Σπόρος βαμβακιού από την Κίνα έγινε ο πρώτος σπόρος που βλάστησε στη… Σελήνη! Η είδηση έγινε γνωστή στις αρχές του 2019, όταν η κινεζική αποστολή Chang'e-4 μετά την προσελήνωσή της στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού επιχείρησε με ένα πείραμα να ελέγξει το κατά πόσο μπορεί να «καρποφορήσει» η καλλιέργεια φυτών στο διάστημα. Έτσι, κινέζοι επιστήμονες μετέφεραν στη Σελήνη σπόρους από βαμβάκι, πατάτες και άλλα φυτά σε ένα σφραγισμένο δοχείο, προστατευμένο από τις ακραίες θερμοκρασίες και την έντονη ακτινοβολία που κυριαρχεί στην επιφάνεια του φεγγαριού, δημιουργώντας έτσι μία αυτοσυντηρούμενη μινιατούρα βιόσφαιρας.

Η δυνατότητα καλλιέργειας και συντήρησης φυτών στο διάστημα είναι εξαιρετικά σημαντική για τους αστροναύτες που συμμετέχουν σε μακροχρόνιες διαστημικές αποστολές, ενώ παρέχει στους επιστήμονες χρήσιμες πληροφορίες για το πώς διαφορετικά είδη ζωής μπορούν να επιβιώσουν στο διάστημα.

«Δεν χρειάζεται απαραίτητα χώμα για να καλλιεργήσουμε ένα φυτό. Ένα κλειστό ζωντανό οικοσύστημα που θα ταξιδέψει στο διάστημα μπορεί να περιέχει για παράδειγμα πολυμερές υλικό, το οποίο διαθέτει πολλά ιχνοστοιχεία και είναι πιο ελαφρύ από το χώμα, επομένως επιτρέπεται να ταξιδέψει. Εμείς εξηγούμε στα παιδιά πως οι αστροναύτες μπορούν και φυτεύουν στο διάστημα χωρίς όμως να ποτίζουν!» περιγράφει στη «Θ» ο γενικός manager της εταιρείας Globus Hellas Test By NASA (σ.σ. θυγατρική της GLOBUS INTERNATIONAL), που είναι ο αποκλειστικός αντιπρόσωπος στην Ελλάδα και την Κύπρο της ιταλικής εταιρείας T.A.O.S., που έχει αναλάβει επίσημα την έρευνα και κατασκευή κλειστών οικοσυστημάτων που χρησιμοποιήθηκαν σε πειράματα της NASA. Τα κλειστά αυτά οικοσυστήματα αποτελούν εξαιρετικά χρήσιμα εκπαιδευτικά όργανα σε πολλά σχολεία της Ευρώπης και χρησιμοποιούνται έτσι αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Χάρη στον Σταύρο Σεκερτζή, τα κλειστά αυτά οικοσυστήματα ταξίδεψαν από τα εργαστήρια της NASA και στη Θεσσαλονίκη, όμως σκοπός είναι να ταξιδέψουν και να εισαχθούν στα σχολεία όλης της Ελλάδας και της Κύπρου, μέσω του εκπαιδευτικού διαδραστικού προγράμματος, που ξεκίνησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε ολοκληρωμένη μορφή, τον Νοέμβριο του 2019. «Τα παιδιά από τετάρτη πέμπτη δημοτικού διαβάζουν για οικοσυστήματα, για βιόσφαιρες και δεν έχουν δει βιόσφαιρα ούτε μια φορά στη ζωή τους, σε αντίθεση με πολλά σχολεία του εξωτερικού. Κάθε γυμνάσιο επιβάλλεται να έχει μία βιόσφαιρα για μελέτη στο μάθημα της βιολογίας. Όπως επίσης κάθε δημοτικό είναι απαραίτητο να παρέχει στους μαθητές του τη δυνατότητα να διδάσκονται τις βασικές αρχές των μαθημάτων της βοτανικής και της ζωολογίας με σύγχρονα εκπαιδευτικά προϊόντα» προσθέτει.

Ζωντανή Vs νεκρή βιόσφαιρα

Ο τρόπος κατασκευής των κλειστών οικοσυστημάτων της NASA δεν έχει πλήρως αποκαλυφθεί για ευνόητους λόγους, εξηγεί ο Σταύρος Σεκερτζής. Πρόκειται για καλά «σφραγισμένες» γυάλες που ενσωματώνουν τις κυριότερες λειτουργίες της Γης και στις οποίες ο άνθρωπος δεν μπορεί να παρέμβει. Η βιόσφαιρα «beachworld» αποτελεί το πλέον κλασικό εργαλείο που χρησιμοποιεί ο κ. Σεκερτζής για την εκπαίδευση των μαθητών. Πρόκειται στην ουσία για ένα κλειστό θαλάσσιο οικοσύστημα, που διατηρείται με φως και θερμότητα. Στη βιόσφαιρα ζουν οι γαρίδες «Opae'ula», που εντοπίζονται μόνο σε ορισμένα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού, είναι ωστόσο ιδιαίτερα ανθεκτικές, αφού μπορούν να ταξιδέψουν στο διάστημα χωρίς να επηρεαστούν από τις υψηλές επιταχύνσεις G. «Η βιόσφαιρα είναι σφραγισμένη. Δεν μπορούμε να ταΐσουμε τις γαρίδες. Πρέπει απλώς να παρέχουμε οκτώ ώρες την ημέρα φως μέσα από ειδική λάμπα φθορίου, για να δημιουργείται η μικροάλγη, να τρώνε οι γαρίδες, να παράγεται το οξυγόνο και έτσι να υπάρχει ισορροπία μέσα στο οικοσύστημα. Τι θα γίνει λοιπόν αν παρατήσουμε χωρίς φως το οικοσύστημα; Φυσικά θα καταρρεύσει. Έτσι παρουσιάζουμε στους μαθητές μία ζωντανή βιόσφαιρα και μία νεκρή βιόσφαιρα, θέλοντας να εξηγήσουμε τι θα συμβεί εάν δεν δείχνουμε σεβασμό στο περιβάλλον» εξηγεί. Μέχρι στιγμής το μοναδικό σχολείο στην Ελλάδα που διαθέτει βιόσφαιρα είναι το 1ο γυμνάσιο Χαϊδαρίου στην Αθήνα, ενώ πρόσφατα τη δική του βιόσφαιρα απέκτησε και το Άσυλο του Παιδιού στη Θεσσαλονίκη.

Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος οι μαθητές ενημερώνονται παράλληλα για την υψηλής διατροφικής αξίας ελληνικής προέλευσης βιολογική σπιρουλίνα, που έχει ενταχθεί στο βασικό μενού διατροφής των αστροναυτών, ενώ μπορούν να δουν από κοντά αυθεντικά κομμάτια από μετεωρίτες που βρίσκονται στη συλλογή της εταιρείας και να παρακολουθήσουν τον ήλιο μέσα από… ρομποτικό τηλεσκόπιο υδρογόνου. Την ευκαιρία να ταξιδέψουν στον κόσμο του… διαστήματος θα έχουν όσοι επισκεφτούν το περίπτερο της Globus Hellas Test By Nasa, που θα στηθεί στη νέα παραλία Θεσσαλονίκης στα μέσα Μαΐου.