Σπουδαία γιορτή η επέτειος των 90 χρόνων του Εργοτέλη ως ζωντανή και παραγωγική κοιτίδα αθλητισμού στο Ηράκλειο με υπερέχουσα την πρωτοπόρο προσφορά στο πανελλήνιο και πλούσια την δράση των ανθρώπων του, με γεγονότα που συνδέονται άμεσα με την κοινωνία και την ιστορία.
Ο αιώνιος φόρος τιμής στον αρχαίο Κνώσειο ολυμπιονίκη Εργοτέλη, που έδωσε το όνομά του στον ιστορικό σύλλογο με εισήγηση από πολλά εξέχοντα φίλαθλα πρόσωπα της εποχής, μαρτυρείται από πολλά που καταγράφονται στην ιστορία του δραστήριου συλλόγου από την Τετάρτη 7 Αυγούστου 1929, που μπήκε στη ζωή της πόλης.
Διόλου τυχαίο ότι ο Εργοτέλης, θυμίζει πάντα τον σπουδαίο δρομέα, ο οποίος στη μεγάλη του καριέρα νίκησε από δυο φορές και στους τέσσερις μεγάλους Πανελλήνιους αγώνες που συμμετείχε, δηλαδή στην Ολυμπία, στους Δελφούς (Πύθια), στην Κόρινθο (Ίσθμια), στη Νεμέα (Νέμεα - αγώνας περίπου 4.610 μ. - το 5άρι το σημερινό-).
Ούτε που καταγράφηκε στην Παγκόσμια Ιστορία του Αθλητισμού, σαν ο πρώτος φυγάς – μετανάστης αθλητής, με βασική αιτία τις πολιτικές ταραχές όπως συνέβη το 473 π. Χ. στην Κνωσό και η οικογένειά του έτυχε να είναι με την πλευρά των πολιτικά διωκώμενων.
Αν το σκεφτείς, ούτε ότι έμελλε τυχαία ο σύλλογος του Εργοτέλη να εγκατασταθεί στον Προμαχώνα του Μαρτινέγκο, όπου δεσπόζει το αθάνατο πνεύμα της υπερέχουσας παγκόσμιας μορφής της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας, Νίκου Καζαντζάκη.
Ποιος άραγε από τα μαθητικά του χρόνια δεν πέρασε από το Μαρτινέγκο της τελευταίες δεκαετίες να μη δει μια προπόνηση, έναν αγώνα, ή να κλωτσήσει την μπάλα τον καιρό που ακόμη ήταν ξερό το γήπεδο;
Η ιστορία του Εργοτέλη είναι άρρηκτα δεμένη με την πόλη, τον αθλητισμό και τον πολιτισμό της και οι πολλές πτυχές δράσης των ανθρώπων του σε πρωτοπόρες ενέργειες, η γενναίες στάσεις σε δύσκολες πολιτικές εποχές της χώρας, καταγράφονται με αρκετές λεπτομέρειες σε ιστορικά συλλεκτικά συγγράμματα και κείμενα, με πολύ σημαντική τις πλούσιες παρουσιάσεις από τη Βικιπαίδεια.
Διαβάστε παρακάτω το άρθρο Του Κωνσταντίνου Δ. Σαμίου, (προέδρου του ΑΠΣ Απόλλων Δυτ. Αττικής) που δημοσιεύθηκε το "fosonile.gr") με τίτλο "Εργοτέλης, ο φυγάς Ολυμπιονίκης"
[Στην αρχαία Ιστορία των Δρόμων, η περίπτωση του μεγάλου δρομέα από την Κνωσό της Kρήτης, του Εργοτέλη, έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Εργοτέλης, ο φυγάς Ολυμπιονίκης
Ο σπουδαίος αυτός δρομέας, ο οποίος στη μεγάλη του καριέρα νίκησε από δυο φορές και στους τέσσερις μεγάλους Πανελλήνιους αγώνες που συμμετείχε, δηλαδή στην Ολυμπία, στους Δελφούς (Πύθια), στην Κόρινθο (Ίσθμια), στη Νεμέα (Νέμεα - αγώνας περίπου 4.610 μ. - το 5άρι το σημερινό-), καταγράφηκε στην Παγκόσμια Ιστορία του Αθλητισμού, σαν ο πρώτος φυγάς – μετανάστης αθλητής.
