνουν όλη τη φροντίδα των Σητειακών για τη γη τους. Ο ξεναγός μας από το Φυσικό Γεωπάρκο Σητείας, Βαγγέλης Περάκης, μιλάει με ενθουσιασμό για το Τραόσταλο της Κάτω Ζάκρου. Κάθε ορατή γραμμή πάνω στον χαμηλό λόφο συμβολίζει τη στάθμη της θάλασσας κάποιες χιλιετίες πριν. Κι έπειτα, στάση στο ταβερνάκι της παραλίας για ένα πεντανόστιμο φιλέτο σφυρίδας. Η θάλασσα είναι βαθιά γύρω από το ανατολικότερο άκρο της Κρήτης και δίνει μεγάλες και καλές ψαριές.

Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»-1

Ο αρχαιολογικός χώρος της Κάτω Ζάκρου. (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ)

Η Κάτω Ζάκρος είναι ένας παραθαλάσσιος οικισμός με απίστευτη ησυχία τα βράδια και έναν σκοτεινό ουρανό που επιτρέπει να διακρίνεται καθαρά κάθε σχηματισμός των αστεριών. Πίσω της, ξεκινάει το Φαράγγι των Χοχλιακών ή Φαράγγι των Νεκρών που έχει ενδιαφέρον για πεζοπόρους, αλλά και αναρριχητές.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Ζάκρου υπήρξε το τέταρτο σε μέγεθος μινωικό ανάκτορο της Κρήτης. Θα δείτε πρώτα ό,τι σώζεται από το ανάκτορο του 1600 π.Χ. και στη συνέχεια θα ανεβείτε προς τον μινωικό οικισμό πίσω του, στον χαμηλό λόφο.

Υπέροχες είναι και οι παραλίες στα νοτιοανατολικά της Σητείας. Οι αμμοθίνες στη θέση Κατσουνάκι, η Αλυκή του Ξερόκαμπου (ή Αλατσολίμνη) και η Άργιλος για φυσική απολέπιση με άμμο πλούσια σε άργιλο.

ΜΟΝΗ ΤΟΠΛΟΥ

Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»-2

Ο ηγούμενος της Μονής Τοπλού μπροστά στην εικόνα «Μέγας ει, Κύριε». (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ)

Οδηγώντας προς το Ακρωτήριο του Σαμωνίου ή Κάβο Σίδερο, τα τοπία έχουν όλη αυτή τη γλυκιά αγριάδα που κάνει το Γεωπάρκο γοητευτικό. Η Ιερά Μονή Αγίας Ακρωτηριανής και Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Τοπλού ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα. Υπήρξε και εξακολουθεί να είναι από πολλές απόψεις μεγάλο κεφάλαιο για τη Σητεία. Είχε δικό της κανόνι (τοπ στην τουρκική γλώσσα) και αυτός είναι ο λόγος που μετά την κατάληψή της από τους Τούρκους ονομάστηκε Τοπλού. Μέσα στο λιτό όσο και επιβλητικό αρχιτεκτονικά πέτρινο κτίριο φυλάσσονται σπάνια κειμήλια. Αξίζει να σταθείτε λίγο παραπάνω στην εικόνα «Μέγας ει, Κύριε», που αγιογραφούσε επί πέντε χρόνια ο Ιωάννης Κορνάρος, για να την ολοκληρώσει το 1770. Ξεχωρίζει για τον πλούτο των παραστάσεών της, αλλά και γιατί είναι από τις ελάχιστες που εμπεριέχουν σύμβολα του ζωδιακού κύκλου.

Πολλές εκτάσεις της μονής έχουν δοθεί σε ακτήμονες και άλλες καλλιεργούνται από τους ίδιους τους μοναχούς. Παράγει και εμφιαλώνει λάδι, κρασί και μέλι, τα οποία διατίθενται στην ελληνική αγορά. Αποκλειστικά στο πωλητήριό της θα βρείτε παλαιωμένη ρακή και λικέρ, όπως το Strovili με τσικουδιά Κρήτης, θυμαρίσιο μέλι και πετιμέζι. Το οινοποιείο της είναι επισκέψιμο και αξίζει να δοκιμάσει κανείς τις ετικέτες του από τοπικές ποικιλίες βιολογικής γεωργίας, το λευκό Θραψαθήρι και το ερυθρό Λιάτικο-Μαντηλάρι.

Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»-3

Ταξίδι στον χρόνο στο Μουσείο Νερού και Υδροκίνησης Ζάκρου. (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ)

Σε απόσταση 9 χλμ. από τη μονή βρίσκεται το φοινικόδασος Βάι, ένα σπάνιο παγκοσμίως οικοσύστημα λόγω του είδους Phoenix theophrasti, που φύεται εδώ. Υπήρξε ένας από τους πρώτους μικρούς ταξιδιωτικούς παραδείσους της Κρήτης, τον οποίο χαίρονταν κάποτε ελεύθεροι κατασκηνωτές από όλο τον κόσμο. Πλέον, η παραλία είναι οργανωμένη και το δάσος στο μεγαλύτερο μέρος του περιφραγμένο. Δεν θα μπορέσετε να το περπατήσετε, αλλά υπάρχει ένα μονοπάτι στα αριστερά της παραλίας που οδηγεί σε παρατηρητήριο για μια καλή πανοραμική άποψη, την οποία θα έχετε και από τον βράχο στα δεξιά της. Η υπέροχη αμμουδιά μπροστά από το φοινικόδασος, το καφέ και η ταβέρνα θα σας κρατήσουν ευχάριστα όλη τη μέρα σε αυτή τη σπάνια γωνιά της Κρήτης. Λέγεται πως, εκατονταετίες πριν, Άραβες στρατιώτες πέταξαν τα κουκούτσια από τους χουρμάδες που έτρωγαν και φύτρωσαν οι πρώτοι φοίνικες.

ΙΤΑΝΟΣ

Κάντε μια στάση στην Αρχαία Ίτανο και συνεχίστε έως τη στενή λωρίδα γης, ανάμεσα στο Βόρειο και στο Νότιο Κρητικό πέλαγος. Ανάλογα με την κατεύθυνση του αέρα, μπορείτε να διαλέξετε σε ποιο από τα δύο θα κολυμπήσετε. Ενδιαφέρον έχουν και οι πέτρινες αναβαθμίδες στην κοντινή πλαγιά – μοιάζουν με εικαστικό πρότζεκτ της φύσης. Κάπου εδώ σταματάει η τουριστική γη της Σητείας (και αρχίζει η απαγορευμένη ζώνη της αμερικανικής βάσης). Μπορείτε ακόμα να επισκεφτείτε τον μεσαιωνικό οικισμό Βόιλα, ένα χωριό-φάντασμα, με μισογκρεμισμένες κατοικίες, τον ερειπωμένο πύργο του Τζεν Αλή και την αναστηλωμένη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Στο εσωτερικό της βρίσκεται και ο οικογενειακός τάφος των Σολωμών, προγόνων του εθνικού μας ποιητή, των οποίων η ιστορία είναι στενά δεμένη με τον τόπο.

Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»-4

Η 97χρονη κυρία Σοφία μάς καλωσορίζει στη Σίτανο. (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ)

Στην κοντινή Σίτανο, η ατμόσφαιρα είναι ζωντανή και αυθόρμητη. Ανταλλάσσουμε μια καλημέρα με την 97χρονη κυρία Σοφία, που στέκει στην αυλή της και δεν χάνει την ευκαιρία να μας γεμίσει ευχές. Στο καφενείο της πλατείας, η κυρία Χαρούλα και ο άντρας της προσφέρουν μεζέδες και γενναία χαμόγελα. Στην παραπάνω γειτονιά, παλιά καμαρόσπιτα αναπαλαιώθηκαν από τον μηχανικό Κώστα Γιαννακόπουλο και έχουν μετατραπεί σε τουριστικά καταλύματα που μισθώνονται ως airbnb. Σύμφωνα με τον Βαγγέλη Περάκη, αποτελούν μικρές πρότυπες κατοικίες για την ήπια τουριστική αξιοποίηση της Σητείας. Υπάρχουν, βέβαια, αντίρροπες δυνάμεις και συμφέροντα που θέλουν μεγάλες επενδύσεις στην περιοχή. Αλλά η θεσμοθέτηση του Γεωπάρκου έχει ήδη συντελέσει στην εξασφάλιση καλύτερων όρων, όπως στην περίπτωση των εκτάσεων της Μονής Τοπλού που έχουν παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση για κάποια χρόνια στη βρετανική εταιρεία Loyalward Ltd. Ο αριθμός των προβλεπόμενων τουριστικών κατοικιών μειώθηκε κατά δύο τρίτα από την αρχική μελέτη, με την προϋπόθεση να χτιστούν σύμφωνα με την αρχιτεκτονική ταυτότητα της περιοχής.

Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»-5

Τη Σίτανο χαρακτηρίζει μια πολύ ήπια τουριστική ανάπτυξη.  (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ)

ΣΗΤΕΙΑ

Η Σητεία έχει έναν οικιστικό χαρακτήρα που θυμίζει κάθε άλλη μικρή ελληνική επαρχιακή πόλη. Χτισμένη γύρω από το λιμάνι της, γεμάτη ψαροταβέρνες και ρακάδικα, είναι πάντα έτοιμη για λίγο ξενύχτι παραπάνω. Πρόκειται για ένα λιμάνι που συνέδεε πάντα το ανατολικότερο άκρο της Κρήτης με τα Δωδεκάνησα και άλλα λιμάνια της Ανατολής κυρίως. Έτσι εξηγείται και η διαφορετικότητα της μουσικής του τόπου. Απουσιάζουν τα ριζίτικα τραγούδια, ενώ τα όργανα που πρωταγωνιστούν είναι το λαούτο και το βιολί. Αυτά έκλεισαν και το δικό μας ταξίδι με τον ήχο τους και με τη λεβέντικη εικόνα του κυρίου Δημήτρη, ιδιοκτήτη του Οινωδείον να χορεύει με τους γιους του.

 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ

Από το Φυσικό Πάρκο Σητείας έχουν δημιουργηθεί γεωτουριστικές οδικές και πεζοπορικές διαδρομές. Η πεζοπορική διαδρομή 14 ξεκινάει από το Βάι, διασχίζει αμμόλοφους και κολπίσκους και φτάνει στην κορυφή Σκοπέλι. Θα δείτε άρκευθους, χαρουπιές, φρυγανότοπους με λαδανιές, θα μυρίσετε άγριο θυμάρι και ρίγανη. Προβλέπεται, επίσης, η δημιουργία ποδηλατόδρομων και άλλων ποδηλατικών υποδομών και η ανάδειξη όμορφων τοπίων, όπως το φαράγγι του Ρίχτη και ο καταρράκτης του. Τα μονοπάτια επιφυλάσσουν και ευχάριστες συναντήσεις με ανθρώπους, όπως ο Βέλγος Bertrand Baigog, που ζει με την οικογένειά του στη Σητεία εδώ και τριάντα χρόνια και έχει μετονομαστεί από τους ντόπιους σε Πετράν. Δεν συνεργάζεται με το Φυσικό Πάρκο Σητείας, αλλά γνωρίζει τα μονοπάτια όσο κανείς άλλος και στο βλέμμα του λάμπει η αγάπη γι’ αυτή τη γη, για τους γυπαετούς που απειλούνται από τους κυνηγούς και για κάθε λεπτομέρεια της φύσης τριγύρω.

ΓΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Η Σητεία θα σας κερδίσει και με τις γεύσεις της. Καλλιεργείται πολύ η ελιά και το 90% της παραγωγής του λαδιού εξάγεται. Οι μεζέδες στο τραπέζι έχουν ως βάση την εποχικότητα. Οι χοχλιοί έχουν καθιερωθεί στο σητειακό τραπέζι και θα τους βρείτε κάθε εποχή του χρόνου, είτε κατεψυγμένους είτε νωπούς. Στην Επάνω Ζάκρο, οι γυναίκες του Γυναικείου Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζάκρου «Μελίων» ραντίζουν τη ζύμη με λίγη τσικουδιά, για να είναι πιο νόστιμα τα καλτσούνια και τα σαρικάτα τους. 

Αφιέρωμα Κρήτη: Σητεία για «προχωρημένους»-6

Πλάθοντας σαρικάτα, μία από τις παραδοσιακές λασιθιώτικες συνταγές γλυκών με χειροποίητο φύλλο. (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ)

Το Φυσικό Γεωπάρκο Σητείας υποστηρίζει μικρούς παραγωγούς, όπως τον συγκεκριμένο γυναικείο συνεταιρισμό, το βραβευμένο λάδι «Ζάκρος» και το μελισσοκομείο Si-mel. Ένα νέο προϊόν του τελευταίου, που βγήκε στην αγορά στα μέσα Μαΐου, είναι τo Melaion, μικρές πέρλες που, με την τεχνική της σφαιροποίησης, συνδυάζουν μέλι και ελαιόλαδο ΠΟΠ Σητείας σε ένα γευστικό αποτέλεσμα φινέτσας και τσαχπινιάς. Υποστηρίζει επίσης λαογραφικά μουσεία, αυτά της Σητείας και του Παλαίκαστρου. Στην αυλή του δεύτερου, δύο στάλες ρακή και δύο γύροι με τη Χορευτική Ομάδα Παλαίκαστρου μας έβαλαν με τον πιο όμορφο τρόπο στον ρυθμό της ανατολικής Κρήτης.

