Η συνέντευξη του πρίγκιπα Ανδρέα, δούκα του Γιορκ, στο ΒBC σπάει το πρωτόκολλο. Δεν πρόκειται για μια χαλαρή κουβέντα επί παντός επιστητού, με ένα πέρασμα στα κειμήλια και μια βόλτα στον κήπο κάποιου παλατιού. Είναι μια συνέντευξη με θέμα τη φιλία του πρίγκιπα με τον Τζέφρι Έπσταϊν –τον εκατομμυριούχο καταδικασμένο για κακοποίηση και trafficking ανηλίκων, που κρεμάστηκε σε μια νεοϋορκέζικη φυλακή τον Ιούλιο του 2019– και τους ισχυρισμούς της Βιρτζίνια Ρόμπερτς για σεξουαλική επίθεση από τον πρίγκιπα, όταν ήταν ανήλικη.
Είναι η πρώτη φορά που η προσφώνηση «Αυτού Μεγαλειότης» και η λέξη «σεξ» θα μπουν στην ίδια πρόταση. Η δημοσιογράφος κάνει την πρώτη ερώτηση δίνοντας τον τόνο της συζήτησης: «Your Royal Highness, βρισκόμαστε σήμερα εδώ κάτω από ασυνήθιστες συνθήκες, όχι για να συζητήσουμε για το έργο σας, αλλά γιατί επιλέξατε να μιλήσετε για πρώτη φορά. Γιατί τώρα;».
«Γιατί δεν υπάρχει κατάλληλος χρόνος να μιλήσω για τον Έπσταϊν και ό,τι σχετίζεται με αυτόν». Μάλιστα, ο ελέφαντας στο δωμάτιο! Μπήκαμε κατευθείαν στο θέμα. Η συνέντευξη λαμβάνει χώρα σε μια επιβλητική ψηλοτάβανη αίθουσα με πολύ χρυσό και ένα καταπληκτικό χαλί. Είναι το παλάτι του Μπάκιγχαμ, επομένως η βασίλισσα έχει δώσει στον αγαπημένο –όπως φημολογείται– δευτερότοκο γιο τη συγκατάθεσή της, κάνω γρήγορα τη σκέψη. Κάτι απροσδιόριστο με ενοχλεί· εντοπίζω την πηγή του εκνευρισμού μου: το θέμα δεν ταιριάζει με το περιβάλλον. Υπάρχει κάτι ακόμα δευτερεύον που με εκνευρίζει. Είναι ο υπερβολικά στραβός κόμπος της γραβάτας του, με έντονη κλίση προς τα αριστερά.
Ο πρίγκιπας Ανδρέας έφαγε, ήπιε, διασκέδασε, ταξίδεψε ιδιωτικά (με το γνωστό τζετ «Λολίτα εξπρές»), φιλοξενήθηκε σε σπίτια και σε νησιά από τον Έπσταϊν, αλλά δεν θα τον χαρακτήριζε φίλο του, απλώς μια γνωριμία με συνδετικό κρίκο μια κοινή φίλη. Μετά τις κατηγορίες για παιδεραστία, ήθελε να διακόψει θαρραλέα, όχι τηλεφωνικά, αλλά διά ζώσης, γιατί είναι έντιμος και γεμάτος εμπιστοσύνη, και έμεινε σπίτι του στη Νέα Υόρκη για τέσσερις μέρες. «Γιατί μείνατε στο σπίτι ενός σεξουαλικού παραβάτη;» τον ρώτησε η δημοσιογράφος. «Για λόγους βολής», απάντησε (δις). Δεν μετανιώνει για τη συναναστροφή αυτή, καθώς τον έφερε σε επαφή με διαπρεπείς Aμερικανούς πολίτες, τους οποίους δεν θα του δινόταν η ευκαιρία να γνωρίσει διαφορετικά. Δεν είχε αντιληφθεί να συμβαίνει τίποτα παράξενο στα σπίτια του Έπσταϊν, παρόλο που γνώριζε τι να κοιτάξει, γιατί ασχολούνταν με ένα ίδρυμα για κακοποιημένα παιδιά. Υπήρχε πάντα κόσμος τριγύρω, αλλά δεν τους συναναστρεφόταν – έχει συνηθίσει να περιτριγυρίζεται από προσωπικό.
Ο πρίγκιπας Ανδρέας και η μητέρα του, βασίλισσα Ελισάβετ, σε δημόσια εμφάνισή τους πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο.
Αφελείς ερωτήσεις, τρομακτικές απαντήσεις
Στο σημείο αυτό σκέφτομαι: Δεν πειράζει, κάτι καλό θα βγει, θα είναι μια σπουδαία στιγμή για τη δημοσιογράφο. Όσο για τον πρίγκιπα, θα μείνει στην ιστορία η ερμηνεία του, ενώ είχε έξι μήνες να προετοιμαστεί για την καθοριστική στιγμή της συνέντευξης.
Κρατώ γρήγορες σημειώσεις:
– Πώς έχει καταφέρει να είναι πενήντα εννιά χρονών και να μοιάζει με εξήντα έξι;
– Το επίθετο «έντιμος», όπως και όλα τα επίθετα, δεν υποτίθεται ότι τα δίνουν οι άλλοι σε εμάς;
– Ακόμα και τα μέλη της βασιλικής οικογένειας μπορεί να είναι φθηνοί, σφιχτοί, που δεν θέλουν να ξοδέψουν για ξενοδοχείο.
– Ουδείς αδιάφορος στις κοινωνικές διασυνδέσεις.
– Πώς μπορείς να μπερδέψεις τη σεξοφωλιά του Έπσταϊν με οτιδήποτε άλλο;
– Η αφέλεια δεν μου μοιάζει ένα θετικό χαρακτηριστικό για κάποιον που μπαίνει στα εξήντα. Υπάρχει λόγος που εμείς μετά τα δέκα έτη στην Ελλάδα το αποκαλούμε αλλιώς;
Η συμπαθέστατη δημοσιογράφος συνεχίζει με ιατρική προσέγγιση – ήρεμη, επίμονη και λεπτολόγος: «Η Βιρτζίνια Ρόμπερτς ισχυρίζεται ότι φάγατε, ήπιατε, ιδρώσατε χορεύοντας και κατόπιν κάνατε σεξ». «Δεν τη γνωρίζω την κυρία. Δεν θυμάμαι να την έχω γνωρίσει». Και συνεχίζει με τα άλλοθι, άλλοθι με βαρύτητα: Εκείνη την ημέρα συνόδευε την κόρη του σε πάρτι στο Pizza Εxpress και ήταν αλησμόνητη η μέρα, γιατί δεν συνηθίζει να πηγαίνει σε τέτοια μέρη. Δεν χόρεψε, δεν ίδρωσε, δεν ήπιε. Δεν ίδρωσε, καθώς έχει μια πάθηση-κατάλοιπο από τον πόλεμο στα Φόκλαντς, μια ασθένεια που αφήνει τους πατριώτες στεγνούς, ούτε πίνει ούτε πήγε ποτέ σε οποιοδήποτε μπαρ.
«Υπάρχει μια φωτογραφία που σας δείχνει να αγκαλιάζετε τη Βιρτζίνια Ρόμπερτς», επανέρχεται η δημοσιογράφος. «Δεν είστε εσείς;» «Εγώ είμαι, αν και δεν θυμάμαι κανέναν να τραβάει τη φωτογραφία, εγώ είμαι, και η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στην πρωτεύουσα, αλλά στο Λονδίνο κυκλοφορώ πάντα με σακάκι και γραβάτα και όχι με ταξιδιωτικά ρούχα. Εγώ είμαι, αν και, ξέρετε, ένας άντρας σαν κι εμένα δεν συνηθίζει τη δημόσια επίδειξη συναισθημάτων».
Ανάρμοστο θέαμα και παλιομοδίτικα τρικ
Στο σημείο αυτό αρχίζουν οι δυνάμεις μου να με εγκαταλείπουν, δεν αρκεί να βλέπω, πρέπει να αντέχω κι αυτό που βλέπω. Το θέαμα ευτυχώς φτάνει στο τέλος, αλλά ο πρίγκιπας προλαβαίνει να προσθέσει πως αυτή η υπόθεση βλάπτει την ψυχική του υγεία και πως ο Έπσταϊν ήταν ανάρμοστος. «Ανάρμοστος;» επανέλαβε έκπληκτη η δημοσιογράφος. «Ο Έπσταϊν ήταν σεξουαλικός παραβάτης». «Ναι, σεξουαλικός παραβάτης, είμαι ευγενικός».
Your Royal Highness, χρειάζεται αυτοπεποίθηση, άγνοια, απόγνωση ή και τα τρία μαζί για να πάρεις την πρωτοβουλία να μιλήσεις στο BBC. Είναι πράγματι περίεργο πώς λειτουργεί η μνήμη· είναι ρευστή, αναξιόπιστη, συχνά ελλιπής και πάντα οπισθοδρομική. Κάποια γεγονότα τα θυμόμαστε ευκρινώς και κάποια –αυτά που θέλουμε κυρίως να λησμονήσουμε– τα απωθούμε, έστω κι αν υπάρχουν ντοκουμέντα. Τυραννικά έγκυρο και αξιόπιστο εργαλείο η συνείδηση, είναι η περηφάνια ή η ντροπή μας. Στηριχθείτε πάνω της και μην την αγνοήσετε, γιατί, όπως και με όλες τις ασυνείδητες άμυνες, η απώθηση γίνεται προβληματική όταν αποτυγχάνει στην εκπλήρωση του σκοπού της, να συγκρατεί έξω από τη συνείδηση τα ενοχλητικά γεγονότα, ώστε το άτομο να συνεχίζει να ζει χωρίς επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία.
Η υπερασπιστική γραμμή «αρνούμαι, αρνούμαι, αρνούμαι» είναι ένα παλιό τρικ το οποίο μας είναι οικείο, αν και στις μέρες μας είναι ολισθηρή αυτή η οδός, καθώς οι σπιούνοι (τα κινητά τηλέφωνα, για παράδειγμα) παραμονεύουν. Δύσκολο επίσης να πείσεις ότι το απαγορευμένο δεν συμβαίνει κιόλας. Αλλά δεν κατηγορείστε για μοιχεία, και το κόλπο εξοργίζει όταν οι ισχυρισμοί αφορούν παιδεραστία.
Οι έντιμοι υποστηρίζουν τις φιλίες τους ή τις καταδικάζουν, όλα τα ενδιάμεσα είναι ποταπά. Οι μορφωμένοι δεν χαρακτηρίζουν ανάρμοστο έναν βιαστή, οι θαρραλέοι, όταν το αποφασίζουν, μιλούν με ειλικρίνεια. Οι αξιοπρεπείς δεν θυματοποιούν τον εαυτό τους αμελώντας να αναγνωρίσουν τα θύματα, συμμερίζονται τον πόνο και συμπονούν όσους υποφέρουν. Δεν χώρεσε ούτε μία κουβέντα αναγνώρισης για τα κορίτσια-θύματα του Έπσταϊν, που δεν ήταν πολύ μεγαλύτερα από τις κόρες σας. Μόνο οι ανάγωγοι δεν συνυπολογίζουν και οι άνανδροι μένουν ντροπιαστικά σιωπηλοί στα ουσιώδη. Γιατί με το ζήτημα της κακοποίησης συμβαίνει το εξής: για να την καταλάβει κάποιος, πρέπει να το θέλει.
Σκάψατε βασιλικά τον λάκκο σας. Πιστέψατε ότι κάνατε την υπέρβαση δίνοντας απαντήσεις σε μια συνέντευξη στην οποία δεν υπήρχε καμία εκτός ορίων ερώτηση, αλλά δεν συνειδητοποιήσατε εγκαίρως ότι προσήλθατε για να κάνετε την υπέρβαση της υπέρβασης, να πείσετε για την αθωότητά σας. Δεν παρερμήνευσα ούτε κουβέντα από όσα ανερμάτιστα ειπώθηκαν, με πείσατε για την απωθητικά μοιραία κακή σας κρίση, για την έλλειψη ηθικής ακεραιότητας και για την αλλοίωση που επιφέρουν στον χαρακτήρα τα προνόμια, όταν κάποιος είναι ανίκανος να τα διαχειριστεί έγκλειστος ενός θεσμού. Δεν με εκφοβίζει η μεγαλοπρέπεια του Μπάκιγχαμ ούτε η βασιλική υπεροχή. Απλώς απορώ γιατί αυτή η συνέντευξη δεν δόθηκε στο αστυνομικό τμήμα. ■