ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Κάστρο Ανδρούσας: Με καλό ρυθμό ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξής του

Τα περιοριστικά μέτρα λόγω του Covid-19 διέκοψαν προσωρινά τις εργασίες αποκατάστασης στο βορειοδυτικό πύργο του Κάστρου Ανδρούσας. Το διασωστικό έργο το οποίο χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοποννήσου, ξεκίνησε πρόσφατα με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.  

Στη σημερινή μορφή του κάστρου δεν αναγνωρίζεται εύκολα η ύπαρξη εσωτερικού περιβόλου, ενώ τμήμα του βόρειου και σχεδόν το σύνολο του δυτικού τμήματος των τειχών έχει καταστραφεί.
Σε καλύτερη κατάσταση σώζονται η βόρεια και η ανατολική πλευρά του τείχους διαρθωμένες με τυφλά αψιδώματα επί των οποίων εδραζόταν ο περίδρομος του κάστρου. Τα τόξα τους είναι οξυκόρυφα και ορισμένα από αυτά κοσμούνται με περίτεχνο κεραμοπλαστικό διάκοσμο στα εξωράχιά τους.

Η δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά, αρχαιολόγος, προϊσταμένη ΕΦΑ Μεσσηνίας αναφέρει πως στόχος του εν λόγω έργου είναι “να αντιμετωπιστούν τα πολύ σοβαρά δομικά, οικοδομικά, στατικά και αισθητικά προβλήματα που παρουσιάζει ο μοναδικός σωζόμενος πύργος της δυτικής οχύρωσης” – όπως και “να αναδειχθεί η ιστορική και αρχαιολογική του αξία και να αποδοθεί αποκατεστημένος στους επισκέπτες”.

ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ

Οι εργασίες ξεκίνησαν τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου και αφορούν τη στερέωση και μορφολογική αποκατάσταση του μνημείου. Εξαιτίας των έκτακτων περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοϊού (Covid-19) το έργο γνώρισε μια μικρή ανάσχεση στο ρυθμό υλοποίησης, ωστόσο, βεβαιώνει η προϊσταμένη ΕΦΑ, μετά τη μερική άρση των μέτρων, οι εργασίες διεξάγονται πλέον με κανονικούς ρυθμούς. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο γίνονται εργασίες αφαίρεσης επιχώσεων με ανασκαφική μέθοδο.

Για τις ανάγκες υλοποίησης του έργου, πέραν της επίβλεψης και συνδρομής από το τακτικό επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό της Εφορείας, έχει προσληφθεί με σύμβαση ορισμένου χρόνου μία πολιτικός μηχανικός (Ευανθία Λεοντιάδη) και δύο εξειδικευμένοι εργατοτεχνίτες (Αθανάσιος Τσερώνης, Αναστασία Μαρκοπούλου), ενώ αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη προκήρυξη για την πρόσληψη ενός αρχαιολόγου και δύο ακόμη εξειδικευμένων εργατοτεχνιτών. Ο προϋπολογισμός των έργων αυτής της φάσης από το ΕΣΠΑ είναι 200.000 ευρώ.

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ

Το Κάστρο της Ανδρούσας είναι μεσαιωνικό κτίσμα του 13ου αιώνα τα ερείπια του οποίου διασώζονται σε σχετικά καλή κατάσταση στην Ανδρούσα Μεσσηνίας του Δήμου Μεσσήνης, 21 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα και 9 από τη Μεσσήνη.

Το Κάστρο βρίσκεται εντός της ομώνυμης τοπικής κοινότητας του Δήμου Μεσσήνης. Κτισμένο σε στρατηγικό σημείο επί του μεσσηνιακού κάμπου, καταλαμβάνει το βορειοανατολικό άκρο χαμηλού επίπεδου πλατώματος στις δυτικές παρυφές του.

Σύμφωνα με το “Χρονικό του Μορέως”, όπως λέει αναφερόμενη στην ιστορία του η δρ. Ευαγγελία Μηλίτση, η ανέγερση του κάστρου χρονολογείται περίπου στα μέσα του 13ου αιώνα και αποδίδεται στον Φράγκο ηγεμόνα Γουλιέλμο Βιλεαρδουίνο. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα οχυρωματικά έργα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας στην Πελοπόννησο με ενδιαφέροντα μορφολογικά στοιχεία.

Σήμερα, από τον τραπεζιόσχημης κάτοψης οχυρωματικό περίβολο διατηρείται το σύνολο του ανατολικού τείχους, καθώς και σημαντικό μέρος του βόρειου και σε μικρότερο βαθμό του νότιου τείχους. Μεγαλύτερες απώλειες έχει υποστεί η δυτική πλευρά των τειχών, από την οποία σώζεται μόνο ένας πύργος.

Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ

Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 (Ε.Π. ΔΕΠΙΝ Περιφέρειας Πελοποννήσου) μέσω αυτεπιστασίας από την ΕΦΑ Μεσσηνίας αποκαταστάθηκαν και αναδείχθηκαν τα σωζόμενα τμήματα της ανατολικής, βόρειας και νότιας οχύρωσης του κάστρου, μαζί με τον εντυπωσιακό νοτιοανατολικό πύργο, βάσει εγκεκριμένης μελέτης που είχε εκπονηθεί από τον αρχιτέκτονα Νείλο Πιτσινό, με δαπάνες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μεσσηνίας. Στο τρέχον επιχειρησιακό πρόγραμμα της Περιφέρειας Πελοποννήσου 2014-2020 εντάχθηκε (αρ. απόφασης ένταξης 2539/10-07-2019) το έργο «Αποκατάσταση βορειοδυτικού πύργου Κάστρου Ανδρούσας», με προϋπολογισμό 200.000 ευρώ, το οποίο υλοποιείται επίσης με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, βάσει της παραπάνω εγκεκριμένης μελέτης.

Το πιο αξιοσημείωτο στην ιστορία του κάστρου είναι ότι υπήρξε έδρα της περιβόητης Εταιρείας των Ναβαρραίων που ήταν οι τελευταίοι Φράγκοι κυρίαρχοι του Πριγκιπάτου της Αχαΐας.
Η θέση του, δεν είναι φυσικά οχυρή, προσφερόταν όμως για τον έλεγχο και την εποπτεία της εύφορης πεδιάδας.
Το κάστρο χτίστηκε από τον πρίγκιπα της Αχαΐας και Βαρώνο της Καλαμάτας Γουλιέλμο Β’ Βιλλεαρδουίνο (τον επονομαζόμενο και «Καλαμάτα» ή «Μακρυδόντη») κάποια στιγμή μετά το 1250. Η χρονολογία κτήσης προκύπτει από το Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως.
Το 1381 πέρασε στην εξουσία των Ναβαραίων (ή Ναβαρέζων) οι οποίοι πήραν την εξουσία στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας και είχαν έδρα τους αρχικά την Ανδρούσα.
Οι Ναβαρραίοι ήταν μια στρατιωτική μισθοφορική ομάδα που έδρασε τον 14ο αιώνα σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, αλλά κυρίως στον ελλαδικό χώρο που εκείνη την εποχή ήταν κάτω από την κυριαρχία των κρατιδίων που είχαν ιδρύσει οι Σταυροφόροι. Την αποτελούσαν κυρίως στρατιώτες από τη Ναβάρρα (βόρεια περιοχή της Ισπανίας) και τη Γασκώνη (νότια περιοχή της Γαλλίας). Σε νεώτερες πηγές αναφέρονται και ως Εταιρεία των Ναβαρραίων.
Το 1378 ήρθαν για πρώτη φορά στην Πελοπόννησο στην υπηρεσία του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου. Λίγο αργότερα ενεπλάκησαν στη διεκδίκηση του Πριγκιπάτου της Αχαΐας από τον Ιάκωβο του Μπω. Η εμπλοκή τους αυτή δεν ήταν ιδιαιτέρως επιτυχής, αλλά τελικά βρέθηκαν να είναι de facto κυρίαρχοι στο Πριγκιπάτο μετά το θάνατο του Ιακώβου του Μπω το 1383.
Το κάστρο αποτελούσε κατά την Φραγκοκρατία έδρα δικαστή και γνώρισε αυτή την περίοδο μεγάλη ανάπτυξη και ακμή.
Το 1417, το κάστρο περιήλθε για μερικές δεκαετίες στους Παλαιολόγους του Δεσποτάτου του Μυστρά οι οποίοι σιγά-σιγά είχαν κυριεύσει όλα τα εδάφη του Πριγκιπάτου…
Το 1462 το κάστρο κατέλαβε ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής. Το 1686 ο Μοροζίνι κατέλαβε την περιοχή, στην αρχή της Β’ Ενετοκρατίας στην Πελοπόννησο που κράτησε μέχρι το 1715. Μετά ξανάρθαν οι Τούρκοι που το κράτησαν μέχρι το 1821.
Από τα πρώτα χρόνια της νέας αυτής περιόδου Τουρκοκρατίας, το κάστρο έχασε τον αμυντικό του ρόλο και τη σημασία του και ερήμωσε.
Κατά τη Β’ Ενετοκρατία υπήρξε έδρα διοικητικής περιφέρειας (territorio) και σημαντικότερο κάστρο από αυτό της
Καλαμάτας! Σώζονται μια σειρά τειχών με μήκος έως 500 μέτρα και πλάτος 1,5μ. Σώζονται επίσης οι κανονίστρες και το παρατηρητήριο.

Φωτό Γιώργος Μπενέας

Κάστρο Ανδρούσας: Με καλό ρυθμό ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξής του
To Top