Το επιβλητικό του Ανάκτορο «δεσπόζει» στην καρδιά της πόλης
Το ότι η Θεσσαλονίκη κατά τη Ρωμαιοκρατία αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό, στρατιωτικό και πολιτικό κέντρο, το αποδεικνύουν όχι μόνον οι ιστορικές πηγές αλλά και τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα. Ευρήματα, που σώζονται μέχρι σήμερα και το μαρτυρούν με την επιβλητικότητα και το μεγαλείο τους.
Οπως το Ανακτορικό συγκρότημα του Γαλέριου! Οταν ο Γάιος Γαλέριος Μαξιμιανός ανέρχεται στο αξίωμα του Καίσαρος μέσω της επιτυχημένης στρατιωτικής του σταδιοδρομίας αλλά και του γάμου του με την κόρη του Αυγούστου Διοκλητιανού, θα αντιληφθεί τη σπουδαία δυναμική αλλά και τη στρατηγική θέση της Θεσσαλονίκης.
Αυτό τον οδήγησε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ., να την επιλέξει ως διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της επικρατείας του. Σκοπός του ήταν να ενισχύσει το ρόλο της και να την αναδείξει ως ένα κατάλληλο διοικητικό κέντρο στα πλαίσια πάντα της Τετραρχίας (ήταν ένας από τους τέσσερις αυτοκράτορες που διοικούσαν την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια της Τετραρχίας).
Ετσι, προχώρησε στην κατασκευή πολλών και σημαντικών πολυτελών κτισμάτων. Στις αρχές του 4ου αιώνα μ. Χ. ο Γαλέριος πραγματοποίησε ένα μεγαλεπήβολο και φιλόδοξο σχέδιο. Προχώρησε στην ανέγερση ενός τεράστιου ανακτορικού συγκροτήματος, με το Ανάκτορο, τον Ιππόδρομο, τη Ροτόντα και την Αψίδα. Ολα αυτά βρίσκονται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, σε ένα σημείο που η ιστορία «παντρεύεται» με το σήμερα, σε ένα σημείο που σφύζει από ζωή, από φοιτητόκοσμο και από όμορφα μαγαζιά!
Ανάκτορο του Γαλέριου
Κατηφορίζοντας από την Αψίδα του Γαλέριου, γνωστή ως Καμάρα, με κατεύθυνση προς τη θάλασσα και περπατώντας πάνω στη Δ. Γούναρη, ξεπροβάλλει μπροστά μας το Ανάκτορο του Καίσαρα. Βρισκόμαστε στην πλατεία Ναυρίνου, γύρω γύρω υψώνονται ψηλές παλιές οικοδομές, που ωστόσο δεν μπορούν να κρύψουν τη λάμψη αυτού του «κοσμήματος» της ρωμαϊκής εποχής.
Με την κάμερα του Life-Events.gr θα ξεναγηθούμε στο Ανάκτορο του Γαλέριου, ωστόσο αυτό που πρέπει να σημειώσουμε είναι πως ο χώρος εδώ και λίγο διάστημα, είναι και πάλι (μετά από έξι χρόνια), διαθέσιμος για το κοινό. Μέχρι και τον Ιούνιο, θα λειτουργεί καθημερινά, εκτός από Δευτέρες, από τις 9.00 έως τις 16.00, με είσοδο 4 ευρώ και μειωμένο εισιτήριο 2 ευρώ για μαθητές και φοιτητές.
Περιγραφή- Χαρακτηριστικά
Το Ανάκτορο, όπως πολλά ρωμαϊκά κτίσματα, ήταν διώροφο, μεγάλο, πολυσύνθετο, επιβλητικό, με μεγάλη ανοιχτή αυλή και περιστύλιο. Αποκαλύφθηκε στην ανασκαφή της δεκαετίας του 1960 και τοποθετείται στην περιοχή της σημερινής πλατείας Ναυαρίνου. Η κύρια είσοδος του βρισκόταν στη νότια πλευρά, ενώ τα δωμάτια χωρίζονταν από διάδρομους.
Το Ανάκτορο, εκτός από τα διαμερίσματα του Γαλέριου, διέθετε δωμάτια για την ανακτορική φρουρά και αίθουσες δικαστηρίου και διοίκησης. Οι τοίχοι διέθεταν πλούσιο διάκοσμο με τοιχογραφίες, ενώ το δάπεδο στόλιζαν ψηφιδωτά με γεωμετρικές και φυτικές απεικονίσεις.
Τον 5ο αι.μ.Χ. μεγάλος σεισμός κατέστρεψε τη νότια και δυτική στοά και τα δάπεδα ανασκευάστηκαν με μαρμάρινες πλάκες και χονδρό ψηφιδωτό. Μεταγενέστερος σεισμός στην Θεσσαλονίκη, περίπου τον 8ο αιώνα, κατέστρεψε το Ανάκτορο και παρέμειναν μόνο όσα αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη. Στην ανατολική πλευρά υπήρχε διώροφη στοά με κρήνες και αναβρυτήρια, μια μνημειακή βασιλική αίθουσα υποδοχής και ακροάσεων. Στη νοτιοανατολική πλευρά του συγκροτήματος, κοντά στον Ιππόδρομο βρέθηκε ο χώρος λατρείας του Ανακτόρου, ένα Νυμφαίο.
