Την αποκάλεσαν «η ωραία της Χαλκιδικής» καθώς και «μεγάλη κυρία», είναι χαρακτηρισμένη ως «Ιστορικός Τόπος» και ως «Παραδοσιακός Οικισμός» ενώ το αμερικανικό CNN τη συμπεριέλαβε στη λίστα του με τα ομορφότερα χωριά της Ελλάδας (3η θέση)! Και όχι άδικα…
Φημίζεται επίσης για την ποικιλία και την ποιότητα των προϊόντων που παράγει, έχοντας στη συλλογή της πληθώρα διεθνών και όχι μόνο βραβείων, για τα παραδοσιακά της «αρνιώτικα προϊόντα», όπως το μέλι, το κρασί και άλλα, ενώ αποτελεί σημαντικό οινικό και γαστρονομικό σταθμό «από τη Θεσσαλονίκη στον Αθωνα»…
Ολα τα παραπάνω αφορούν την Αρναία, μία πανέμορφη κωμόπολη που δεσπόζει στους πρόποδες του όρους Χολομώντα και αποτελεί το παραδοσιακό… στολίδι της ορεινής Χαλκιδικής!
Κουκλίστικα και πολύχρωμα παραδοσιακά σπίτια και αρχοντικά, αναπαλαιωμένα και καλοσυντηρημένα, λιθόστρωτα καλντερίμια, για αξέχαστους περιπάτους στο χρόνο και την ιστορία, καθαρές γειτονιές, παραδοσιακά καφενεδάκια και ταβερνάκια, όμορφη φύση. Και να ήταν μόνο αυτά;
Η κεντρική πλατεία, το Λαογραφικό Μουσείο, το μουσείο Υφαντικής, το περίφημο σχολείο του 1871, η λεγόμενη «αστική σχολή Λιαριγκόβης», που από το 1990 στεγάζει το Δημαρχείο, το άλσος της Αγίας Παρασκευής, ο σταυροειδής με τρούλο ναός των Αγίων Αναργύρων (1919) και ο Ιστορικός Ιερός Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Στεφάνου που χτίστηκε το 1812 (το καμπαναριό του χρονολογείται από το 1889), είναι μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα αξιοθέατα της.
Αξίζει να κάνουμε ιδιαίτερη μνεία στο Ναό του Αγίου Στεφάνου, ο οποίος κάηκε τόσο κατά την επανάσταση της Χαλκιδικής (1821), καθώς και πρόσφατα, το Σεπτέμβριο του 2005. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε αρχαιολογικές ανασκαφές με σημαντικά ευρήματα (όπως τα θεμέλια των παλαιότερων ναών).
Πρόκειται για το μοναδικό αυτή τη στιγμή ναό στην Ελλάδα που ενώ λειτουργεί κανονικά, εξυπηρετώντας τις ανάγκες των πιστών, ταυτόχρονα είναι κτισμένος επάνω σε σημαντικές αρχαιότητες ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, οι οποίες είναι στο μεγαλύτερό τους μέρος ορατές. Εκτός, δηλαδή, από τόπο θρησκευτικής λατρείας αποτελεί κι έναν επισκέψιμο χώρο ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ακόμη σκέφτεστε αν θα την επισκεφθείτε;
«Περπατώντας στην ιστορία της Αρναίας»
Κάνοντας μία βόλτα στα σοκάκια της Αρναίας θα συναντήσετε πλήθος κτιρίων Μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, νεοκλασικά και μνημεία. Μέσα από το πρόγραμμα «περπατώντας στην ιστορία της Αρναίας» βλέπει κανείς επιγραφές σε εκατό περίπου ιστορικά κτίρια, όπου και αναγράφεται μια σύντομη ιστορία του κτιρίου.
Τα παραδοσιακά σπίτια της Αρναίας είναι αντιπροσωπευτικοί τύποι της αρχιτεκτονικής της Βόρειας Χαλκιδικής, κατασκευασμένα με βασικά υλικά την πέτρα και το ξύλο, από Αρβανίτες και Ηπειρώτες τεχνίτες -οι οποίοι στάθμευαν στην Αρναία καθώς πήγαιναν να εργαστούν στα μοναστήρια του Αθωνα-, αλλά και ντόπιους μάστορες. Τα παραδοσιακά σπίτια της χτίστηκαν στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα και άλλα την περίοδο 1850-1945.
Ο οικισμός είναι κτισμένος αμφιθεατρικά μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο με πλούσια δάση και άφθονα τρεχούμενα νερά, χωρίς πολεοδομικό σχέδιο και πυκνοδομημένος. Σύμφωνα με την παράδοση, οι κάτοικοι που επέστρεψαν στην πόλη μετά την καταστροφή της από τους Τούρκους άρχισαν να ξαναχτίζουν τον οικισμό γύρω από τις πλατείες. Τα σπίτια είναι πολύ κοντά το ένα στο άλλο και χωρίς αυλές για να προφυλάσσονται με αυτόν τον τρόπο από τον αέρα και να διατηρούνται ζεστά κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Ιστορικά στοιχεία
Η Αρναία είναι ήδη γνωστή από την αρχαιότητα με το όνομα Αρναί. Με βάση ιστορικά στοιχεία και αρχαιολογικά ευρήματα η θέση της αρχαίας πόλης των Αρνών πρέπει να βρισκόταν στα βόρεια του λόφου του Προφήτη Ηλία, 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της σύγχρονης πόλης. Στο λόφο αυτόν τα αρχαιολογικά δεδομένα μαρτυρούν συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς χρόνους (15ος αιώνας π.Χ.) έως τον 14ο αιώνα μ.Χ.
