Ελάτη – Περτούλι: Με χιόνι είναι αλλιώς

Απολαμβάνουμε την ελατοσκέπαστη Πίνδο μέσα από όμορφες δασικές διαδρομές, δραστηριότητες για όλη την οικογένεια και τοπικές χειμωνιάτικες γεύσεις.

Ο χειμώνας είναι η καλύτερη εποχή για να νιώσουμε τη μαγεία του δάσους, να χωθούμε στο αφράτο χιόνι, να φτιάξουμε χιονάνθρωπο, να κάνουμε σκι, να ανεβοκατέβουμε πλαγιές πάνω στο έλκηθρο. Να ευχαριστηθούμε αγριογούρουνο στιφάδο με δαμάσκηνα στην Ελάτη, ελάφι στη γάστρα στο Περτούλι, κοκορέτσι και κρεατικά στο Νεραϊδοχώρι. Το Περτούλι και η Ελάτη είναι αδιαμφισβήτητα από τους πιο όμορφους ελληνικούς προορισμούς, στους οποίους απολαμβάνει κανείς το μεγαλείο της χειμερινής φύσης και της Πίνδου.

Η πλατεία της Ελάτης ντυμένη στα λευκά. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Από το Περτούλι, το υπέροχο θεσσαλικό αρχοντοχώρι, μια αγαπημένη μου πρωινή βόλτα, ακόμα και με πολύ χιόνι, είναι στην Μπουντούρα, το βουνό ακριβώς από πάνω. Συνήθως ξεκινάμε όλοι μαζί, γονείς και παιδιά, και σε λίγα λεπτά βρισκόμαστε σε ένα παρθένο δάσος με πανύψηλα έλατα. Ο φαρδύς χωματόδρομος που το διατρέχει κάνει πιο εύκολη την πεζοπορία. Όταν έχει πολύ χιόνι, δεν χρειάζεται να πας μακριά: μεγάλοι και μικροί στρώνονται στη δουλειά για να φτιάξουν χιονάνθρωπο, ενώ σε λίγη ώρα ο δασικός δρόμος έχει μετατραπεί από τους μικρότερους σε πίστα για έλκηθρα. Παίζουμε χιονοπόλεμο μέχρι που μύτες και χείλια παγώνουν, οπότε είναι ώρα να επιστρέψουμε. Έτσι κι αλλιώς, ξέρουμε τι μας περιμένει στη συνέχεια: η μεγάλη σάλα του Αρχοντικού Χατζηγάκη, με το τζάκι και τη θέα σε όλα τα ελατοδάση του Περτουλίου, αλλά κυρίως το λουκούλλειο πρωινό του. Καθημερινά, οι γυναίκες του χωριού που δουλεύουν εδώ ζυμώνουν τρία είδη ψωμιού και τρία είδη πίτας. Φτιάχνουν ακόμα και την αυθεντική βλάχικη κοτόπιτα, καθώς επίσης μοσχοβολιστά κουλουράκια, κέικ και σπιτικές μαρμελάδες από κράνα και φράουλες.

Πολύ κοντά βρίσκονται και τα Περτουλιώτικα Λιβάδια, ένα μαγικό οροπέδιο με δεκάδες μικροσκοπικές λίμνες και πεντακάθαρα ρυάκια, όπου το καλοκαίρι βόσκουν αμέριμνα αγελάδες, ενώ τον χειμώνα νομίζεις ότι βρίσκεσαι στις Άλπεις. Εδώ μπορεί κανείς να κάνει διάφορες δραστηριότητες, με ωραιότερη –για μένα– την ιππασία. Ανεβαίνεις πάνω σε ένα περήφανο άλογο –έχοντας βέβαια μαζί σου οδηγό– και νιώθεις σαν τον Ρομπέν των Δασών: τα δασικά μονοπάτια ολόγυρα κρύβουν σκηνικά απίθανης ομορφιάς.

Διασχίζοντας τα Περτουλιώτικα Λιβάδια με snowmobile. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Και με τα πόδια μπορείτε, όμως, να χαρείτε το χιονισμένο ελατόδασος. Τις μεσημεριανές ώρες, όταν το λούζουν οι ακτίνες του ήλιου, μοιάζει βγαλμένο από παραμύθι. Θα ακούσετε τη «μουσική» από τα ρυάκια, αλλά και τις σταγόνες νερού που πέφτουν από τα δέντρα καθώς τα χτυπάει ο αέρας. Θα οργώσετε το ολόφρεσκο χιόνι πάνω σε snowmobile, θα κάνετε τοξοβολία, θα νοικιάσετε mountain bike και θα εξερευνήσετε το δάσος (αν δεν έχει χιόνι). Και, τέλος, θα πιείτε το τσάι σας –συνοδεύοντάς το με σπιτική μηλόπιτα– στο Κερκέτιον, ένα πανέμορφο ξύλινο σαλέ που προσφέρει και συναρπαστικές δραστηριότητες στη φύση.

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΒΟΥΝΟΥ

Το Περτούλι, το ανατολικότερο από τα 32 βλαχοχώρια του Ασπροποτάμου, αγκαλιάζουν τα κατάφυτα με έλατα βουνά της Πίνδου: ο Κόζιακας, η Μπουντούρα, η Φούρκα και ο Κεπτινέλος. Στο βάθος, η επιβλητική Μαρόσα συμπληρώνει το κάδρο. Μυτερές κορυφές εναλλάσσονται με καταπράσινα οροπέδια και ανάμεσά τους σκοτεινές χαράδρες, ποτάμια κι ένα αρχαίο δάσος, που αρχικά σε ξαφνιάζει, αλλά μετά σε ηρεμεί. Όταν ο ήλιος χάνεται, το τοπίο φέγγει από την αντανάκλαση του χιονιού. Το δάσος του Περτουλίου, έκτασης 33.000 στρεμμάτων, παραχωρήθηκε από το Δημόσιο στο ΑΠΘ το 1934, για εκπαίδευση των φοιτητών Δασολογίας και για επιστημονική έρευνα. Οι κτιριακές του εγκαταστάσεις, στην άκρη του χωριού, σχεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη. Η πανίδα της περιοχής είναι πολύ πλούσια: εδώ διαβιούν καφέ αρκούδες, ζαρκάδια, αλεπούδες, αγριογούρουνα, αγριόγατες, κουνάβια, δρυοκολάπτες και σκιουράκια, που σκαρφαλώνουν τρέχοντας στα έλατα της Μπουντούρας.

Πολύ κοντά βρίσκεται και το χιονοδρομικό κέντρο. Ακόμα κι αν κάποιος δεν είναι φίλος του σκι, αξίζει να το επισκεφθεί για μια βόλτα με το εναέριο λιφτ. Η θέα από την κορυφή (1.370 μ.) προς τα ελατοσκέπαστα βουνά είναι από τις εμπειρίες που εντυπώνονται στη μνήμη. Με τρεις πίστες –μία για αρχάριους, μία για προχωρημένους και μία αντοχής– και με κλίσεις που φτάνουν έως και 40 μοίρες, προσφέρεται ακόμα και για ορειβατικό σκι. Η σχολή διαθέτει έμπειρους δασκάλους, που κάνουν μαθήματα σε παιδιά και οργανώνουν και νυχτερινό σκι για δυνατές συγκινήσεις – αν πετύχετε πανσέληνο, είναι η απόλυτη μαγεία. Αν το σκι δεν είναι το σπορ σας, νοικιάστε έλκηθρο και επιδοθείτε σε καταβάσεις στις απέναντι πλαγιές των Περτουλιώτικων Λιβαδιών.

Μια δίωρη πεζοπορία στο Χαλικόβουνο αποκαλύπτει τους καταρράκτες της Δέσης. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Οι πεζοπόροι-ορειβάτες μπορείτε να ανεβείτε στο Κερκέτιο όρος ή Κόζιακας (απέναντι από το χιονοδρομικό ξεκινάει μονοπάτι –4 ώρες πεζοπορία– για την κορυφή Χατζηπέτρος, στα 1.901 μ., όπου υπάρχει και καταφύγιο). Σ’ αυτό το βουνό, όπου ο Ασκληπιός περισυνέλεγε βότανα για τις θεραπείες του, ο Δήμος Τρικκαίων, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ορειβασίας Χιονοδρομίας Τρικάλων, πρόσφατα χάραξε δύο πεζοπορικά μονοπάτια στο πλαίσιο της δράσης «Στα χνάρια του Ασκληπιού». Έτσι εξηγείται η περηφάνια που έχουν για τα βότανά τους οι γιαγιάδες στους πάγκους της λαϊκής αγοράς του Σαββάτου, στην Ελάτη.

ΣΤΟ ΧΩΜΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΤΟ

Μια πολύ ωραία διαδρομή που κάνουμε πάντα είναι από το Νεραϊδοχώρι έως την Ελάτη μέσα από τον δασικό δρόμο. Αφού ανάψουμε ένα κεράκι στην τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Νικολάου (1763), με τις θαυμάσιες αγιογραφίες, παίρνουμε τον χωματόδρομο από το κέντρο του Νεραϊδοχωρίου μέχρι το ποτάμι. Έπειτα στρίβουμε αριστερά και ακολουθούμε το Καμναΐτικο ρέμα, που προβάλλει μέσα από τα πλατάνια. Από εκεί συνεχίζουμε προς Βλάχα, μέσα από το παρθένο δάσος. Τα έλατα συναγωνίζονται σε ύψος τους κατακόκκινους βράχους. Περνάμε την τοξωτή γέφυρα Χατζηπέτρου (1790) πάνω στο παλιό καλντερίμι και συνεχίζουμε για την τουριστική Ελάτη –Τύρνα για τους ντόπιους–, η οποία είναι χτισμένη αμφιθεατρικά μέσα στις ελατοσυστάδες. Γευματίζουμε εξαιρετικά στο Ανώγι, απολαμβάνοντας χειροποίητη χορτόπιτα, αγριογούρουνο στιφάδο με δαμάσκηνα, αρνάκι στη γάστρα, απίθανο γαλοτύρι δικό τους και νόστιμα γλυκά. Μη φύγετε χωρίς να προμηθευτείτε τοπικά βότανα (τσάι του βουνού, ρίγανη, φλαμούρι), μέλι, τραχανά και άλλα καλούδια από το κατάστημα Λίκνο. Αξίζει να κάνετε και μια βόλτα μέχρι τους Αγίους Αναργύρους, για να δείτε σπίτια της Παλιάς Ελάτης, φτιαγμένα από λάσπη και ξυλοδεσιές. Μπορείτε επίσης να κάνετε αναρρίχηση στον Κόκκινο Βράχο.

Μια άλλη διαδρομή, ασφάλτινη αυτή τη φορά, είναι στα χωριά του Ασπροποτάμου (του θρυλικού Αχελώου), με τα δάση από οξιές, βελανιδιές, ιτιές, κέδρους, σφενδάμους, αγριοκαστανιές, φλαμουριές και πλατάνια. Στα ορεινά απαντώνται σημαντικοί πληθυσμοί από μεγάλα αρπακτικά, κυρίως γύπες. Μετά το Νεραϊδοχώρι, πάνω στον βράχο που εποπτεύει την κοιλάδα του Περτουλιώτη ποταμού, στέκει ο ναός της Αγίας Παρασκευής του 18ου αιώνα.

Το γεφύρι της Πύρρας, το οποίο κάποτε τη συνέδεε με το Νεραϊδοχώρι. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Το χωριό Δέση είναι γνωστό για τους μικρούς καταρράκτες και τους χειμάρρους που καταλήγουν στο εντυπωσιακό φαράγγι, λίγο πριν συναντήσουν τον Ασπροπόταμο. Αν σας αρέσει η πεζοπορία, λίγο πριν φτάσετε στη Δέση, θα δείτε ένα μικρό κτίσμα. Από εκεί πάρτε τον δασικό δρόμο δεξιά, για να ανεβείτε στο Χαλικόβουνο και να θαυμάσετε από κοντά τους καταρράκτες (μας πήρε περίπου 2 ώρες πήγαινε-έλα). Λίγο πιο κάτω, στην Πύρρα, κάντε μια στάση στο παραδοσιακό καφενείο της πλατείας. Η κυρία Αντιγόνη σερβίρει καταπληκτικούς κεφτέδες, ντόπια λουκάνικα και δικές της πίτες. Χορτάτοι, βγείτε έξω, για να απολαύσετε την ομορφιά της φύσης, να περπατήσετε πλάι στο ποτάμι, να δείτε τις πέτρινες βρύσες του οικισμού, να πιείτε δροσερό νερό και να αντικρίσετε το γεφύρι που κάποτε ένωνε τη Δέση με το Νεραϊδοχώρι.

Η Παναγία των Μεγάλων Πυλών. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Στην επιστροφή προς Πύλη, αφού περάσετε το γεφυράκι μέσα από τα λεγόμενα «στενά της Πύλης», θα σταματήσετε στο μεγάλο πλάτωμα για να δείτε το πέτρινο γεφύρι της Πόρτας (1.514 μ.), που στέκει αγέρωχο πάνω από τον Πορταϊκό ποταμό. Πολύ κοντά βρίσκεται ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας, η τρίκλιτη βασιλική Παναγία των Μεγάλων Πυλών ή Πόρτα Παναγιά, σταυρεπίστεγη, με σπάνιας τέχνης ψηφιδωτά και μαρμάρινο τέμπλο. Η μονή ιδρύθηκε το 1283 από τον σεβαστοκράτορα Ιωάννη Άγγελο Κομνηνό Δούκα, αλλά διαλύθηκε στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Σε απόσταση 2 χλμ., η Ιερά Μονή του Αγίου Βησσαρίωνα (1527-1535), που ανεγέρθηκε στον χώρο ερειπίων μοναστηριού του 13ου-14ου αιώνα, στέκει σήμερα σαν απόρθητο φρούριο. Το εντυπωσιακό τριώροφο κτιριακό συγκρότημα κάποτε είχε 366 κελιά.

Ο νερόμυλος Δριστέλα στην Παλαιοκαρυά Πύλης παράγει ακόμα αλεύρι όπως τα παλιά χρόνια, το οποίο μπορείτε να αγοράσετε. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Σε απόσταση 15 λεπτών από την Πύλη βρίσκονται οι εντυπωσιακοί καταρράκτες της Παλαιοκαρυάς, με το υπέροχο μονότοξο γεφύρι του 17ου αιώνα που ξεπροβάλλει από την ομώνυμη χαράδρα. Πλάι στα κρυστάλλινα νερά του ποταμού υπάρχει ο παλιός νερόμυλος, που φτιάχνει ακόμα αλεύρι, το οποίο μπορείτε να αγοράσετε. Μετά μπορείτε να γευματίσετε στην ταβέρνα Δριστέλα, πάνω στο ποτάμι: γίδα βραστή, κοντοσούβλι, πέστροφες, παϊδάκια. Για να κλείσετε όμορφα το ταξίδι, θα σας πρότεινα να πάτε μέχρι το χωριό Κάτω Παλαιοκαρυά και να πιείτε ένα τσιπουράκι με μεζέ περιποιημένο στο παλιό χάνι και νυν καφενείο της κυρα-Παρασκευής, με την καταπληκτική θέα στο ποτάμι.