του Στέλιου Κυριαζή (International MBA, Υποψήφιος τοπικός σύμβουλος Ραψάνης με το συνδυασμό Συνεργασία για Πορεία Ανάπτυξης Δήμου Τεμπών)
Αν κάποιος πει ότι στην εποχή μας συμβαίνουν κομβικές αλλαγές στην τεχνολογία που επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο που δρούμε και σκεφτόμαστε, κομίζει Γλαύκα εις Αθήνας. Αναρίθμητες είναι πλέον και οι αναλύσεις για τις μεταβολές που επιφέρει η 4η βιομηχανική επανάσταση στην παραγωγή, στις κοινωνικές σχέσεις, στην παιδεία, σε κάθε πεδίο του βίου μας.
Μπορούμε ν’ αναρωτηθούμε λοιπόν αν αυτή η πλημμυρίδα καινοτομιών θα μεταλλάξει και τις οντότητες που κατοικούμε, συμβιούμε και οργανώνουμε τις οικονομίες μας. Το χωριό είναι μια τέτοια οντότητα που μέσα στο χρόνο έχει υποστεί μεταλλάξεις αλλά δεν έχει χάσει αυτό που σημαίνει. Από τη συνένωση των διάσπαρτων νομαδικών συνόλων, στην κοινότητα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, στην κοινότητα του νεοελληνικού κράτους και στην τοπική κοινότητα του καλλικρατικού Δήμου. Οι προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις και οικονομικές, τεχνολογικές εξελίξεις λειτούργησαν μειωτικά για τα χωριά και προς όφελος των πόλεων. Συνοδεύτηκαν από κύματα αστυφιλίας, συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, μεταφοράς των παραγωγικών μονάδων κοντά στα αστικά κέντρα – κυρίως κοντά στα δίκτυα και από κοινωνικούς και πολιτικούς μετασχηματισμούς που διαμόρφώσαν αυτό που λέμε αστικοποίηση. Τα χωριά αφυδατώθηκαν πληθυσμιακά ενδύθηκαν ένα χαρακτήρα αναψυχής ή διαμονής και απεκδύθηκαν το ρόλο του παραγωγικού υποκειμένου.
Η τωρινή βιομηχανική επανάσταση έχει κάποια άλλα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευκαιρίες για τα χωριά. Η μεγάλη διείσδυση του διαδικτύου ανοίγει τεράστιες δυνατότητες για τους κατοίκους και τις εναπομείνουσες παραγωγικές μονάδες. Οι κάτοικοι μπορούν να επικοινωνήσουν με συγγενείς και φίλους που διαμένουν σε απομακρυσμένα μέρη, οι επιχειρήσεις να προβάλουν τα προϊόντα τους, να διεκπεραιώσουν υποθέσεις με το δημόσιο ή με προμηθευτές. Μπορούν όλοι να συμμετέχουν σε δημοφιλείς πλατφόρμες διαμοιρασμού. Ένιωσα ευχάριστη έκπληξη όταν πληροφορήθηκα ότι στο χωριό μου τη Ραψάνη λειτουργούν καταλύμματα ενταγμένα σε πλατφόρμα διαμοιρασμού. Κι όλα αυτά χωρίς τη χρήση των συμβατικών υποδομών που άλλωστε έχουν σχεδόν εκλείψει. Επίσης στη Ραψάνη η Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με το πρόγραμμα προαγωγής αυτοβοήθειας του ξενώνα Ραψάνης έχουν εκπαιδεύσει κατοίκους στη χρήση εργαλείων του διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης με πολύ καλά αποτελέσματα.
