Της Δέσποινας Βογιατζόγλου

Μονοπωλεί το τελευταίο διάστημα τις συζητήσεις των πολιτών της Έδεσσας η απόφαση για την υλοποίηση του αντιπλημμυρικού έργου στον ποταμό που διασχίζει την πόλη. Η είδηση ότι «οι καταρράκτες της Έδεσσας θα στερέψουν για τεχνικούς λόγους» έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις για την υλοποίηση του έργου ύψους 2,5 εκατ. ευρώ από την περιφέρεια, το οποίο δημοπρατήθηκε το 2018 και αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα.

Τόσο οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, μια και το υπέδαφος της Έδεσσας αποτελεί ένα ευαίσθητο οικολογικό σύστημα, όσο και οι επιπτώσεις στον τουρισμό στο άκουσμα ότι «οι καταρράκτες στερεύουν», δημιούργησαν ερωτήματα με όλες τις πλευρές, ωστόσο, να υποστηρίζουν την αναγκαιότητα στεγανοποίησης του Εδεσσαίου ποταμού, που άρχισε να εισχωρεί στα υπόγεια των πολυκατοικιών που βρίσκονται περιμετρικά του, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα καθιζήσεων.

Την περασμένη εβδομάδα πραγματοποιήθηκε έκτακτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Έδεσσας, με μοναδικό θέμα συζήτησης το αντιπλημμυρικό έργο του Εδεσσαίου ποταμού. Στη συνεδρίαση παραβρέθηκε ο αντιπεριφερειάρχης Πέλλας Δάνης Τζαμτζής, υπηρεσιακοί παράγοντες και πολίτες που εξέφρασαν τις απόψεις τους. Στο δημοτικό συμβούλιο αποφασίστηκε να μην ξεκινήσει καμία τεχνική κατασκευή πριν να ολοκληρωθούν τεχνικές τροποποιήσεις, οι οποίες θα σταλούν προς έγκριση στη διαχειριστική αρχή. Εξάλλου, οι αντικρουόμενες απόψεις για το αν και κατά πόσο πρέπει να στεγανοποιηθεί το κομμάτι του ποταμού από τους περίφημους καταρράκτες μέχρι και τα 800 μέτρα προς την πόλη, έβαλαν σε σκέψεις τους υπευθύνους του τμήματος Πολιτικής Προστασίας της περιφερειακής ενότητας Πέλλας, που σε μία εβδομάδα θα έχουν ολοκληρώσει τη γεωτεχνική έκθεση.

«Δεν πρέπει να διαταραχθεί το υπέδαφος που αφορά το βόρειο τμήμα της Έδεσσας, που δημιουργήθηκε το 1960 λίγα χρόνια μετά την επέκταση του καναλιού, του τεχνικού έργου του ποταμού Εδεσσαίου το 1958. Το υπέδαφος αποτελείται από ιζηματογενή πετρώματα. Αν σταματήσουμε να τα τροφοδοτούμε με υγρασία και νερό, με την ανακατασκευή του Εδεσσαίου θα αδειάσουν οι πόροι και θα εισπράξουμε καθιζήσεις. Πρότασή μου είναι να προχωρήσουμε με βάση την αρχική μελέτη σε όλο το μήκος των 800 μέτρων και να αφήσουμε 25% εγκάρσιες ζώνες, ώστε να διατηρήσουμε την υγρασία» υπογραμμίζει στη «ΜτΚ» ο Σήφης Παπαδόπουλος, εκπρόσωπος της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας της Π.Ε. Πέλλας.

Βέβαια, σύμφωνα με τον κ. Τζαμτζή η απόφαση για τεχνικές τροποποιήσεις δεν δεσμεύει το έργο που θα υλοποιηθεί κανονικά.

«Το 2017 εισηγήθηκε το δημοτικό συμβούλιο με απόφασή του την εκτέλεση των παρεμβάσεων για την αντιπλημμυρική προστασία. Δεν απαιτούνται περιβαλλοντικές μελέτες γιατί σύμφωνα με το νόμο έχουμε υφιστάμενο έργο εδώ και δεκαετίες. Επειδή όμως τα τοιχώματα της κοίτης έχουν καθιζάνει, υπάρχει ανάγκη επιπλέον εργασιών και ζητήθηκε να προσθέσουμε μικρές τομές στον πάτο, για να περνούν τα νερά» λέει στη «ΜτΚ» ο κ. Τζαμτζής.

Η σημαντικότερη παράμετρος για την υλοποίηση του έργου είναι κατά πόσο πρέπει να επηρεαστεί το υπέδαφος της Έδεσσας, που αποτελείται από πωρόλιθο. Γεωλόγοι που συμμετείχαν στη σύσκεψη κατέθεσαν την άποψη πως στο διάτρητο πυθμένα του βράχου της Έδεσσας, που θρέφεται με ανθρακικό ασβέστιο και δημιουργήθηκε από τα υπερκορεσμένα νερά της λίμνης Βεγορίτιδας, πρέπει να περνά υγρασία και νερό, ειδάλλως τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά για μία ολόκληρη πόλη.

