Παλίμψηστα ζωής και τέχνης: Ο Γιώργος Λαζόγκας αυτοβιογραφείται

Γραφές η μία επάνω στην άλλη. Εικόνες η μία επάνω στην άλλη. Με το προσεκτικό ξύσιμο του χαρτιού, για να μείνει ελεύθερη η επιφάνεια για μια νέα καταγραφή. Ή για να αποκαλύψει ό,τι βρισκόταν κρυμμένο από κάτω…

«Ξύνω, σβήνω ξανά και ξανά μιαν επιφάνεια, για να ανακαλύψω και να αναδείξω την προηγούμενη μορφή της. Όπως έκαναν παλιά στους παπύρους, για να τους χρησιμοποιήσουν κι άλλες φορές», λέει ο Γιώργος Λαζόγκας.

Ένα παλίμψηστο, δηλαδή, στο οποίο ο ζωγράφος επανέρχεται σήμερα, μετά από χρόνια, προσεγγίζοντας και αναζητώντας εικαστικά την καταστροφή, την φθορά, αλλά κι ό,τι απέμεινε από την όποια προηγούμενη εικόνα. Μία ενότητα δουλειάς με παλαιότερα και τελευταία έργα, που με τον τίτλο «Παραλλαγές – Παλίμψηστα» παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη (γκαλερί Λόλα Νικολάου, από 21 Ιανουαρίου). Παράλληλα με την παρουσίαση του αυτοβιογραφικού βιβλίου του, «Το τυχαίο ως μέθοδος» (στις 23 Ιανουαρίου στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης).

Μια διπλή παρουσία του σημαντικού εικαστικού στην πόλη, στην οποία «ανδρώθηκε» καλλιτεχνικά και τον καθόρισε ως προς τον προσανατολισμό του για την μετέπειτα πορεία του. «Άνοιξα τα συρτάρια και είδα ξανά παλαιότερα έργα μου, όπως τα «Σεντόνια», οπότε εκθέτω Παραλλαγές και Παλίμψηστα», λέει ο Γιώργος Λαζόγκας για την έκθεσή του. Και αρκεί να θυμηθεί κανείς την εντύπωση που είχαν κάνει, όταν πρωτοπαρουσιάστηκαν, εκείνα τα περίφημα «Σεντόνια», ως βιωματική καταγραφή μιας ερωτικής πράξης, αλλά και ως η ιερά Σινδόνη του μεγάλου ύπνου, για να αντιληφθεί την σημασία μιας εκ νέου προσέγγισης.

«Τι άλλο είναι αυτός ο τόπος, εκτός από θρυμματισμένες, αποσπασματικές μνήμες και συνεχείς απουσίες, που συνθλίβουν την αρχική και συνολική εικόνα; Τι άλλο είναι η περιοχή μας ή ο κόσμος όλος; Μια ασυνεχής συνέχεια. Τι άλλο είμαστε εμείς εκτός από θραύσματα;», αναρωτιέται ο ίδιος και, τεκμηριώνοντας την έννοια του δικού του παλίμψηστου, προσθέτει: « Η έλλειψη της συνολικής εικόνας -παρά το ότι η αναδρομική γνώση κυριαρχεί- για μένα αναδεικνύει το θραύσμα ως την τελική, συνολική, νέα εικόνα, ως το μέρος που αποτυπώνει το όλον».

