Γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου, δηλαδή την ένδοξη εισαγωγή της Ελλάδας στην τραγικότερη δεκαετία της Ιστορίας της στον 20ό αιώνα, και ο εορτασμός διαρκεί (ατύπως) ένα ολόκληρο τετραήμερο, καθώς κολλάει με το Σαββατοκύριακο. Επειδή όλα τα τυχερά στην Ελλάδα κατοχυρώνουν «κεκτημένα», αναρωτιέμαι τι θα έπρεπε να κάνουμε κατ’ αναλογία για την 25η Μαρτίου του 2021, όταν θα συμπληρώνονται 200 χρόνια από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Μήπως να το γιορτάσουμε με μια τρίμηνη άδεια για όλους, η οποία μάλιστα θα πέφτει βολικότατα μεταξύ Χριστουγέννων και Πάσχα, ώστε να τα ενώνει; Το θέτω από τώρα, διότι η κατανομή των αδειών, ώστε κατά το τρίμηνο αυτό να διατηρείται η στοιχειώδης απομίμηση της εικόνας ενός κράτους που εξακολουθεί να υφίσταται, θέλει μεγάλη προετοιμασία. Τόσο μεγάλη, ώστε, αν η κυβέρνηση υιοθετήσει την ιδέα, δεν νομίζω να της περισσέψει χρόνος για να ασχοληθεί με οτιδήποτε άλλο μέχρι το 2021. Διακόσια χρόνια είναι αυτά στο κάτω κάτω! (Για να είμαι ακριβής, διακόσα, άνευ ιώτα…)
Αν είχαμε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, θα μπορούσα να ελπίζω ότι κάποιοι θα πάρουν στα σοβαρά τη ρηξικέλευθη (και βαθιά προοδευτική!) πρότασή μου. Διαφορετικά είναι όμως τα σχέδια της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Είναι γνωστό ότι έχει επιλεγεί η επικεφαλής της οργανωτικής προσπάθειας, η Γιάννα Αγγελοπούλου (με τις αμάραντες δάφνες του ηρωικού 2004), και, επίσης, γνωρίζουμε τη διοικητική δομή του οργανωτικού σχήματος, καθώς το σχετικό προεδρικό διάταγμα δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της κυβέρνησης και μένει πλέον η υπογραφή του από τον Πρόεδρο.
Διαβάζοντας προσεκτικά τη διάρθρωση της διοικητικής δομής όπως περιγράφεται στο Π.Δ., προκύπτει ότι το κλειδί για την καλή λειτουργία του οργανωτικού σχήματος βρίσκεται στις καλές σχέσεις της Επιτροπής, δηλαδή της προέδρου της, με τη Βουλή. Διότι η χρηματοδότηση θα εξαρτάται από το Ιδρυμα της Βουλής, το οποίο θα εγκρίνει τους προϋπολογισμούς των δράσεων – και είναι λογικό, αφού οι πόροι θα προέρχονται από τον προϋπολογισμό της Βουλής. Συνεπώς, ας μην περιμένουμε εντυπωσιακό ποσόν. Εκτός βεβαίως αν η Γιάννα, με τον κύκλο των γνωριμιών της και τη διεθνή φήμη της, οργανώσει ένα «fund-raising» για να ξηλωθούν κάποιοι εκπρόσωποι του 1% του παγκοσμίου πληθυσμού.
Ωραία όλα αυτά, αλλά σε τι θα αποσκοπεί το έργο της επιτροπής; Τα περί ανάδειξης «συγκριτικών πλεονεκτημάτων και ιδιαιτεροτήτων», τα περί διαμόρφωσης «branding», τα οποία βρίσκουμε στον νόμο περί επιτελικού κράτους, είναι κατάλογος ευχών, δεν είναι όμως στρατηγική. Το 2021, νομίζω, μας προσφέρει την ευκαιρία να εκσυγχρονίσουμε την εθνική μας ταυτότητα και αυτό μπορεί να είναι μια εθνική στρατηγική για το μέλλον. Μην τρομάζετε! Δεν εννοώ τίποτε το ριζοσπαστικό, αλλά μόνο τη βελτίωση του υπάρχοντος.
Η διακοσιοστή επέτειος της Εθνεγερσίας δίνει την ευκαιρία να καταλάβουμε την ιστορική πορεία του σύγχρονου ελληνικού κράτους ως ένα «διάλογο». (Τα εισαγωγικά απαραίτητα, διότι ο διάλογος συχνά γίνεται με διχασμούς και εμφυλίους, αλλά μην ξεχνάμε ότι γίνεται μεταξύ Ελλήνων…) Στον διάλογο μετέχουν δύο τάσεις: εκείνη του ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού και η άλλη που εκφράζει τα τοπικά συμφέροντα και είναι ριζωμένη σε πολιτικά ήθη διαμορφωμένα κατά την Τουρκοκρατία. Και οι δύο τάσεις, μολονότι συχνά πιάνονται στα χέρια μεταξύ τους, είναι εξίσου αυθεντικά ελληνικές και εξίσου νομιμοποιημένες ιστορικά. Οι διακυμάνσεις της σχέσης τους είναι η πορεία, που ξεκίνησε με τον αγώνα για την εθνική ελευθερία και εκτείνεται στο μέλλον. Δεν κατεβάζουμε, προς Θεού, τον Κολοκοτρώνη από το βάθρο του! Στήνουμε, όμως, δίπλα του και τον Μαυροκορδάτο.
Αυτό το αφήγημα δίνει την έξοδο από την κομπλεξική και ιδιοτελή κακομοιριά του Μακρυγιάννη. Δεν λέω ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στη συμφιλίωση των τάσεων – αυτά είναι μπούρδες, με τις οποίες τρέφεται ο εφηβικός ιδεαλισμός στους ενηλίκους. Θα συνέβαλλε, όμως, στην αλληλοκατανόηση· και η κατανόηση διευκολύνει τη συνεννόηση. Επιπλέον, η θέαση της ιστορίας μας με τον τρόπο που προσπάθησα απλοϊκά να εκθέσω, με όρους που ίσως κάνουν τους ιστορικούς να φρίττουν, είναι στην πραγματικότητα η ιστορία μιας θαυμαστής επιτυχίας. Σκεφθείτε: με το 28% του ΑΕΠ χαμένο, ακόμη είμαστε στον κατάλογο των πλουσίων του ΟΟΣΑ! Η Ελλάδα, με τα σκαμπανεβάσματα και τις συμφορές της, είναι μια ιστορία επιτυχίας. Η συνείδηση αυτής της επιτυχίας, εφόσον γίνεται με ρεαλιστικούς όρους, μας βοηθά να ξεφορτωθούμε λίγο από το βάρος της σύγκρισης με τους αρχαίους προγόνους και, επιτέλους, χαλαρώνει τον βρόχο του κόμπλεξ μας με την Ευρώπη.