ΛΟΝΔΙΝΟ. Το πρώτο εξατομικευμένο εμβόλιο αγγελιαφόρου DNA (mRNA) για την αντιμετώπιση του μελανώματος ετέθη σε κλινικές δοκιμές μεγάλης κλίμακας, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι έχει τη δυνατότητα να καταστήσει ιάσιμη αυτή τη μορφή καρκίνου.
Μελάνωμα, η πλέον θανατηφόρος μορφή καρκίνου του δέρματος, εμφανίζουν κάθε χρόνο περίπου 132.000 άνθρωποι στον κόσμο. Μέχρι στιγμής, η επιστήμη θεωρούσε ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου ήταν η αποτελεσματικότερη μέθοδος, ενώ οι ασθενείς υποβάλλονταν ενίοτε και σε χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.
Οι κλινικές δοκιμές πραγματοποιούνται με εξατομικευμένα εμβόλια, τα οποία έχουν την ικανότητα να αναζητούν καρκινικά κύτταρα και να τα εξουδετερώνουν, προλαμβάνοντας κάθε υποτροπή. Η φάση 2 της κλινικής μελέτης έδειξε ότι τα εμβόλια περιορίζουν δραματικά τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου σε ασθενείς με μελάνωμα. Η παρούσα φάση 3 της κλινικής δοκιμής εγκαινιάσθηκε τώρα υπό την επίβλεψη του δικτύου κρατικών πανεπιστημιακών νοσοκομείων του University College του Λονδίνου, όπως αναφέρει στο ρεπορτάζ της η εφημερίδα The Guardian.
Η δρ Χέδερ Σο, εθνική συντονίστρια της κλινικής μελέτης, λέει ότι τα εμβόλια έχουν τη δυνατότητα να θεραπεύσουν ασθενείς με μελάνωμα, επισημαίνοντας ότι εμβόλια mRNA δοκιμάζονται ήδη για τους καρκίνους του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης και του νεφρού. «Πρόκειται για την πιο συναρπαστική ιατρική εξέλιξη των τελευταίων ετών. Το εργαλείο αυτό είναι πολύ ακριβές και οι ασθενείς εκφράζουν μεγάλη αισιοδοξία», λέει η δρ Σο.
Το εμβόλιο είναι μία μορφή εξατομικευμένης θεραπείας αντιγόνων και είναι σχεδιασμένο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να πυροδοτεί το ανοσοποιητικό σύστημα προκειμένου αυτό να κινηθεί εναντίον της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου ή όγκου. Γνωστό με την κωδική ονομασία 4157, το εμβόλιο στοχεύει τα αντιγόνα του νεοπλάσματος, το οποίο εκφράζεται συνήθως με καρκινικούς όγκους στον ασθενή. Τα αντιγόνα αυτά ενδέχεται να κινητοποιήσουν το ανοσοποιητικό, επιτρέποντας στον ασθενή να καταπολεμήσει μόνος το νεόπλασμα.
Η προσωποποίηση γίνεται με τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος του όγκου κάθε ασθενούς με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης.
Το εμβόλιο μεταφέρει γενετικά δεδομένα με στόχο 34 αντιγόνα και θέτει σε λειτουργία τον μηχανισμό του ανοσοποιητικού, κατάλληλο για τις μοναδικές κυτταρικές μεταλλάξεις του κάθε ασθενούς. Η εξατομίκευση επιτυγχάνεται με την αφαίρεση ιστών από τον όγκο του ασθενούς κατά τη διάρκεια του χειρουργείου και τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος του νεοπλάσματος με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Το αποτέλεσμα είναι ένα προσωποποιημένο αντικαρκινικό εμβόλιο, κατάλληλο για τον όγκο του ασθενούς. «Η θεραπεία είναι εξατομικευμένη. Είναι πολύ περισσότερο από ένα εμβόλιο. Ο κάθε ασθενής έχει τα δικά του αντιγόνα και το εμβόλιο είναι σχεδιασμένο πάνω σε αυτά», λέει η δρ Σο. «Τελικός μας στόχος είναι να εξαφανίσουμε τον καρκίνο. Πιστεύω ότι η κλινική μελέτη θα οδηγήσει σε ριζική αλλαγή της ανοσοθεραπείας», λέει η επικεφαλής της μελέτης.
Το στάδιο 2 της κλινικής μελέτης έδειξε ότι ασθενείς με θανατηφόρο μορφή μελανώματος, οι οποίοι έλαβαν το εμβόλιο παράλληλα με ανοσοθεραπεία, είχαν 49% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν ή να δουν τη νόσο να υποτροπιάζει ύστερα από τρία χρόνια, σε σχέση με όσους δεν έλαβαν ανοσοθεραπεία. Οι εθελοντές της κλινικής δοκιμής του σταδίου 2 υποβλήθηκαν σε θεραπεία ενός mg εμβολίου κάθε τρεις εβδομάδες, με ανώτατο όριο τις εννέα δόσεις και 200 mg του φαρμάκου ανοσοθεραπείας Keytruda κάθε τρεις εβδομάδες για ένα χρόνο. Τα δύο φάρμακα κατασκευάζει όμιλος των εταιρειών Moderna και Merck.
Περισσότεροι εθελοντές
Στο στάδιο 3, η παγκόσμια κλινική δοκιμή θα συμπεριλάβει μεγαλύτερο εύρος ασθενών, ενώ φιλοδοξεί να συγκεντρώσει 1.100 εθελοντές. Ενας από τους πρώτους εθελοντές ήταν ο 52χρονος Στιβ Γιανγκ από το Στίβενατζ της Αγγλίας. Ο Γιανγκ διαγνώσθηκε με μελάνωμα τον περασμένο Αύγουστο και υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μέρους του τριχωτού της κεφαλής του.
«Η κλινική δοκιμή μού επέτρεψε να αισθανθώ ότι έκανα κάτι ουσιαστικό για να καταπολεμήσω την ασθένειά μου. Οι απεικονιστικές εξετάσεις δείχνουν ότι είμαι καθαρός. Ξέρω ότι πολλά καρκινικά κύτταρα συνεχίζουν να βρίσκονται στον οργανισμό μου, αλλά αντί να κάθομαι και να ελπίζω ότι δεν θα επανεμφανισθούν, προτίμησα να ενταχθώ σε κάτι ουσιαστικό και ελπιδοφόρο», λέει ο Γιανγκ στο δίκτυο του BBC.