Η οδός Ποσειδωνίας και… Τα Στάδια της Σύρου

«Ήταν ένα αληθινό θαύμα το γεγονός ότι μια μικρή ελληνική πόλη, λίγα μόλις χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, κατόρθωσαν οι κάτοικοι της να δημιουργήσουν έναν οικισμό με αυτήν την ευρωπαϊκή μικρογραφία. Θαύμα όμως ήταν και η επιτευχθείσα οργάνωση του οικισμού αυτού μέσα σε τόσο σύντομο χρόνο αποδεικνύοντας την ποιότητα των ανθρώπων, την οργανωτική τους ικανότητα και τις πολλές δραστηριότητές τους…» 1

«Γράφω για την Ερμούπολη και για τους ανθρώπους που ήλθαν το 1822 και 1823 πρόσφυγες από τη Χίο, τη Σμύρνη, τα Ψαρά κ.α. και μεταμόρφωσαν σε λίγους μήνες ένα χέρσο τόπο σε υπόδειγμα πολεοδομικής, κοινοτικής και οικονομικής οργάνωσης. Με αποτέλεσμα από το 1830 ως το 1880 να βρίσκονται στην ευρωπαϊκή πρωτοπορία, σε κάθε τι: βιομηχανία, εμπόριο, γράμματα, τέχνες. Και κυρίως στην κοινωνική συνείδηση: ταμεία ασφαλίσεως και αλληλοβοηθείας, σχολεία, βιβλιοθήκες, ιδρύματα όπως γηροκομεία, πτωχοκομεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία… και όλα αυτά χωρίς βοήθεια από το κράτος. Τα πάντα δημιούργησε η κοινότητα…» 2

Εξοχές - Προάστια

Δεν υπήρχε στη Σύρο προεπαναστατικά άλλος οικισμός ανάλογος σε μέγεθος και φυσιογνωμία με αυτόν της Άνω Σύρου. Μετά την δημιουργία της Ερμούπολης, το Πισκοπιό, τα Τάλαντα, η Παρακοπή, τα Χρούσα και η Ντελαγκράτσια έγιναν παραθεριστικοί οικισμοί, όπου πολλοί Συριανοί έχτισαν εξοχικές επαύλεις.

Ντελαγκράτσια -Ποσειδωνία (12 χιλιόμετρα)

Είναι το προάστιο που έγινε το πιο πολυσύχναστο θέρετρο από τα μέσα του 19ου αι. Οι επαύλεις, που διατηρούνται μέχρι σήμερα θυμίζουν εξοχικά της Κηφισιάς και όχι μόνο. Ήταν το 1880 όταν οι Ερμουπολίτες, ενθουσιασμένοι από τη θάλασσα και τους ωραίους πευκώνες που δημιούργησαν, σχεδίαζαν να συνδέσουν τον οικισμό με την Ερμούπολη με σιδηρόδρομο! Έγιναν προσπάθειες για την εγκατάσταση ιπποσιδηροδρόμου και για την κατασκευή ατμοσιδηροδρόμου!! Τελικά, στα 1855, έγινε το πρώτο μεγάλο έργο: η κατασκευή ενό9ς αγροτικού δρόμου, αμαξωτού, για την επικοινωνία της Ερμούπολης με την Ντελαγκράτσια. Τότε ο Παντελής Μάσχας, σπουδαίος και βραβευμένος ξυλοναυπηγός εδώρησε στον Δήμο δύο μεγάλα οικόπεδα. Το ένα χρησιμοποιήθηκε για την οικοδόμηση του δημοτικού σχολείου Κουκουλά και το δεύτερο για την διάνοιξη της «οδού Ποσειδωνίας» όπως ονομάστηκε. Η διαδρομή είναι από την πόλη προς το Μάννα, Αγρό, Παρακοπή, Βήσσα, Ποσειδωνία και Φοίνικα. Όπως καταγράφει ένα πρακτικό συνεδρίασης του Συμβουλίου της Τοπικής Κοινότητας Ποσειδωνίας, τμήματα της αμαξιτής οδού που συνέδεε την Ερμούπολη με την Ποσειδωνία μετονομάστηκαν, με αποτέλεσμα η οδός από Βήσσα Ποσειδωνία ονομάζεται «οδός Ποσειδώνος», στο τμήμα Παρακοπή - Βήσσα ονομάζεται «οδός Απόλλωνος» και αρκετό τμήμα είναι ανώνυμη. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου κ. Δημ. Νταλαχάνης και τα μέλη κ. Γ. Βαρθαλίτης και Ε. Γαδ, αλλά και ο υπάλληλος του Δήμου κ. Π. Ρούσσος, προτείνουν: 1) Ένα τμήμα της παλαιάς οδού Ποσειδωνίας που ονομάζεται «Νικηφόρου Μανδηλαρά» και η οδός «Ηρώων Πολυτεχνείου» να παραμείνουν με τα σημερινά ονόματα.