Αρκεί όμως η διείσδυση του διαδικτύου για να αναστρέψει τα πράγματα και να αναστήσει τα χωριά; Όχι βέβαια, χρειάζονται επενδύσεις, κεφάλαια, εγκατάσταση ανθρώπων, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Το πνεύμα της τωρινής βιομηχανικής επανάστασης είναι ότι η παραγωγή και η εργασία γίνονται όλο και πιο αυτοματοποιημένες και με την όλο και περισσότερο χρήση αλγόριθμων. Θα μπορούσε αυτό να βοηθήσει στην ανάκαμψη των χωριών; Η απάντηση είναι ότι θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις. Η παραγωγή πλέον δεν απαιτεί παντού τις βαριές υποδομές και τις μαζικές γραμμές –χωρίς προς το παρόν αυτές να αποκλείονται. Τα μεταφορικά δίκτυα, και η ίδια η εργασία γίνονται πιο ευέλικτες. Πάρα πολλές ενέργειες μπορεί να γίνουν χωρίς φυσική παρουσία -φροντίζουν γι αυτό πολλές διαδικτυακές εφαρμογές. Οι εξωστρεφείς επιχειρήσεις του νομού μας μια χαρά διανέμουν τα προϊόντα τους στην Αθήνα, στα νησιά και αλλού. Ακόμη και επιχειρήσεις όχι μεγάλου μεγέθους όπως για παράδειγμα μια γαλακτοκομική μονάδα εγκατεστημένη στο Μακρυχώρι που προϊόντα της βιολογικά και μη βρίσκει κανείς και σε μικρά σημεία πώλησης στην πρωτεύουσα. Μην ξεχνάμε ότι ένα σημαντικό αγοραστικό κριτήριο είναι και ο «τοπικός πατριωτισμός» με την έννοια της συναισθηματικής ταύτισης.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις δεν συνεπάγονται ότι τα επόμενα χρόνια τα χωριά θα γνωρίσουν μια άνθηση που θα έλθει εξ’ ουρανού. Άλλωστε οι λόγοι που κάνουν τον κόσμο και ειδικά τους νέους να εγκαταλείπουν τους τόπους τους -και τα τελευταία χρόνια και τη χώρα- δεν έχουν εκλείψει. Ο κυριότερος είναι η αναζήτηση εργασίας ανάλογης των δεξιοτήτων τους αλλά και η εκπαίδευση και η ποιότητα ζωής. Στο θέμα της δημιουργίας θέσεων εργασίας οι μικροί Δήμοι (συνενώσεις Δήμων και χωριών), μπορεί να συμβάλουν αρκετά και να γίνουν μοχλός διατηρήσιμης ανάπτυξης στο βαθμό των αρμοδιοτήτων τους, δημιουργώντας υποδομές -πολλές από τις οποίες σε ορισμένους έχουν ήδη γίνει ή είναι σε κάποιο στάδιο δημοπράτησης. Υποδομές όπως το χωροταξικό, οι βιολογικοί καθαρισμοί, η σύγχρονη διαχείριση απορριμμάτων, οι έξυπνες υπηρεσίες, η ανάδειξη των πολιτιστικών και παραδοσιακών μνημείων. Όλα αυτά έχουν διπλό όφελος. Αφ’ ενός είναι απαραίτητα για τη βιωσιμότητα των επενδύσεων και αφετέρου για να κάνουν πιο αξιοβίωτο, ελκυστικό και επισκέψιμο τον τόπο. Ανάμεσα σ’ όλα αυτά ιδιαίτερη σημασία έχουν οι ψηφιακές υποδομές όπως η διαδικτυακή πύλη του Δήμου Τεμπών gotempi.gr. Ή οι υποδομές όπως η εγκατάσταση μετεωρολογικού σταθμού που θα εξυπηρετήσει τους αγρότες σε μια εποχή κλιματικής αλλαγής.
Πλέον οι συνθήκες καθημερινής διαβίωσης σε δήμο του νομού μας με καλή συγκοινωνιακή σύνδεση (μετακίνηση για εργασία, διασκέδαση ή άθληση, επικοινωνία με υπηρεσίες, καθημερινότητα –πάρκα, καθαριότητα και ασφάλεια δημόσιων χώρων) ορίζουν μια ποιότητα ζωής που μπορεί να είναι και καλύτερη από Δήμους της πρωτεύουσας. Ακόμη στο χώρο της υγείας με την ανάπτυξη των ψηφιακών υπηρεσιών ιατρικής και κοινωνικής φροντίδας και με προγράμματα όπως το «βοήθεια στο σπίτι» μπορούν να καλυφθούν κάποια από τα μεγάλα κενά παροχής υπηρεσιών στους ανθρώπους των μικρών χωριών. Στο χώρο αυτό βέβαια απομένουν να γίνουν πολλά πράγματα. Στο χώρο του πολιτισμού η εμπειρία μου πάλι από το χωριό μου τη Ραψάνη είναι αναπάντεχα ευχάριστη. Το χωριό διαθέτει μια από τις καλύτερες βιβλιοθήκες της χώρας, με πάρα πολλές και σημαντικές δράσεις, ένα δυναμικό Μουσείο οίνου και αμπέλου και σχεδιάζεται ένα λαογραφικό μουσείο με θεματικές ενότητες. Επίσης ποτέ άλλοτε δεν διέθετε τόσα πολλά και ποιοτικά μαγαζιά εστίασης και αναψυχής. Ποιος ξέρει λοιπόν. Μπορεί να δούμε μια κρίσιμη μάζα ανθρώπινου δυναμικού να διαβεί το κατώφλι που κάποτε εγκατέλειψε φέρνοντας στην επιφάνεια της ψυχής τους πολυκαιρισμένα σχέδια, επιθυμίες και όνειρα για να βρούνε την οδό της εκπλήρωσης.
Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.