Ηταν η τυπική Ελληνίδα γιαγιά. Μαυροφορεμένη, με τα σημάδια του χρόνου στο πρόσωπό της. Ανήμπορη να περπατήσει, μεταφέρθηκε με το καροτσάκι στην επιβλητική Αίθουσα των Ονομάτων του Γιαντ Βασέμ, εκεί όπου είναι γραμμένα τα ονόματα εκατομμυρίων Εβραίων που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Την περίμεναν δακρυσμένοι η Σάρα Γιανάι και ο Γιόσι Μορ, δύο από τα παιδιά που έσωσε κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Πίσω τους 23 απόγονοι των διασωθέντων, γιοι, θυγατέρες και εγγόνια, με μια στάση ανυπόκριτου σεβασμού, με τα χέρια σταυρωμένα μπροστά τους σαν να πήγαιναν σε εκκλησία.
Η κ. Μελπομένη Ντίνα (το γένος Γιαννόπουλου) είναι μία από τους «Δικαίους των Εθνών». Η 92χρονη σήμερα Βεροιώτισσα μαζί με τις αδελφές της δεν φοβήθηκαν τους ναζί και τους συνεργάτες τους, δεν πτοήθηκαν από τους δηλητηριώδεις μύθους περί της «φύσης των Εβραίων». Ορφανές και παρά τις στερήσεις έκαναν τα πάντα για να σωθεί η οικογένεια Μορντεχάι από τον βέβαιο θάνατο που επιφύλασσαν οι ναζί στους ομόθρησκούς τους. Σύμφωνα με το τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Πρακτορείο Ειδήσεων, η μεγάλη αδελφή της κ. Μελπομένης Ντίνα, η Ευθυμία Ξανθοπούλου (τότε Γιαννοπούλου), «πριν από τον πόλεμο είχε μαθητεύσει ως μοδίστρα στο πλευρό της Μαρί Μορντεχάι. Καθώς ήταν ορφανή και πολύ φτωχή, η Μαρί δεν της έπαιρνε χρήματα για τα μαθήματα. Η Ευθυμία ήταν αυτή που άνοιξε το σπίτι όπου έμενε με τις δύο μικρότερες αδελφές της, τη 15χρονη Βηθλεέμ (αργότερα Σούμπαση) και τη 14χρονη Μελπομένη (αργότερα Ντίνα). Εκεί, σε ένα δωμάτιο, φιλοξένησε τα επτά μέλη της οικογένειας Μορντεχάι και οι τρεις ορφανές αδελφές μοιράζονταν μαζί τους ό,τι φαγητό είχαν στη διάθεσή τους, παίρνοντας ένα υψηλό ρίσκο. (…) Λίγο καιρό μετά, κάποιος κατέδωσε την οικογένεια Μορντεχάι στις αρχές και ήταν οι συγγενείς της Ευθυμίας αυτοί που τους βοήθησαν να διαφύγουν».
Το Γιαντ Βασέμ απένειμε τον τίτλο του «Δικαίου των Εθνών» στους Ευλαμπία Τοκατλίδου, Ευθυμία Ξανθοπούλου, Βηθλεέμ Σούμπαση, Μελπομένη Ντίνα, Νίκο και Πέτρο Αξιόπουλο και Μακρίνα και Πολυξένη Ανανιάδου, όλοι τους Βεροιώτες, οι οποίοι με μεγάλο προσωπικό κίνδυνο έσωσαν όσους μπορούσαν από τη ναζιστική λαίλαπα. Σύμφωνα με το ΑΠΕ, «μέχρι σήμερα, το Γιαντ Βασέμ έχει αναγνωρίσει ως “Δίκαιους των Εθνών” πάνω από 27.000 ανθρώπους, 355 εκ των οποίων είναι από την Ελλάδα».
Σαράντα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Βέροιας είναι τα Γιαννιτσά, εκεί όπου παρασυρμένα παιδιά έκαναν πορεία με πανό που έγραφε «Απελάστε τους λαθραίους μετανάστες από την Ελλάδα. Κλείστε τα σύνορα. Αλληλεγγύη στους Ελληνες». Ομως τα Γιαννιτσά δεν είναι μόνον αυτό που είδαμε στα κανάλια. Είναι και οι αμέτρητοι ανώνυμοι που «επί εποχής Ειδομένης, όμως, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή οι Γιαννιτσώτισσες γυναίκες προσέφεραν μέχρι και 2.500 μερίδες. Μαγειρεμένες τα χαράματα στις σπιτικές κουζίνες, οι μερίδες αυτές ήταν το βραδινό για χιλιάδες ανθρώπινες ψυχές στην Ειδομένη και στο Πολύκαστρο. Τα ψωμιά, προσφορά από τους τοπικούς φούρνους, εκατοντάδες! Τα ρούχα, αφού τελείωσαν τα αποθέματα της πόλης, έρχονταν από όλη την Ελλάδα και εθελοντές τα ταξινομούσαν και τα μοίραζαν. (…) Σήμερα, εθελοντές στηρίζουν με προσφορά ρούχων φιλοξενούμενους πρόσφυγες σε ξενοδοχεία εντός του νομού. Και η Συλλογική Κουζίνα συνεχίζει… Προσφέρει 300 γεύματα κάθε δεύτερη Κυριακή σε άστεγους Ελληνες και πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη» («Εθελοντική Ομάδα Γιαννιτσών & περιχώρων Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες», 7.11.2019). Είναι δηλαδή οι Δίκαιοι των Ελλήνων…