Το 1950 στη νότια και δυτική πλευρά του Ανακτόρου, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως Οκτάγωνο κτίσμα εξαιρετικής εσωτερικής διακόσμησης με ημικυκλικές κόχες και πολύχρωμα μαρμαροθετήματα. Μεταγενέστερες έρευνες έδειξαν ότι το Οκτάγωνο κτίσμα επικοινωνούσε μέσω ενός προπύλου και ενός περιστυλίου απευθείας με τη θάλασσα.
Εξω από το Οκτάγωνο βρέθηκε μαρμάρινο τόξο που απεικονίζει τον Γαλέριο, την Θεσσαλονίκη (προσωποποιημένη) και συμπληρώνεται από ανάγλυφη αναπαράσταση του Διόνυσου, του Πάνα και μιας χορεύτριας. Το τόξο φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Παράλληλα στο ανατολικό τείχος της Θεσσαλονίκης και ανατολικά του Ανακτόρου είχε κατασκευαστεί ο Ρωμαϊκός Ιππόδρομος. Ελάχιστα αρχαιολογικά ευρήματα υπάρχουν, τα περισσότερα από τα οποία είναι κρυμμένα στα υπόγεια των παρακείμενων πολυκατοικιών.
Το Γαλεριανό συγκρότημα
Κατά την ολοκλήρωσή του το Γαλεριανό συγκρότημα καταλάμβανε μια ορθογώνια περιοχή συνολικής έκτασης 150,000 τ.μ. που εκτεινόταν από τη Ροτόντα έως τη θάλασσα και από το ανατολικό τείχος της Θεσσαλονίκης ως την περιοχή ανάμεσα στην πλατεία Ναυαρίνου και τη σημερινή οδό Αγίας Σοφίας.
Το αποτελούσαν τα εξής κτίσματα: το κυρίως Ανάκτορο, το Οκτάγωνο, ο Ιππόδρομος, η Αψίδα του Γαλέριου (Καμάρα) και η Ροτόντα. Το ιδιωτικό λιμάνι του Γαλέριου βρισκόταν δίπλα ακριβώς στο Ανάκτορό του, στη συμβολή των σημερινών οδών Μητροπόλεως και Δημητρίου Γούναρη.
Με εξαίρεση τη Ροτόντα και την Αψίδα του Γαλέριου (Καμάρα) τα οποία ήταν πάντα ορατά, η ανασκαφή για τα υπόλοιπα ευρήματα ξεκίνησε το 1917 από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Ernest Hébrard, ο οποίος τοποθέτησε στον ίδιο αρχαιολογικό άξονα τη Ροτόντα, την Αψίδα και τη σημερινή πλατεία Ναυαρίνου, πιστεύοντας ότι υπάρχουν σημαντικές αρχαιότητες από κάτω.
Ποιος ήταν ο Γαλέριος;
Ο Γάιος Γαλέριος Βαλέριος Μαξιμιανός, γεννήθηκε γύρω στο 250 μ.Χ. κοντά στη Σαρδική, τη σημερινή Σόφια της Βουλγαρίας. Οι γονείς του ήταν χωρικοί και ο ίδιος υπήρξε βοσκός στα νιάτα του, όντας όμως ανδρείος και διαθέτοντας οξυδέρκεια ξεπέρασε την ταπεινή του καταγωγή και σταδιοδρόμησε στον ρωμαϊκό στρατό, όπου αναρριχήθηκε ταχύτατα στα ανώτατα αξιώματα.
Στα τέλη του 3ου αιώνα ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός προώθησε μία μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση: μοίρασε τη διακυβέρνηση του αχανούς ρωμαϊκού κράτους σε τέσσερις ηγεμόνες που ασκούσαν κοινή πολιτική, ο καθένας όμως σε διαφορετικό γεωγραφικό διαμέρισμα (πρόκειται για τη λεγόμενη Τετραρχία). Ο έλεγχος του ενός από τα τέσσερα τμήματα, στα οποία διαιρέθηκε η αυτοκρατορία, αυτού που περιελάμβανε τη βαλκανική χερσόνησο, δόθηκε στον Γαλέριο.
Το 299 ο Γαλέριος, μετά από την τελευταία νικηφόρα εκστρατεία του εναντίον των Περσών, επέλεξε ως έδρα εγκατάστασής του τη Θεσσαλονίκη. Πέθανε το 311 από φρικτή ασθένεια, όπως περιγράφει ο Ευσέβιος ο Καισαρείας.
