Ιδέα μου είναι ή πράγματι λάμπει καθώς μου μιλάει; Όχι, δεν είναι ιδέα μου. Το πρόσωπό της φωτίζεται όταν μου περιγράφει την καθημερινότητά της με τον άντρα της, τον Σταύρο, και με τη δεκαοκτώ μηνών Μελίνα στο σπίτι τους στις Σπέτσες, το πώς γεννήθηκαν τα νέα της τραγούδια –για πρώτη φορά με ελληνικό στίχο–, τα παιδικά της χρόνια στο Καρπενήσι και το πώς η Λεμονιά Χριστοδούλου έγινε Monika. Το βλέμμα της δεν σκοτεινιάζει ούτε όταν μου περιγράφει το ναυάγιο που λίγο έλειψε να της στοιχίσει τη ζωή, πριν από επτά χρόνια (το φουσκωτό στο οποίο επέβαινε με την παρέα της έπιασε φωτιά κι εκείνη μαζί με έναν φίλο της παρασύρθηκαν από τα κύματα). Ίσως γιατί βγήκε πιο δυνατή από εκείνη την περιπέτεια και με μεγαλύτερη αγάπη για όλα όσα έχει.
«Ο κήπος είναι ανθηρός»: αυτό είναι το άλμπουμ της που μόλις κυκλοφόρησε από την Panik Oxygen. Έπειτα από πέντε χρόνια απουσίας από τη δισκογραφία, επιστρέφει δυναμικά. Τραγουδοποιός, σύζυγος, μητέρα, κόρη, αδελφή – όλες οι ιδιότητες μπερδεύονται γλυκά κι εκείνη είναι πιο ήρεμη, ώριμη και συνειδητοποιημένη από ποτέ. «Χαρούμενοι γονείς, ήσυχο παιδί», λέει για την κόρη της. «Νιώθω τώρα έντονα την ανάγκη να γεμίσω τη ζωή μου και με τα πράγματα που εγώ αγαπώ. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης πάθαινα διαρκώς αποκολλήσεις. Δεν μπορούσα ούτε πιάνο να παίξω…»
«Ο κήπος είναι ανθηρός», όπως η θρυλική ατάκα από την ταινία «Καλώς ήρθες, δολάριο» του 1969. Γιατί επέλεξες αυτόν τον τίτλο για το νέο σου άλμπουμ;
Το περασμένο καλοκαίρι, ενώ βρισκόμουν στις Σπέτσες, μαμά πλέον, με τις μέρες μου γεμάτες βουκαμβίλιες, θάλασσα, καΐκια και μπιμπερό, πετάχτηκα στην Αθήνα για να υποδεχτώ έναν Αμερικανό φίλο. Με το που βγήκε από το αεροπλάνο, με τα λίγα ελληνικά που ξέρει, μου είπε: «Ο κήπος είναι ανθηρός». Η οικογένειά του ασχολείται με τον κινηματογράφο και έτυχε να δει την ταινία. Μου φάνηκε υπέροχο. Αν ποτέ κάνω ελληνικό δίσκο, αυτόν τον τίτλο θα έχει, είπα. Έτσι ξεκίνησαν όλα. Βέβαια, δύο από τα τραγούδια αυτά –«Σε ποιον έρωτα ζω» και «Ξημερώνει»– τα είχα γράψει πριν από πολλά χρόνια, στα δεκαοκτώ μου. Ακούγοντάς τα, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι μουσικά, εντελώς τεχνικά, ανήκουν στον κύκλο του «Avatar», του πρώτου μου άλμπουμ.