Λέγεται ότι την πόλη των Αρνών αποίκησαν μετά τους Περσικούς πολέμους κάτοικοι της νήσου Ανδρου, υπόθεση που ενισχύεται από το γεγονός ότι άποικοί της ίδρυσαν 4 αποικίες στην περιοχή, την Ακανθο, τα Στάγειρα και την Αργιλο στο Στρυμονικό Κόλπο και τη Σάνη στον Σιγγιτικό Κόλπο (Ηρόδοτος Ζ, 115) σε συνδυασμό με την αναφορά ότι στην Ανδρο υπήρξε πόλη με την ονομασία Άρνη.
Σύμφωνα με άλλους μελετητές, περιμετρικά του λόφου του Προφήτη Ηλία βρισκόταν μια άλλη αρχαία πόλη, η Αυγαία, της οποίας η Ακρόπολη τοποθετείται στην κορυφή του λόφου. Η μοναδική σωζόμενη ιστορική μαρτυρία για την αρχαία αυτή πόλη είναι εκείνη του Θουκυδίδη (Δ, 103), ο οποίος αναφέρει ότι ο στρατηγός των Σπαρτιατών Βρασίδας κατά το έτος 424/23 π.Χ. πραγματοποιούσε στρατιωτικές επιχειρήσεις στην περιοχή της σημερινής Χαλκιδικής και ξεκινώντας από την αρχαία πόλη Αρναί στράφηκε κατά της Αμφιπόλεως.
Ο εντοπισμός στον λόφο του Προφήτη Ηλία αργυρών νομισμάτων, τα οποία στον οπισθότυπο φέρουν τα γράμματα Α Ρ Ν και η κοπή τους τοποθετείται από τους ερευνητές μεταξύ των ετών 392-379 π.Χ., δεν μπορεί να μας οδηγήσει με ασφάλεια στην υπόθεση της ύπαρξης της αρχαίας πόλης των Αρνών στην περιοχή αυτή. Η μελλοντική ανασκαφική έρευνα με τα στοιχεία που θα φέρει στο φως θα μας επιτρέψει να διεξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για το ζήτημα αυτό.
Μεταξύ του 1478 με 1519 εξελίχθηκε σε χωριό χριστιανικό. Από τα μέσα του 18ου αιώνα αρχίζει να αναφέρεται σε πηγές και ανήκε στα Μαντεμοχώρια. Οι κάτοικοί της έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821 και το χωριό πυρπολήθηκε, ανάμεσα σε άλλα 41, από τον Μπαϊράμ Πασά, έπειτα από τη συντριβή της εξέγερσης στη Χαλκιδική. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ελευθέριος Ιωάννου, ο Δημήτριος Νικολάου και ο Μαργαρίτης Δημητρίου. Επίσης ο προεστός Κωνσταντίνος Ευθυμιάδης που δαπάνησε την περιουσία του στον αγώνα. Οι κάτοικοι επίσης έδωσαν το παρών στο Μακεδονικό Αγώνα, οργανώνοντας τοπική Επιτροπή Άμυνας. Η απελευθέρωση έγινε στις 2 Νοεμβρίου 1912.
Πως πήρε το όνομά της
Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Λιαριγκόβη. Το σημερινό της όνομα, Αρναία, το έλαβε 1928. Η Επιτροπή Μετονομασίας λαμβάνοντας υπόψη της και τις δύο εκδοχές, ότι δηλαδή πιθανόν ήταν χτισμένες εκεί κοντά οι δύο αρχαίες πόλεις, των Αρνών και της Αυγαίας, μετονόμασαν την κωμόπολη σε Αρναία ενώνοντας τη συλλαβή Αρν- από την αρχαία πόλη Αρναί με την κατάληξη –αια από την πόλη Αυγαία.
Extra Infos
Η Αρναία είναι ένας από τους πιο όμορφους ορεινούς οικισμούς της Χαλκιδικής με πληθυσμό 2.300 κατοίκους (Απογραφή 2011 – ΦΕΚ 3465 τεύχος Β / 28-12-2012).
Είναι κτισμένη στους πρόποδες του όρους του Χολομώντα, σε υψόμετρο 600 μ.
Απέχει περίπου 70 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 38 χλμ. από τον Πολύγυρο. Διασχίζεται από την εθνική οδό 16 (Θεσσαλονίκης-Ιερισσού) που οδηγεί στο Aγιο Oρος. Αποτελεί έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Ορους και Αδραμερίου.
Οι μόνιμοι κάτοικοί της ασχολούνται με την υλοτομία, την κτηνοτροφία, την μελισσοκομία, αλλά και με τις τέχνες, τις επιστήμες και το εμπόριο.
Πηγή ιστορικών στοιχείων: dimosaristoteli.gr
