Τούτος ο τόπος είναι ευλογημένος… Αυτή η ξεχωριστή γωνιά στη μακεδονική γη, σκαρφαλωμένη σε μία πλαγιά του όρους Πάικου, σε υψόμετρο περίπου 250μ., μέσα σε μία οργιώδη βλάστηση, με μαγευτική φύση και πλούσια νερά, «σκλαβώνει» με την ομορφιά της τον επισκέπτη της.
Και να ήταν μόνο αυτά; Η κωμόπολη της Γουμένισσας, έχει να επιδείξει πλούσια μουσική και πολιτιστική παράδοση, φημισμένη έως τα πέρατα του κόσμου, ιδιαίτερη αρχιτεκτονική καθώς επίσης ντόπιες και παραδοσιακές γεύσεις.
Τα «χάλκινα» της Γουμένισσας
Τι να πει κανείς για τα περιβόητα «χάλκινα» της Γουμένισσας, τις μπάντες των πνευστών οργάνων, που είναι συνυφασμένες με την παράδοση της κωμόπολης!
Αποτελούνται από λαϊκούς οργανοπαίκτες, που είναι αυτοδίδακτοι και περνούν τη γνώση τους από γενιά σε γενιά. Οι περισσότεροι κατοικούν στη γειτονιά των μουσικών και δεν αποκλείεται, περνώντας τυχαία από εκεί, να πετύχετε κάποια αυτοσχέδια πρόβα στο προαύλιο ενός σπιτιού.
Οι εκρηκτικοί και ξεσηκωτικοί ρυθμοί των «χάλκινων» στις μεγάλες γιορτές και στα πανηγύρια αποτελούν την πιο χαρακτηριστική εικόνα της περιοχής. Η δράση τους φυσικά δεν περιορίζεται στη Γουμένισσα καθώς συμμετέχουν σε διάφορα φεστιβάλ και γιορτές σε ολόκληρη την Ελλάδα και τον κόσμο. Αρκετοί είναι αυτοί που εργάστηκαν με σημαντικούς καλλιτέχνες και έδωσαν συναυλίες σε Ευρώπη και Αμερική.
Τα παραδοσιακά σπίτια και η κεντρική πλατεία με την ιδιαίτερη επιγραφή
Περπατήστε στα γραφικά σοκάκια της κωμόπολης και θαυμάστε τα παλιά παραδοσιακά σπίτια, με στοιχεία μακεδονίτικης και προβιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Θα συναντήσετε τα χαρακτηριστικά κουκουλόσπιτα, τον εντυπωσιακό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Γουμένισσας, η αρχιτεκτονική του οποίου θυμίζει τον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Κωνσταντινούπολης και τον Άγιο Μηνά Θεσσαλονίκης καθώς και την πλατανοσκέπαστη δροσερή πλατεία, όπου δεσπόζει η μεγάλη κρήνη.
Πρόκειται για μία βρύση που χτίστηκε το 1918, από Γάλλους στρατιώτες, θυμίζοντας τις εποχές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η περιοχή ήταν το επίκεντρο σκληρών συγκρούσεων. Η επιγραφή μάλιστα στην κορυφή της, προστάζει τον διαβάτη στα Ελληνικά και στα Γαλλικά να «θυμάται τους Γάλλους στρατιώτες» («passager, souviens-toi le soldat Francais»), ως ανεξίτηλο σημάδι των μαχών που δόθηκαν.
Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε και κάποια από τα παραδοσιακά εργαστήρια που κατασκευάζουν βαρέλια, λαϊκά όργανα, σαμάρια, αλλά και καλάθια, ζωντανοί θύλακες της χειροποίητης λαϊκής τέχνης και τεχνικής, που σπάνια συναντά κανείς σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Δεν είναι τυχαίο πως σπουδαίοι άνθρωποι των γραμμάτων, όπως ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Ίωνας Δραγούμης, ο Γεώργιος Αθάνας, πέρασαν από εδώ και έγραψαν για τη Γουμένισσα.
Τα φημισμένα κρασιά και τα τσίπουρα Γουμένισσας
Η Γουμένισσα φημίζεται εδώ και αιώνες για τα κρασιά της. Οι αμπελώνες της αποτελούν επίσης σημείο αναφοράς και φυσικά δεν υπάρχει περίπτωση να μην δοκιμάσετε ντόπιο κρασί και τσίπουρο και να το συνδυάσετε με διάφορες τοπικές λιχουδιές.
Ο συνδυασμός τοπίου, κρασιού, μακεδονίτικης κουζίνας και φιλοξενίας την καθιστούν ανερχόμενο προορισμό για εναλλακτικές, φυσιολατρικές αποδράσεις.