Με σπουδές Αρχιτεκτονικής στο Αριστοτέλειο και στη συνέχεια με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης, ζωγραφικής στο Παρίσι -ο Ιάνης Ξενάκης ήταν εκείνος που τον παρακίνησε ιδιαίτερα- ο Γιώργος Λαζόγκας μπήκε αμέσως μετά την επιστροφή του δυναμικά στον καλλιτεχνικό χώρο. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 ενσωματώνει μεταξοτυπικά τυπώματα σε διαφάνειες και αρχιτεκτονικά ριζόχαρτα, ενώ εγκαινιάζει το «Παλίμψηστο» ως πυρήνα καταγραφής του χρόνου στη νέα του εικόνα. Ακολουθεί η «Τυφλή Ζωγραφική», αυτόματη γραφή με τη χρήση καρμπόν, επιχρωματισμένων τελάρων και υφασμάτων. Στη συνέχεια, η ενότητα «Σεντόνια», αλλά και περφόρμανς, όπως το «Κορμί – Κείμενο» το 1981, ενώ από το 1992 ως το 1997 επαναδιατυπώνει το «Παλίμψηστο» στην ενότητα «Θραύσματα», προβάλλοντας το θεώρημα του τέλους της συνολικής εικόνας.

Παράλληλα, από το 1975 έως το 1999, ο Γιώργος Λαζόγκας διδάσκει ζωγραφική στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 2008 εκλέγεται καθηγητής ζωγραφικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.

Μεγάλη αναδρομική έκθεση των σχεδίων του γίνεται το 2006 στο Μουσείο Μπενάκη και στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και παράλληλα εκδίδεται λεύκωμα με κείμενα του Νάνου Βαλαωρίτη, του Τίτου Πατρίκιου, του Δημήτρη Μαρωνίτη κ.ά.

Η σχέση του Γιώργου Λαζόγκα, άλλωστε, με την εννοιολογική τέχνη του δίνει την ελευθερία να διατρέχει ιστορικά και διαχρονικά, αλλά και μέσα από τα προσωπικά του βιώματα τα αρχαία αγγεία, την πτυχολογία των αγαλμάτων της Ελληνιστικής περιόδου, τις Νίκες, τους κίονες που περιέχονται σε μέρος του έργου του ως σήμερα. Αντιπροσωπευτικά έργα αυτής της ενότητας παρουσιάζονται στην γκαλερί Λόλα Νικολάου.

Όλη αυτή την περιπέτεια της γραμμής και της εικόνας στο πέρασμα των 48 χρόνων, στο βιωματικό εικαστικό του ταξίδι, που ξεκινά από τη Λάρισα προς το τέλος της δεκαετίας του ’60, με πρώτο σταθμό την Θεσσαλονίκη, δεύτερο το Παρίσι και τέλος την Αθήνα, σε μια αδιάλειπτη πορεία αναζητήσεων καταγράφει, εξάλλου, ο ίδιος στο βιβλίο του «Τυχαίο ως μέθοδος». Μια στοχαστική αυτοβιογραφία, που, χρησιμοποιώντας υλικά από τα ημερολόγιά του και από τις πανεπιστημιακές παραδόσεις, αποτιμά σε πρώτο πρόσωπο τη ζωγραφική στην εκπνοή του 20ου αιώνα και καταθέτει τις σκέψεις του για τις δικές του προσεγγίσεις.

Στέκεται έτσι στο «τυχαίο» ως δομικό στοιχείο στο έργο τέχνης, θυμάται τις διαμάχες για το αφηρημένο και το αφαιρετικό, αλλά και τις συνέπειες της εσωστρέφειας. Αποτυπώνει απόψεις για τη διαρκή παρουσία του λαϊκού στην ελληνική και τη διεθνή σκηνή, για πρωτοτυπίες που εξαντλούνται και για τη σημασία της τελετουργίας, μιλάει για το τέλος του μοντερνισμού, το τέλος της ουτοπίας, το τέλος  των κινημάτων…

Στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου ομιλητές θα είναι η Συραγώ Τσιάρα, αν. διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και ο συγγραφέας Θωμάς Κοροβίνης.

Info

Γκαλερί Λόλα Νικολάου: Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Γιώργος Λαζόγκας «Παραλλαγές και Παλίψηστα»
Διάρκεια: 21 Ιανουαρίου – 22 Φεβρουαρίου

MOMus: Εγνατίας 154, εντός ΔΕΘ-HELEXPO
Γιώργος Λαζόγκας «Το τυχαίο ως μέθοδος»
23 Ιανουαρίου, ώρα 19:30