2) Από το στρατόπεδο μέχρι την Ποσειδωνία να παραμείνουν τα ονόματα ως έχουν, απλά θα μπορούσε στην ίδια ταμπέλα να προστεθεί και το πρώτο όνομα σε παρένθεση και να γραφτεί «οδός Ποσειδωνίας». Νομίζω ότι είναι κάτι πολύ απλό. Άλλωστε αυτό το διπλό όνομα δεν έχει η οδός Ερμού - Ελ. Βενιζέλου στην Ερμούπολη; Συμφωνώ απόλυτα με τις θέσεις του Προέδρου και των μελών της Τοπικής Κοινότητας Ποσειδωνίας. Ελπίζω ότι θα αποκατασταθεί η πρώτη ονομασία της πρώτης αμαξιτής οδού.

Στάδια

Ένα δεύτερο θέμα του Συμβουλίου της Τοπικής Κοινότητας Ποσειδωνίας είναι η πρόταση: να αποκατασταθούν τα μαρμάρινα στάδια της επαρχιακής οδού Ερμούπολης - Ποσειδωνίας.

ΣΤΑΔΙΟΝ: Μονάδα μήκους ίση με 600 ελληνικά δωρικά πόδια (Θουκιδίδης) ή έξι πλέθρα (Ηρόδοτος) που ισοδυναμούν με 192,27 μ. Στάδιον, εσήμαινε στην αρχαιότητα και κάθε τόπος επίπεδος και ανοικτός, ειδικά διαμορφωμένος για την τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων (στάδιον Ολυμπίας). Στην αρχαιότητα το στάδιον ή ο στάδιος έδινε την απόσταση των πόλεων «…Πλαταιαί - Θηβών σταδίους εβδομήκοντα…» Σήμερα η απόσταση των δύο σταδίων είναι 1 χιλιόμετρο. Ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας κ. Δ. Νταλαχάνης εισηγήθηκε: «…κατά την κατασκευή της επαρχιακής οδού Ερμούπολης - Ποσειδωνίας, (στα μέσα του 19ου αι) τοποθετήθηκαν μαρμάρινες στήλες, τα λεγόμενα στάδια, ανά κάθε χιλιόμετρο, για να υποδεικνύουν την απόσταση. Σε κάθε στήλη είναι χαραγμένα τα γράμματα ΣΤ (στάδιον) και ο αριθμός του χιλιομέτρου. Υπήρχαν 13 μαρμάρινες στήλες, η πρώτη έξω από το ΙΚΑ στην Ερμούπολη και ακολουθώντας τη διαδρομή προς Μάννα… έως Ποσειδωνία, Φοίνικα σε κάθε χιλιόμετρο σώζονται αρκετές. Δυστυχώς με διάφορες παρεμβάσεις, διαπλατύνσεις δρόμου, ασφαλτοστρώσεις κ.α. κάποια στάδια αφαιρέθηκαν, κάποια άλλα έχουν μισοχωθεί και δεν διακρίνονται… Προτείνω να ξεκινήσει μια μελέτη για την καταγραφή, αποκατάσταση και ανάδειξη αυτών των μνημείων του πολιτισμού της Σύρου, γιατί περί μνημείων πρόκειται που δείχνουν την αισθητική αντίληψη του χώρου που διέθεταν οι πρόγονοί μας.» Πολύ λίγοι Έλληνες γνωρίζουν σήμερα τι είναι το «στάδιον» και τι συμβόλιζε στην αρχαιότητα. Οι Συριανοί ξεναγοί μπορούν να ενημερώνουν τους επισκέπτες.

Θα ήθελα να επαινέσω του Συμβούλους της Τοπικής Κοινότητας Ποσειδωνίας για τις ιδέες και τις θέσεις τους που αφορούν τον πολιτισμό του νησιού και βέβαια το Πρόεδρό τους που αγαπάει το νησί μας, ενώ δεν είναι Συριανός. Ένα μπράβο! οφείλω και στον Πρόεδρο του Φοίνικα κ. Γιώργο Περρή για την έννοια του και την φροντίδα του. Και… μπράβο στον Αντιδήμαρχο Αλ. Αθανασίου που ενημερώνεται και στηρίζει τις προτάσεις των Συμβούλων.

Υ.Γ. 1 Αυτά ήταν λόγια του Όθωνα. Εντυπωσιάστηκε όταν επισκέφθηκε το νησί μας το 1833. «C’ EST UN MIRACLE»! είπε. «Ιστορία του οικισμού της Ερμούπολης» Ανδρέα Δρακάκη.

2. Από το κείμενο του βιβλίου του Νίκου Δήμου «Η Χαμένη Τάξη»

3. Θα ήθελα να μάθω αν και άλλες πόλεις ή περιοχές της χώρας μας έχουν στάδια.