Συγκεκριμένα, το 473 π.Χ., έπειτα από πολιτικές ταραχές στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Κνωσό, στην οποία η οικογένειά του είχε χάσει, όντας με το πλευρό της ηττημένης πλευράς, αναγκάστηκε να εκπατριστεί, ακολουθώντας τον δρόμο της Μετανάστευσης στην περιοχή τής Σικελίας – Κάτω Ιταλίας, και συγκεκριμένα , πηγαίνοντας στην πόλη τής Ιμέρας, πόλης Συμμάχου των ισχυρών Συρακουσών που διαφέντευε τότε ο τύραννος Ιέρων.
Οι πράκτορες του Ιέρωνα είχαν εντοπίσει τον σπουδαίο δρομέα, το καμάρι της Κρήτης (ήσαν οι περίφημοι ωτακουστές – κατάσκοποι που μετέφεραν ό,τι ήταν χρήσιμο, στον φιλόδοξο Ιέρωνα), τον Εργοτέλη, στον οποίο μετέφεραν την πρόταση να πάει στην Ιμέρα για να γλυτώσει τις διώξεις από τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Έτσι και έγινε, με τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα του Φιλάνορα και της μάνας του Ευμόλπιας.
Στη Σικελία που ο Ιέρωνας είχε στην αυλή του μαζέψει ποιητές και τραγωδούς, όπως τον Αισχύλο, τον Επίχαρμο, τον Σιμωνίδη, τον Βάκχυλο, τον Πίνδαρο, είχε ήδη πάρει σαν προπονητή τον περίφημο Άστυλο τον Κροτωνιάτη, ο οποίος θα προπονούσε τον Εργοτέλη.
Ο μετανάστης δρομέας
Το σχέδιο του Ιέρωνα ήταν να επαναλάβει τη νίκη του στον διαγωνισμό του Κέλητος (ως χορηγού στα άλογα) όπως στην 76η Ολυμπιάδα (του 476 π.Χ.) και στην αμέσως επομένη Ολυμπιάδα το 472 π.Χ., κερδίζοντας στον διαγωνισμό του Κέλητος και με τον Εργοτέλη με τη σύμμαχο πόλη Ιμέρα, στον Δόλιχο δρόμο, παίρνοντας την αναγνώριση απ’ όλους τους Έλληνες.
Αυτή ήταν η κατάσταση και τότε, κάτι που προσομοιάζει με την κατάσταση στις νεότερες Ολυμπιάδες με τα πολιτικά συμφέροντα, των Συνασπισμών, των μεγάλων κρατών που χρησιμοποιούσαν τον αθλητισμό για την επιδίωξη άλλων σκοπών και στόχων.
Πρώτοι διδάξαντες λοιπόν οι τύραννοι των Συρακουσών, ο Γέλων (με τον Άστυλο από τον Κρότωνα), και λίγο αργότερα ο Ιέρων (αδελφός του) με τον Εργοτέλη από την Κνωσό.
Ο Εργοτέλης, ένας πραγματικά ανίκητος δρομέας, στα χρόνια που ήκμασε, νικώντας και στους τέσσερις πανελλήνιους αγώνες, και μάλιστα από δυο φορές (Ολυμπία 472 π.Χ. και 464 π.Χ.) πέρασε στην Ιστορία σαν ο πρώτος μετανάστης δρομέας Ολυμπιονίκης.
Στην Ιμέρα, στην πόλη που έζησε ως μετανάστης, ο σπουδαίος περιηγητής Παυσανίας το 160 μ.Χ. είδε τον ανδριάντα και την επιγραφή που του είχε αφιερώσει η δεύτερη πατρίδα του (Παυσανίας Γ’ 4, 11): “Εργοτέλης δε ο Φιλάνορος δολίχους δύο εν Ολυμπία νίκης, τοσούτως δε άλλας Πυθοί και τον Ισθμό τε και Νεμαίων, ανηρημένος” ενώ ο Πίνδαρος συνδαιτημόνας στην αυλή του Ιέρωνα, του αφιέρωσε τον περίφημο 12ο Ολυμπιόνικο.]