«Τα 7 ποτάμια που περνούσαν κάποτε από την Έδεσσα τσιμεντοποιήθηκαν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει σήμερα ίχνος ζωής και ψαριών. Επιπλέον μετά το σεισμό του 1991 εντάσεως 5,9 βαθμών με επίκεντρο την Γουμένισσα του νομού Κιλκίς είχα επισκεφθεί περιοχές της Έδεσσας προκειμένου να διαπιστώσω αν και πού υπήρχαν ρωγμές, μια και είχε πέσει και ένα πολύ μεγάλο κομμάτι βράχου. Εκεί είδα πως υπήρχαν τμήματα που είχαν ρήγματα όπως στην περιοχή του Ψηλού Βράχου στο Βαρόσι, όπου δεν υπήρχε νερό, για να τα επουλώσει. Τα άλατα εναποθέτουν ανθρακικό ασβέστιο στα πετρώματα και είναι αυτά που διατηρούν το υπέδαφος σαν ένα σφουγγάρι που δεν πρέπει να συρρικνωθεί. Εκεί όπου το νερό συνεχίζει να ρέει υπόγεια και να διατηρείται η υγρασία, όπως στην Αγ. Τριάδα στην Αρχαία Έδεσσα, οι ρωγμές έχουν επουλωθεί. Ο βράχος εκεί είναι υγρός, είναι ζωντανός» τονίζει στη «ΜτΚ» ο γεωλόγος - γεωφυσικός Παντελής Παπάζης.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν πως η ολική τσιμεντόστρωση του πυθμένα δεν θα επιτρέπει την υγρασία κάτω από τις οικοδομές της Έδεσσας. Το έργο προβλέπει την κατασκευή με κλείσιμο του καταρράκτη 3 μέρες την εβδομάδα για 30 εβδομάδες, όσο θα διαρκέσει η εκτροπή του ποταμού. Παράλληλα, υπογραμμίζουν πως το αποτέλεσμα θα είναι χειρότερο αν δεν υπάρξει αντιπλημμυρική προστασία, αφού ένα έργο 62 ετών είναι θέμα χρόνου να καταστραφεί. Τα νερά προέρχονται από τις λίμνες Βεγορίτιδα και Άγρα αλλά και από πηγές από τα γύρω βουνά. Με τη δύναμη των νερών κινούνται δύο υδροηλεκτρικά εργοστάσια και τροφοδοτείται μία λίμνη άρδευσης. Το υδροηλεκτρικό έργο του Άγρα βρίσκεται στον ποταμό Βόδα, 4 χιλιόμετρα περίπου πριν από την Έδεσσα. Ο Βόδας αρχίζει από τη λίμνη Βεγορίτιδα και καταλήγει στον Αλιάκμονα. Το ιδιότυπο έργο λειτουργεί με το νερό από τον ημιφυσικό υγρότοπο Άγρα - Νησίου - Βρυτών, ο οποίος καταλήγει στον μικρό αναρρυθμιστικό ταμιευτήρα, χάρη στον οποίο τροφοδοτούνται οι καταρράκτες της Έδεσσας όλον το χρόνο.

Ανησυχία για πλήγμα στον τουρισμό

Επιδίωξη της δημοτικής αρχής είναι να κλείνει ο καταρράκτης μόνο δύο μέρες την εβδομάδα και συγκεκριμένα τη Δευτέρα και την Τρίτη, αντί για τρεις που προβλέπεται με βάση τη σημερινή μελέτη. Στόχος είναι η μικρότερη δυνατή απώλεια στον τουρισμό. Σύμφωνα με τη δημοτική αρχή υπήρξε από την αρχή λανθασμένη πληροφόρηση και δημιουργεί σύγχυση στους επισκέπτες που θέλουν να βρεθούν στην Έδεσσα και να δουν τους καταρράκτες.

«Πρέπει να υποβληθούν μελέτες που να αποδεικνύουν κατά πόσο επηρεάζεται το υπέδαφος και να μη διακόπτεται η ροή του νερού υπογείως από την τσιμεντοποίηση. Επίσης, οι μελέτες να διευκρινίζουν ανά πόσα διαστήματα, δηλαδή μέρες, θα πρέπει να κλείνει ο καταρράκτης Κάρανος» υποστηρίζει στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Έδεσσας Δημήτρης Γιάννου.

«Πρότασή μου είναι τουλάχιστον το 75% του νερού να περνά από εγκάρσιες ζώνες, όπως επίσης και το άνοιγμα των ποταμιών, ώστε να ξεκινήσει ξανά η ζωή» λέει ο γεωλόγος Παντελής Παπάζης.

Πάντως, οι οριστικές αποφάσεις για την έναρξη και τη μέθοδο εκτέλεσης των εργασιών που προβλέπονταν για τις 15 Φεβρουαρίου αναμένονται μετά την ολοκλήρωση της συμπληρωματικής μελέτης που θα κατατεθεί.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23 Φεβρουαρίου 2020