Τότε είχες αρχίσει να γράφεις μουσική;
Ναι. Μόλις είχα έρθει στην Αθήνα για να σπουδάσω Μαθηματικά. Πρώτη φορά έμενα μόνη μου. Από τη μια το επιδίωκα, λαχταρούσα να ανεξαρτητοποιηθώ, όμως, από την άλλη, μου έλειπε η γλυκιά και οικεία φασαρία της οικογένειας. Είχα αρχίσει να παίζω μουσική με την μπάντα του αδελφού μου, η οποία είχε διαλυθεί, γιατί εκείνος είχε φύγει για τη Γαλλία. Υπήρχε ένα κενό δηλαδή και, μολονότι είχα περάσει μια ευτυχισμένη παιδική και εφηβική ηλικία, εκείνη την εποχή φλέρταρα με τη μεγαγχολία, που τόσο πολύ ταιριάζει στην τέχνη! (Γέλια) Μου άρεσε η ιδέα να είμαι drama queen. Επινοούσα, λοιπόν, δράματα μέσα από τη μουσική και άρχισα να γράφω τα δικά μου τραγούδια με αγγλικό στίχο. Όχι από ξιπασμό, αλλά γιατί από παιδάκι, πριν καν μάθω να μιλάω Αγγλικά, τραγουδούσα στα Αγγλικά. Ήταν ένας διαφορετικός κόσμος από αυτόν που είχα συνηθίσει να ζω – την πόλη μου, το σπίτι, το σχολείο. Με συνάρπαζε. Αυτή η γλώσσα σήμαινε για μένα το «έξω», το παγκόσμιο, το μέλλον. Κουβαλούσα όμως και ελληνικές επιρροές.
Ποια ήταν τα παιδικά σου ακούσματα;
Κλασική μουσική, μαζί με Θεοδωράκη, Μαρκόπουλο, Χατζιδάκι. Για τους γονείς μας η μουσική ήταν κάτι μαγικό, που ήθελαν να το μοιραστούν μαζί μας. Όταν η μαμά μου άκουγε, για παράδειγμα, ένα τραγούδι του Αντρέα Μποτσέλι, με φώναζε κοντά της. «Άκου, άκου», μου έλεγε. Το κάνει αυτό τώρα και η κόρη μου, το πιστεύεις; Μάλλον έχει πια περάσει στα γονίδιά μας. Και, φυσικά, ποτέ δεν θα ξεχάσω τα γλέντια στο πατρικό μου στο Καρπενήσι. Γιατρός ο πατέρας μου, καλούσε συχνά συναδέλφους της περιοχής. Τα παιδιά κλεινόμασταν στο δικό μου δωμάτιο ή του αδελφού μου και οι μεγάλοι στο σαλόνι έπαιζαν κιθάρες και ακορντεόν, τραγουδούσαν, χόρευαν. Συχνά ερχόταν και μια τοπική κομπανία, κάμποσοι παππούδες με βιολιά. Είχαν κάτι διονυσιακό εκείνες οι μαζώξεις. Το θυμάμαι και συγκινούμαι. Όταν έμεινα μόνη μου, λοιπόν, και άρχισα να σκαρώνω τα πρώτα μου τραγούδια, ήρθε στην επιφάνεια όλη αυτή η ποικιλία.
Γιατί άργησες τόσο να μοιραστείς μαζί μας τα ελληνικά τραγούδια σου;
Κάθε φορά που ετοιμαζόμουν να βγάλω καινούργιο δίσκο, σκεφτόμουν μήπως έπρεπε να τα συμπεριλάβω κι αυτά. Αλλά πάντα κάτι με κρατούσε. Φοβόμουν την κριτική, είχα μεγάλη ανασφάλεια, είχα επηρεαστεί και από όσους με συμβούλευαν ότι πρέπει να έχω συγκεκριμένη ταυτότητα ως καλλιτέχνις, ότι δεν θα ήταν καλό να μπερδέψω το κοινό μου. Κι όταν ήμουν πιο μικρή, ήμουν και πιο ευάλωτη. Τόλμησα να παρουσιάσω το «Σε ποιον έρωτα ζω» σε μια συναυλία στη Μικρή Επίδαυρο το 2011 και η ανταπόκριση του κόσμου ήταν πέρα από κάθε προσδοκία. Το ηχογράφησα πέντε έξι φορές στο στούντιο, αλλά ποτέ δεν το θεώρησα ολοκληρωμένο, δεν είχα τη σιγουριά ότι μετέδιδε αυτό που πραγματικά ένιωθα. Μέχρι φέτος.