METABAΣΗ

• Η πτήση για Σητεία από το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» διαρκεί 55 λεπτά (aegeanair.com). Ενδεικτική τιμή για πτήσεις τον Ιούλιο, από 91 ευρώ η απλή μετάβαση.

• Ακτοπλοϊκώς, το λιμάνι της Σητείας συνδέεται με Αθήνα 1-2 φορές την εβδομάδα (τηλ. 210-4197400, anek.gr). Από 44 ευρώ η απλή μετάβαση. Συνδέεται επίσης με Κυκλάδες και Δωδεκάνησα.

ΔΙΑΜΟΝΗ

• To Sitanos forgotten neighborhood (τηλ. 28430-28243, accommodation.sitanos.gr) αποτελείται από δύο πολύ όμορφα ανακαινισμένες παλιές κατοικίες για μια αυθεντική εμπειρία διαμονής στη μικρή και ελάχιστα τουριστική Σίτανο.

• Στην Κάτω Ζάκρο, οι μονάδες Stella’s Traditional Accommodation (τηλ. 28430-23739, 6976-719461, stelapts.com) και Yiannis Retreat (τηλ. 28430-25726, katozakros-rooms.com) διαθέτουν ανεξάρτητα διαμερίσματα με αυλή, κήπο και θέα στη θάλασσα. Στη Σητεία, το πρόσφατα ανακαινισμένο Sitia Beach (τηλ. 28430-28821, sitiabeach.com) βρίσκεται αριστερά του λιμανιού με θέα στη θάλασσα, πισίνα, spa, πλούσιο πρωινό και εστιατόριο.

ΦΑΓΗΤΟ

• Στην παραλία της Σητείας θα βρείτε πληθώρα εστιατορίων και ρακάδικων. Το Οινωδείον (τηλ. 28430-26166) και το Ρακάδικο του Αντώνη (τηλ. 28430-28326) είναι δύο πολύ καλές προτάσεις τόσο για τις παραδοσιακές κρητικές γεύσεις τους όσο και για το ευχάριστο περιβάλλον.

• Το Φινιστρίνι (τηλ. 28430-61117) στο Παλαίκαστρο ξεχωρίζει για ψαρικά και το Νοstos café-restaurant (τηλ. 28430-26890, 6978-487869) στην παραλία της Κάτω Ζάκρου για παραδοσιακά μαγειρευτά, αρνί και κατσίκι αργοψημένο στον ξυλόφουρνο.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

• Ζάκρος – Μινωικό Ανάκτορο: Ανοιχτά καθημερινά 08.00-20.00. Είσοδος 6 ευρώ.

• Λαογραφικό – Ιστορικό Μουσείο Σητείας: Καπετάν Σήφη 22, Σητεία, τηλ. 28430-23917. Δευτ.-Σαβ. 10.00-14.00.

• Λαογραφικό Μουσείο Παλαικάστρου: τηλ. 28430-61603, καθημερινά εκτός Δευτέρας 10.30-13.30 και 17.00-20.00.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

• H επίσκεψη στο Γεωπάρκο Σητείας πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Πράξης με τίτλο «ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ ΓΕΩΠΑΡΚΑ – GEOTOURISM IN INSULAR GEOPARKS» – «GEO-IN», που υλοποιείται από το ΑΚΟΜΜ Ψηλορείτης Αναπτυξιακή ΑΕ ΟΤΑ σε συνεργασία με τον Δήμο Σητείας, το Πανεπιστήμιο Κρήτης/ΜΦΙΚ, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Κοινοτήτων Περιοχής Τροόδους ΛΤΔ και το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Κύπρου και συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ (ΕΤΠΑ) και εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου στο πλαίσιο του Προγράμματος Συνεργασίας INTERREG V-A Ελλάδα-Κύπρος 2014-2020.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή