Τσαγκαράδα, το μαγεμένο δάσος του Πηλίου

Η Ονομασία

Το τοπωνύμιο «Τσαγκαράδα» στάθηκε αφορμή να διατυπωθούν ένα σωρό αντιφατικές πολλές φορές κι αλληλοσυγκρουόμενες εκδοχές. Η πιο απλοϊκή από τις διατυπωμένες εκδοχές έχει σχέση με τα παπούτσια και βασίζεται στο γεγονός, ότι το χωριό κάποτε λεγόταν Τσαγκαράδες. Ωστόσο, σύμφωνα με ένα παλιό πατριαρχικό έγγραφο, ο πρώτος συνοικισμός λέγονταν Τσαγκαράδα ή Τσαγκαρού κι όταν μεγάλωσε ο συνοικισμός και σχηματίστηκαν κι άλλες συνοικίες, τότε το χωριό ονομάστηκε Τσαγκαράδες. Άλλωστε σύμφωνα με τη γλωσσολογία και με το κύρος του ερευνητή της Γ. Χατζηδάκη, ο πληθυντικός του τσαγκάρη είναι τσαγκάρηδες κι όχι τσαγκαράδες. Οι άλλες  διατυπωμένες εκδοχές στηρίζονται σ’ ετυμολογίες ξένων λέξεων, πιο πολλών μάλιστα σλαβικών. Έτσι ο τσαγκαραδιώτης λόγιος Αδρακτάς, που ασχολήθηκε πολύ με τη λαογραφία του χωριού του, αλλά και ολόκληρου του Πηλίου, ετυμολογεί το τοπωνύμιο απ’ τα «τσαγκάρια», που κατά τη διάλεκτο των πλανόδιων γύφτων σημαίνει «τσαντίρια» Μια άλλη εκδοχή θέλει το όνομα «Τσαγκαράδα» να προέρχεται από το αραβικό «τσαγκάρ» που σημαίνει «βράχος». Τέλος μια άλλη εκδοχή στηρίζεται στη Σλαβική διάλεκτο που σημαίνει «ωραία θέα».

Από όλα  τα χωριά της ανατολικής πλευράς του Πηλίου -έξω απ’ τη Ζαγορά- η Τσαγκαράδα φαίνεται πως έχει τη μεγαλύτερη και πιο ενδιαφέρουσα ιστορία, που την συνοδεύει ένα πλήθος μνημεία που άντεξαν μέχρι σήμερα. Με την ιστορία της ,έχουν ασχοληθεί απ’ τον προπερασμένο αιώνα και έπειτα  δεκάδες ερευνητές. 

Η Τσαγκαράδα άρχισε να κτίζεται γύρω στο 1600 μ.Χ. παρ’ όλο, που υπάρχουν ευρήματα  από αρχαίες οικοδομές, τάφους και πυθάρια που χρονολογούνται γύρω στο 1363. Επίσης η περιοχή ήταν κατοικημένη στις αρχές της Μακεδονικής περιόδου καθώς και στα Βυζαντινά χρόνια. Ίσως εκεί κοντά, προς την θάλασσα, όπου σώζονται τα ερείπια κάστρου της βυζαντινής εποχής, να υπήρχε παλαιότερα το πρώτο χωριό, που πρέπει να είχε το ίδιο όνομα. Στη θέση Παληόκαστρο, κάτω στην παραλία βρίσκονται ερείπια συνοικισμού που τεκμηριώνουν την άποψη αυτή. Όμως οι κατά καιρούς επιδρομές των διαφόρων ληστοπειρατών, ανάγκασαν τους κατοίκους να μετακινηθούν για ασφάλεια πιο ψηλά. Επιπλέον, εξαιτίας του μεγάλου ποσοστού της φτωχολογιάς που υπήρχε, ο πληθυσμός της Τσαγκαράδας στράφηκε στη βιοτεχνία όμως ο πληθωρισμός οδήγησε στην μετανάστευση όλο και περισσότερων κάτοικων του Ανατολικού Πηλίου προς τις πόλεις της Ανατολής, κυρίως στην Σμύρνη, την Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη. 

Advertisements

Μια παράδοση λέει, ότι ο τόπος αυτός στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν κτήμα του εξωμότη Εβρενός Μπέη. Όταν όμως παρασχέθηκε από τον Σουλτάνο αυτονομία, έγινε ένα από τα χωριά Χάσια (Βασιλικό κτήμα).

Οι τέσσερις συνοικίες

Η Τσαγκαράδα αποτελείται από τέσσερις μεγάλες  έκτασης  συνοικίες, με διαφορετικό χρώμα η κάθε μία. Σημείο αναφοράς για την κάθε συνοικία είναι η κεντρική πλατεία με τον Ιερό Ναό να δεσπόζει επιβλητικό, από τον οποίο πήρε και το όνομά της. Η κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται στην συνοικία της Αγίας Παρασκευής, η εκκλησία της οποίας κτίστηκε το 1719 αλλά ανακαινίσθηκε σε μεταγενέστερο ρυθμό το 1909 (έχοντας ως ευεργέτη τον Νικόλαο Στακού). Στην συνοικία του Αγίου Ταξιάρχη,την πρώτη συνοικία της Τσαγκαραδας βρίσκεται η πλατεία και ο Ι.Ν. των Αγίων Ταξιαρχών. Άξιο αναφοράς αποτελεί το τέμπλο Βενετσιάνικου τύπου που χρονολογείται το 1749, τρία χρόνια μετά την κτίση του Ι.Ν. (1746). Σπουδαία είναι και η μαρμάρινη κρήνη με τις τέσσερις βρύσες. Το 1772, χτίστηκε στην συνοικία του Αγίου Στεφάνου η ομώνυμη εκκλησία ,η οποία κατά τη  διάρκεια του 20^ού αιώνα υπέστη ζημίες με αποτέλεσμα τη μείωση του ύψους  της. Χαρακτηριστικο του ναού  είναι ο αρχιερατικός θρόνος αλλά και το ιδιαίτερο τέμπλο. Η Αγία Κυριακή έχει χτισθεί το 1886 και μαζί με την εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών είναι χτισμένες στο κλασικό πηλιορείτικο ρυθμό.

Με αυτό το τρόπο  η κάθε συνοικία έχει τον δικό της πολιούχο, κατά τον εορτασμό του οποίου πραγματοποιείται παραδοσιακό πανηγύρι. Εντελώς συμπτωματικά, οι τρεις συνοικίες (Αγία Κυριακή, Αγία Παρασκευή, Άγιος Στέφανος), εορτάζουν κατά την διάρκεια του καλοκαιριού ενώ, στην συνοικία των Αγίων Ταξιαρχών πραγματοποιείται παραδοσιακό πανηγύρι κατά τον εορτασμό των Αγίων Αποστόλων, η εκκλησία των οποίων βρίσκεται πολύ κοντά στην κεντρική πλατεία. Στη συνοικία των Ταξιαρχών, με τα παραδοσιακά σπίτια, την παράσταση κλέβει ένας πλάτανος ηλικίας, 800 ετών, η περιφέρεια του οποίου αγγίζει τα 17,5 μέτρα. Η Τσαγκαράδα είναι το μοναδικό χωριό σε ολόκληρη την περιοχή του Πηλίου που συγκεντρώνει 31 εκκλησίες και ξωκλήσια.