Από τους δικούς σου ανθρώπους ποιος σου κάνει την πιο αυστηρή κριτική;
Η μητέρα μου. Δυσκολεύομαι πολύ κάθε φορά να την πείσω ότι κάτι είναι καλό. Στις συναυλίες μου πάντα την παρατηρώ. Είναι σαν να μην πιστεύει αυτό που βλέπει και να αναρωτιέται: «Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήρθαν για να ακούσουν την κόρη μου;». Σαν να τσιμπιέται. (Γέλια) Από την άλλη, είναι εκείνη που ανησυχεί περισσότερο μήπως κουραστώ, μήπως ταλαιπωρηθώ, μήπως με στενοχωρήσει μια ενδεχόμενη αποτυχία. Μπορεί να είναι σε εξέλιξη ένα live κι εκείνη να πηγαίνει στον ηχολήπτη και να του λέει: «Κρυώνει! Δεν βλέπεις ότι κρυώνει;». Και ο άντρας μου όμως είναι αυστηρός κριτής. Μου αρέσει η ματιά του. Ο Σταύρος μπορεί να ακούσει ένα τραγούδι και να πει: «Βρε Μονικάκι, δεν με νοιάζει αν θα έχει σαξόφωνο ή τενούτο. Θα με αγγίξει; Αυτό μετράει, το συναίσθημα…».
Την πολιτική την παρακολουθείς;
Η πολιτική είναι θεωρία και η γενιά μου έχει περάσει στην πράξη. Ταξιδεύουμε πολύ, δεν έχουμε είδωλα, ο λόγος των πολιτικών δεν μας είναι ελκυστικός. Η άνθηση μικρών κινημάτων, όπως το #MeToo, δείχνει ακριβώς αυτή την ανάγκη των πολιτών να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους.
Από όσα έχουν ειπωθεί για σένα τι σε έχει πικράνει πιο πολύ;
Τα πρώτα χρόνια με στενοχωρούσε πολύ όταν κάποιοι έγραφαν ότι με είχε βοηθήσει η οικογένειά μου, ότι τα βρήκα έτοιμα. Αυτό δεν ισχύει, η οικογένειά μου στην αρχή δεν ήξερε καν ότι τραγουδάω. Ακόμα τα κάνω όλα μόνη μου: είμαι στο τυπογραφείο όταν τυπώνεται το CD, στα live ετοιμάζω τα καλώδια για τους μουσικούς, φροντίζω κάθε λεπτομέρεια.
Αυτό σημαίνει ότι εμπιστεύεσαι λίγους ανθρώπους;
Ισχύει αυτό, αλλά υπάρχει και μια άλλη ανάγνωση: είμαι απόλυτη στο όραμά μου, δεν θέλω να παρεκκλίνω. Από το να σπαταλήσω ενέργεια για να εξηγήσω κάτι στους άλλους συχνά προτιμώ να το διεκπεραιώσω μόνη μου.
Τι θα διόρθωνες στην πορεία σου, αν είχες αυτή τη δυνατότητα;
Υπάρχουν αρκετά πράγματα για τα οποία έχω μετανιώσει. Όμως, αν δεν τα έκανα, δεν θα ήμουν αυτή που είμαι σήμερα – με διαμόρφωσαν. Το μόνο που θα ήθελα θα ήταν να υπήρχε δίπλα μου, στο ξεκίνημά μου, ένας άνθρωπος που θα με συμβούλευε να μη βλέπω τη μουσική τόσο ονειρικά, τόσο ρομαντικά, αλλά να προσέχω και το επιχειρηματικό κομμάτι της – είναι κι αυτό «καύσιμο» για την έμπνευση. Καθυστέρησα να το συνειδητοποιήσω.
Το ναυάγιο του 2012 το έχεις ξεχάσει;
Ποτέ δεν θα το ξεχάσω. Θυμάμαι ιδιαίτερα τα τελευταία λεπτά που κολυμπούσαμε με τον Φαίδωνα, μέσα στη νύχτα. Έπειτα από οκτώ ώρες στη θάλασσα, είχαμε πλέον αποδεχθεί ότι θα πνιγόμασταν. Τουλάχιστον να μας βρουν έστω και νεκρούς, να μη χαθούμε για πάντα, λέγαμε. Αυτό μόνο μας ένοιαζε και υπολογίζαμε προς ποια κατεύθυνση φυσούσε ο αέρας, για να βγάλει το ρεύμα τα πτώματά μας σε κάποια ακτή. Ήμασταν ζαλισμένοι, με τα μάτια κλειστά, γιατί πονούσαν φρικτά από το αλάτι, τα ελικόπτερα πετούσαν από πάνω μας, αλλά δεν μας έβλεπαν. Όταν είδαμε μπροστά μας εκείνο τον βράχο, έχασα τις αισθήσεις μου. Ο Φαίδωνας με έσυρε πάνω του. Ήταν μια οριακή στιγμή, από αυτές που έρχεσαι πολύ κοντά στον θάνατο. Και ξέρεις κάτι; Πιστεύω ότι όλο αυτό έγινε γιατί κάποιος εκεί πάνω ήθελε να μας πει: «Παιδάκια, συγκεντρωθείτε, γιατί πολύ εύκολα σας έχουν έρθει όλα κι εσείς γκρινιάζετε»…
Πώς ήταν η επόμενη μέρα της διάσωσής σας;
Με το που συνήλθα, με πλημμύρισε μια τεράστια αγάπη για τη ζωή. Επέστρεψα στο σπίτι μου, άκουσα το «Across the universe» των Beatles και έκλαψα πολύ. Λίγους μήνες μετά, έφυγα για τη Νέα Υόρκη. Διάφορα άγχη, όπως το να μπω στο αεροπλάνο ή να παίξω live μπροστά σε πολύ κόσμο, φάνταζαν πια αστεία. Ατσαλώθηκα. Βγήκα πιο δυνατή, αλλά και πιο τρυφερή. Απέκτησα αυτοπεποίθηση. Σκεφτόμουν: Βρε Μονικάκι, τι έκανες; Πώς τα κατάφερες; Το σώμα μας λίγο έλειψε να μας προδώσει, αλλά το μυαλό μας και η ψυχή μας ήταν εκείνα που μας κράτησαν στη ζωή.
Η Μόνικα είναι ανθηρή, τελικά;
Η Μόνικα είναι πάντα… Λεμονιά. Και σ’ αυτά τα τραγούδια είμαι περισσότερο από κάθε άλλη φορά Λεμονιά. Ανθηρή; Ε, ναι, έπειτα από πολλές περιπέτειες και δοκιμασίες, είμαι σε μια καλή στιγμή, ισορροπίας και ευτυχίας.
Πώς ορίζεις την ευτυχία;
Το σκέφτομαι πολύ συχνά τελευταία. Ευτυχία ίσον αρμονία. Κάθε βράδυ, την ώρα που πέφτω για ύπνο, να νιώθω γαλήνη. Ακόμα κι αν κάτι δεν εξελίχθηκε όπως ήλπιζα, να έχω ήσυχη τη συνείδησή μου ότι έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα. Κι αν καταφέρω ποτέ να μην αφήνω τους εξωγενείς παράγοντες να διαταράσσουν αυτή την αρμονία, θα είμαι ευτυχισμένη για πάντα.
Η Μελίνα ακούει μουσική;
Στο μαιευτήριο της έβαζα Χατζιδάκι, το «Μια βάρκα ήταν μόνη της σε θάλασσα γαλάζια, κι ήτανε κι ένας γλάρος με ολόλευκα φτερά». Τώρα ανακαλύπτω αμέτρητα παιδικά τραγούδια που δεν ήξερα καν ότι υπάρχουν, όπως το «Baby shark», που χαλάει κόσμο σε όλο τον πλανήτη. Θα πάθεις πλάκα αν το ακούσεις!
Η νέα χρονιά τι θα ήθελες να σου φέρει;
Να συνεχίσω να είμαι δημιουργική, παραγωγική. Να ταξιδέψει ο «Κήπος», να κάνω μερικά μεγάλα live και να επιστρέψω στην Αμερική, για να ολοκληρώσω την ηχογράφηση του επόμενου αγγλόφωνου άλμπουμ μου. Να δουλέψει η μηχανή στο φουλ, μέχρι να κουραστώ και να μου λείψουν οι Σπέτσες. Να γυρίσουμε στο νησί, να βάζω κάθε πρωί τα ακουστικά μου και να απλώνω τα ρούχα, να σκουπίζω, να ξεσκονίζω, ακούγοντας μουσική. Όλα τα κάνω, μόνο που δεν μαγειρεύω. Ο Σταύρος είναι καλύτερος σ’ αυτό. ■