«Τα πουλιά που βλέπω στον ουρανό ήταν κάποτε δεινόσαυροι;» αναρωτιέται κοιτάζοντας τον γαλανό ουρανό της Πωγωνιανής ο Γιώργος, που φιλοξενείται στην «Κιβωτό του Κόσμου Ηπείρου», επηρεασμένος από την ξενάγησή του στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών «Νόησις» στη Θεσσαλονίκη. «Εχουμε επιστρέψει από τη Θεσσαλονίκη περίπου δέκα μέρες και τα παιδιά ακόμα αναπολούν το ανέμελο Σαββατοκύριακο», εξηγεί η Κατερίνα Μαρτίνη, κοινωνική λειτουργός της δομής, που λειτουργεί αποκλειστικά βάσει δωρεών εδώ και ενάμιση χρόνο, «για πολλά παιδιά ήταν η πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη». Η εν λόγω εκδρομή αποτελούσε σκέλος του προγράμματος «Η ενέργεια για ζωή ταξιδεύει», που υλοποιούν τα Ελληνικά Πετρέλαια και η ΜΚΟ «Αγονη γραμμή γόνιμη» (energyforlife.gr). Το πρόγραμμα, που λαμβάνει χώρα για δεύτερη χρονιά, περιελάμβανε 69 βιωματικά εργαστήρια με αντικείμενο το περιβάλλον, σε σχολεία 12 απομακρυσμένων περιοχών: Καστελλόριζο, Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Κύθηρα, Γαύδος, Ερεικούσσα, Πάπιγκο, Βοβούσα, Μηλιωτάδες, Δελβινάκι, Πωγωνιανή και Παξοί. Τα εργαστήρια γίνονται σε συνεργασία με καταξιωμένες ΜΚΟ στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος, όπως ο Αρχέλων, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας κ.ά. Λίγο πριν από την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων και τη λήξη της σχολικής χρονιάς, οι διοργανωτές επέλεξαν το δημοτικό στο Δελβινάκι για ένα… οικολογικό δώρο. Η έκπληξη για τους μαθητές του χωριού, που απέχει 950 μέτρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, ήταν μεγάλη, όταν αντίκρισαν ένα πρωινό 12 ποδήλατα να τα περιμένουν στο προαύλιο.
Ο κλήρος, ωστόσο, για την ετήσια εκδρομή «έπεσε» στα παιδιά που φιλοξενούνται στην «Κιβωτό του Κόσμου» στην Πωγωνιανή, μαθητές δημοτικού και γυμνασίου, που βρίσκονται εκεί έπειτα από εισαγγελική εντολή. «Στη συντριπτική πλειονότητα προέρχονται από οικογένειες Ελλήνων και ζούσαν στην ηπειρωτική Βόρεια Ελλάδα», σημειώνει η κ. Μαρτίνη, «κάθε μήνα έχουμε νέες αφίξεις». Η «Κιβωτός» ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1998 από τον πατέρα Αντώνιο Παπανικολάου και τον Δεκέμβριο του 2013 άνοιξε το πρώτο παράρτημα εκτός Αθηνών, που στεγάζεται στο πάλαι ποτέ Εθνικό Ιδρυμα Νεότητας, 8.900 τ.μ. «Η Πωγωνιανή κάποτε ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Ηπείρου με 3.000 κατοίκους», διηγείται η κ. Μαρτίνη, «όταν ήρθαμε, το 2013, οι κάτοικοι ήταν μόλις 60». Ενόψει, μάλιστα, της άφιξης των ανήλικων «εποίκων», αποφασίστηκε η επαναλειτουργία του δημοτικού σχολείου. Ωστόσο, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εξοικείωση των παιδιών με τον πρωτογενή τομέα, αλλά και στην εκπαίδευσή τους σε επαγγέλματα. Ετσι, έχει συσταθεί ένα «γεωργικό σχολείο», που περιλαμβάνει μια φάρμα με ζώα, έναν μεγάλο λαχανόκηπο, ενώ μέχρι τον Σεπτέμβριο θα λειτουργεί θερμοκήπιο και τυροκομείο. «Η φροντίδα των ζώων συμβάλλει θεαματικά στην καλή ψυχολογία των παιδιών, ενώ τους αναπτύσσει το αίσθημα του καθήκοντος», παρατηρεί η κοινωνική λειτουργός. Παράλληλα, τις απογευματινές ώρες πραγματοποιούνται και εξειδικευμένα εργαστήρια μελισσοκομίας, παρασκευής παραδοσιακών προϊόντων αλλά και καλλυντικών σαπουνιών.
Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπ’ όψιν το ειδικό ενδιαφέρον των παιδιών, οι διοργανωτές τα οδήγησαν στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή στη Θεσσαλονίκη. Τα παιδιά από το ακριτικό χωριό ξεναγήθηκαν στις υποδομές της Σχολής και παρακολούθησαν ένα workshop με θέμα την ελιά και τα υποπροϊόντα της. Τα παιδιά της «Κιβωτού», εκ των οποίων πολλά ζούσαν παλιά σε αστικά κέντρα, δεν μπόρεσαν να αντισταθούν σε ορισμένους «πειρασμούς» των μεγαλουπόλεων. Παρακάλεσαν, λοιπόν, να παίξουν σε λούνα παρκ και να φάνε… burger. Στο γεμάτο προσμονή βλέμμα τους κανείς δεν μπόρεσε να τους χαλάσει χατίρι.