Πήγα στη Φολέγανδρο για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα του 2003. Στο Ρομίλντα ήμασταν σχεδόν ολομόναχοι και ούτε που θυμάμαι πόσες ώρες ταξιδεύαμε. Με το που πατήσαμε λιμάνι, ο καιρός χειροτέρεψε αμέσως και η Φολέγανδρος αποκλείστηκε για μια ή μιάμιση βδομάδα εντελώς – κανένα καράβι από και προς.
Είχαμε λοιπόν ολόκληρο το νησί και το σπίτι των γονιών και των προγόνων της Αρτέμιδος δικό μας. Ολο δικό μας. Μπορούσες να βγεις όλη μέρα στις άδειες πλατείες και να μη συναντήσεις ψυχή εκτός από αδέσποτες γάτες. Πηγαίναμε περιπάτους συζητώντας οι δυο μας στον παραλιακό δρόμο Καραβοστάση-Λιβάδι σαν να ήμαστε στο σαλόνι μας. Είχε βεβαίως κρύο και πολλή υγρασία. Για να ζεσταθώ ενόσω δούλευα έπαιρνα κάμψεις κάθε τρεις και λίγο ή έβγαινα για λίγο έξω, καθώς στο εργαστήριο είχε πιο πολύ υγρασία απ’ ό,τι στην αυλή.
Κατεβαίναμε είτε Καραβοστάση είτε Αγκάλη καθημερινώς για μπάνιο – εγώ έπεφτα δηλαδή, η Αρτεμις απλώς διάβαζε ή απολάμβανε το τοπίο ήρεμη σαν γάτα.
Παραμονή Χριστουγέννων αργά το απόγευμα κόπηκε το ηλεκτρικό σ’ όλα τα νησιά της περιοχής – όχι μόνο στη Φολέγανδρο. Βγήκαμε έξω και πιο πηχτό σκοτάδι δεν έχω ξαναδεί ποτέ μου. Συνήθως σε μια διακοπή ρεύματος σε αστικές περιοχές φωτίζουν τον ορίζοντα τα φώτα παρακείμενων προαστίων. Υπό κανονικές συνθήκες λίγο πολύ όλοι μας ως κάτοικοι πόλεων ποτέ δεν γνωρίσαμε σκότος μαύρο σαν αυτό ή απόλυτη σιωπή δίχως κάποιον συνήθη, πανταχού παρόντα και αδιευκρίνιστο βόμβο.
Εκείνη τη νύχτα λοιπόν δεν είχε ούτε καν φεγγάρι ή αστροφεγγιά, τίποτε. Απλωνες το χέρι σου και δεν το έβλεπες ούτε αυτό. Ανάψαμε κεριά και καθίσαμε στο μεγάλο σαλόνι με τις φωτογραφίες των παππούδων και των προπαππούδων, τα σεμεδάκια, τα υποπόδια στους παλιούς καναπέδες, τα ασημικά σκεύη με την ούγια, τα δοκάρια της πανύψηλης οροφής, τις ζωγραφιστές ταπετσαρίες, τα μπαούλα και τις εικόνες και απολαμβάναμε απέξω τον αέρα να λυσσομανά.
Πέφταμε στο κρεβάτι μόνο με κουβέρτες και παπλώματα χωρίς πανωσέντονα και μυρίζαμε χωριό, μούχλα και γιδίλα για κάποιο λόγο.
Στο νησί τότε ελάχιστα μαγαζιά ήταν ανοιχτά – τα εξής δύο: το καφενείο του Σταμάτη, το μπαρ «Καλντερίμι» που το πήρε τότε ο Αλκης και κατόπιν έγινε το Eva’s Garden κι ένα mini market. Καθόμαστε στο μπαρ τα βράδια εγώ, η Αρτεμις, ο Αλκης κι ένας dj. Η Αρτεμις έπινε Haig κι εγώ έπινα τσάι.
Πέραν των προσωπικών εξιστορήσεων η Φολέγανδρος αντικειμενικώς δεν είναι επ’ ουδενί πασίγνωστη για τίποτε απίστευτες παραλίες.
Παρά ταύτα όμως μια πεζοπορία στο μονοπάτι προς Κάτεργο, Γαλύφο, Αγιο Νικόλαο ή Αγκάλη θα σε ανταμείψει όσο τίποτε. Σου δίδεται η εντύπωση πως δεν χρειάζεσαι κάτι άλλο: μόνο τον αέρα να φυσά στο πρόσωπό σου, τον ήχο των βημάτων σου στο χώμα και τη θάλασσα παντού τριγύρω σου ως προορισμό σου. Ψευδής βεβαίως για ανθρώπους του 21ου αιώνα αλλά δεν είναι κακό πράγμα μια σύντομη, άκακη και αφελής αυθυποβολή.
Η Φολέγανδρος δεν είναι μεγάλο νησί σε καμία περίπτωση – όλο κι όλο το οδικό της δίκτυο είναι δεν είναι δέκα χιλιόμετρα συνολικώς. Θέτει όμως ένα ανθρώπινο μέτρο στα πάντα. Το καθετί στο νησί αυτό είναι φτιαγμένο για να προσφέρει μια εγγύτητα εξαλείφοντας τις αποστάσεις.
Η Φολέγανδρος δεν έχει νυχτερινή ζωή Μυκόνου, δεν διαθέτει τα μουσεία της Ανδρου ή το τοπίο της Σαντορίνης – κι ευτυχώς διότι δεν της ταιριάζει καθόλου της Φολεγάνδρου να είναι κακέκτυπο καμίας άλλης νήσου.
Ο χρόνος περνάει αργά και απολύτως ήρεμα στη Φολέγανδρο. Την ησυχία που έχω απολαύσει σε πρωινά μπάνια στου Καραβοστάση ποτέ μου δεν θα την ξεχάσω.
Πίνοντας τσάι στο Nicolas’ Place το πρωί ενώ κοιμάται το παιδί σου και νιώθεις πως μεγαλώνεις όπως τα βουνά και πως το μυαλό σου απλώνει όπως φυτρώνουν σιωπηλώς τα φύλλα μες τα δέντρα.
Δεν χρειάζομαι τίποτε άλλο όταν διαβάζω στα Ρακεντιά ενώ ο ήλιος δύει. Εχω απολαύσει όσο ελάχιστα πράγματα τους περιπάτους μου με το φεγγάρι προς τον Πετούση μέσα στη σιωπή.
Πιθανολογώ πως όλοι έχουν ανάγκη τα όσα καλά και υπέροχα προσφέρει η Φολέγανδρος αφειδώς – έστω και για λίγο. Εγώ απλώς είμαι αρκετά τυχερός για να την απολαμβάνω μερικούς μήνες παραπάνω.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος είναι εικαστικός.