Η αντιτρομοκρατική πολιτική στην Ελλάδα είχε ανέκαθεν κατασταλτικό χαρακτήρα, αφού δίνει έμφαση μόνο στη σύλληψη τρομοκρατών. Δυστυχώς, όμως, βρισκόμαστε απέναντι σε μια Λερναία Υδρα που δεν αντιμετωπίζεται εύκολα.
Η εξέλιξη του φαινομένου δείχνει ότι υπάρχει μια δεξαμενή συμπαθούντων που προέρχεται από τον αντιεξουσιαστικό χώρο και τροφοδοτεί συνεχώς με νέα μέλη τις τρομοκρατικές οργανώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς», που ξεκίνησε ως εξτρεμιστική οργάνωση και εξελίχθηκε σε τρομοκρατική. Η πρόσφατη σύλληψη μελών της «Επαναστατικής Αυτοάμυνας» επιβεβαιώνει, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι το αντιεξουσιαστικό κίνημα είναι ο προθάλαμος της ακροαριστερής τρομοκρατίας. Εξάλλου, οι νέες οργανώσεις είναι ιδεολογικά πιο κοντά στους αναρχικούς θεωρητικούς του 19ου αιώνα (π.χ. Μπακούνιν, Κροπότκιν), παρά στον Μαρξ και τον Λένιν.
Παρά την ισχυρή παρουσία αντιεξουσιαστικών ομάδων στη Θεσσαλονίκη και άλλες επαρχιακές πόλεις, η καρδιά του κινήματος αναμφισβήτητα βρίσκεται στην περιοχή των Εξαρχείων. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι αντιεξουσιαστές έχουν μόνο ακτιβιστική δραστηριότητα (π.χ. καταλήψεις, συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας) ή συμμετέχουν σε χαμηλής έντασης επεισόδια εναντίον της αστυνομίας. Ωστόσο, ο άτυπος έλεγχος εδάφους από αντιεξουσιαστικές ομάδες αμφισβητεί το βεμπεριανό κρατικό μονοπώλιο της νομιμοποιημένης βίας και συμβάλλει στη διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης ορισμένων ατόμων. Πολύ σπάνια κάποιος εντάσσεται απευθείας σε μια τρομοκρατική οργάνωση· συνήθως, τα νέα μέλη έχουν επιδείξει αντικοινωνική ή παραβατική συμπεριφορά.
Σε κάθε περίπτωση, χρειαζόμαστε μια ολιστική στρατηγική αντιμετώπισης του προβλήματος που θα επιδιώκει, μεταξύ των άλλων, την απο-ριζοσπαστικοποίηση των αντιεξουσιαστών. Οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες μπορούν να διδαχθούν από την εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών (π.χ. Ιταλία, Γερμανία) που έχουν αντιμετωπίσει παρόμοια προβλήματα. Το ελληνικό πρόγραμμα απο-ριζοσπαστικοποίησης μπορεί να ενσωματώσει ορισμένα στοιχεία από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, αλλά θα πρέπει να προσαρμοστεί στις ανάγκες της χώρας.
Η συμμετοχή σε ένα τέτοιο πρόγραμμα θα γίνεται μόνο σε εθελοντική βάση. Οσοι αντιεξουσιαστές αποφασίσουν να αποκηρύξουν την πολιτική βία είναι απαραίτητο να ανταμειφθούν και να στηριχθούν ψυχολογικά και οικονομικά για να γίνει η επανενσωμάτωσή τους στην κοινωνία. Με αυτόν τον τρόπο, θα περιοριστεί η στρατολόγησή τους από τις τρομοκρατικές οργανώσεις ώστε αυτές σταδιακά να συρρικνωθούν.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δύναται να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια. Οι δημοτικές αρχές έχουν τα εργαλεία να συνεισφέρουν στην αναβάθμιση γκετοποιημένων περιοχών προκειμένου να απομονωθούν οι αντιεξουσιαστές από τον κοινωνικό ιστό. Με τον κατάλληλο σχεδιασμό, τα Εξάρχεια μπορούν να μετατραπούν σε μια μποέμ συνοικία της Αθήνας. Για αυτόν τον λόγο, χρειάζεται στήριξη της τοπικής οικονομίας με την παροχή ισχυρών κινήτρων (π.χ. φοροαπαλλαγές) για επενδύσεις από νέους επιχειρηματίες.
Επίσης, είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει εκκένωση όλων των υπό κατάληψη χώρων που βρίσκονται εντός και πέριξ της περιοχής. Η Κοινωνία των Πολιτών μπορεί να αποδειχθεί ένας πολύτιμος εταίρος, αφού είναι γνωστό ότι επιτροπές κατοίκων θέτουν πλέον επιτακτικά το πρόβλημα της ασφάλειας.
Μεσοπρόθεσμα, πάντως, ίσως να μπορούσε να εφαρμοστεί ένα μοντέλο κοινοτικής αστυνόμευσης (community policing) στα Εξάρχεια, όπως συμβαίνει και σε άλλες προβληματικές περιοχές ευρωπαϊκών πόλεων. Η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που έχει ακόμα πρόβλημα ακροαριστερής τρομοκρατίας. Η υφιστάμενη πολιτική κρίνεται ανεπαρκής εκ του αποτελέσματος.
Πολλοί από τους συλληφθέντες τρομοκράτες είναι νεαρής ηλικίας και αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα δεν θα εξαφανιστεί στο άμεσο μέλλον. Αντιθέτως, είναι πιθανόν να αυξηθούν οι επιθέσεις και να θρηνήσουμε νέα θύματα. Ολα δείχνουν ότι η μήτρα της νέας γενιάς τρομοκρατών είναι ο αντιεξουσιαστικός χώρος. Για να απαλλαγούμε οριστικά, λοιπόν, από το πρόβλημα πρέπει να κοπούν όλα τα κεφάλια της Λερναίας Υδρας μαζί.
* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο King’s College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Διδάσκει μαθήματα για τη ριζοσπαστικοποίηση και την τρομοκρατία.