Αξίζει φυσικά να αναφέρουμε πως τα τελευταία χρόνια η παλιά τέχνη της οινοποιίας, χάρη στις άοκνες προσπάθειες κάποιων ανθρώπων που δούλεψαν με μεράκι, φαίνεται ότι έχει βρει το δρόμο της. Έτσι, το γνωστό ξινόμαυρο κρασί, αλλά και μια τοπική ποικιλία γνωστή με το όνομα «Νεγκόσκα», σε αναλογία τέσσερα προς ένα, δίνουν το πασίγνωστο κρασί Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας «Γουμένισσα». Ο αμπελώνας της Γουμένισσας εντάσσεται στους «Δρόμους του Κρασιού», μια εταιρεία αστικού, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που δημιούργησε η Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Μακεδονίας.
Ορμητήριο για αξέχαστες εκδρομές
Αν βρεθείτε στη Γουμένισσα σίγουρα δε θα βαρεθείτε, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Εκτός απ’ όλα τα όμορφα και ενδιαφέροντα που έχετε να δείτε στην κωμόπολη, η περιοχή ενδείκνυται για αξέχαστες αποδράσεις.
Μοναδικές εξορμήσεις στη φύση, με άγρια ομορφιά και τρεχούμενα νερά αλλά και εκδρομές, μεταξύ αυτών στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγιάς, κτίσμα του 13ου αι., το μοναστήρι των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, λίγο έξω από τη Γρίβα, το μεγαλόπρεπο μοναστήρι του οσίου Νικόδημου, που είναι μετόχι της μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους, αλλά και τα όμορφα ορεινά χωριά του όρους Πάικου. Στο δρόμο προς το χωριό Κάρπη, σε ελάχιστη απόσταση από τη Γουμένισσα, θα βρείτε τη φυσική τοποθεσία «Δύο Ποτάμια», με τρεχούμενα νερά και πυκνό δάσος. Ο χώρος είναι διαμορφωμένος και δέχεται αρκετούς επισκέπτες τα Σαββατοκύριακα.
Ο νερόμυλος Γιαπατζή (18ος αι) λειτουργούσε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Σήμερα, πλήρως αναπαλαιωμένος, είναι επισκέψιμος τα Σαββατοκύριακα. Θα τον βρείτε στο δρόμο από Γουμένισσα προς Γρίβα. Την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, στα χωριά Γρίβα και Πεντάλοφο, αναβιώνει το έθιμο «κόλιντε», όπου οι ντόπιοι ανάβουν υπαίθριες φωτιές. Ακολουθεί φαγοπότι και χορός.
Ομορφες ορεινές διαδρομές, όπως στο χωριό Καστανερή, που βρίσκεται σε ύψος 800 μ., τα απομονωμένα Μεγάλα Λιβάδια, που βρίσκονται σε ύψος 1.200 μ., τα χωριά Κούπα και Σκρα, όπου στις 17 Μαΐου 1918 έγινε η περίφημη μάχη, μια από τις σημαντικότερες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στα Βαλκάνια, η απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς «Σμαραγδένια Λίμνη», οι καταρράκτες της Κούπας (ή «του Σκρα», όπως έχει επικρατήσει να ονομάζονται) και η τεχνητή λίμνη του Μεταλλείου.
Τι άλλο πρέπει να ξέρετε
Η ιστορική έδρα του Δήμου Παιονίας (η Παιονία ήταν χώρα της Μακεδονίας περί τον Αξιό, την οποία κατοικούσαν οι Παίονες, αρχαιότατος λαός ελληνοθρακικής πιθανώς εθνότητας) εμφανίστηκε πρώτη φορά ως οικιστικό σύνολο το 15ο αιώνα, μετά τη συνένωση τεσσάρων μικρών οικισμών της περιοχής.
Οι κάτοικοι της Γουμένισσας, με δυναμική παρουσία στην Επανάσταση του 1821 και το Μακεδονικό Αγώνα, έχουν μακρά παράδοση στη σηροτροφία, τη μουσική, την αμπελουργία και την παραγωγή ποιοτικού κρασιού και τσίπουρου.
Κοντά στη σύγχρονη κωμόπολη του Ευρωπού, νοτιοανατολικά της Γουμένισσας, βρίσκεται η αρχαία Ευρωπός, μια από τις πλέον αναπτυγμένες πόλεις της Βοττιαίας, που προσαρτήθηκε στο κράτος των Aργεαδών Mακεδόνων στα τέλη του 6ου αιώνα π.X.
H Γουμένισσα είναι κωμόπολη της Επαρχίας Παιονίας του Νομού Κιλκίς στην Κεντρική Μακεδονία, και τρίτο μεγαλύτερο οικιστικό συγκρότημα της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς, μετά το Κιλκίς και το Πολύκαστρο, με 4.500 κατοίκους. Απέχει 69 χλμ ΒΔ από τη Θεσσαλονίκη, 539 χλμ ΒΔ από την Αθήνα και 20 χλμ βόρεια από την Πέλλα. Είναι επίσης η έδρα της Μητρόπολης Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου.
Πηγή στοιχείων: goumenissa.info, wikipedia.org
Φωτογραφίες: Δημήτρης Μυλωθρίδης (Εθελοντής Πολιτικής Προστασίας)
