Κατάρ: Μικρότερο από την Πελοπόννησο, τρίτο σε κατά κεφαλή ΑΕΠ στον πλανήτη

Το Κατάρ έχει έρθει τις τελευταίες μέρες στο επίκεντρο της επικαιρότητας λόγω του διπλωματικού αποκλεισμού του από επτά χώρες. Παρακάτω θα δούμε την ταυτότητα του Εμιράτου και θα προχωρήσουμε σε έναν συνολικό απολογισμό των πραγμάτων που γνωρίζουμε μέχρι τώρα για την κρίση στην περιοχή.

Η ταυτότητα του κράτους

Πρόκειται για ένα ανεξάρτητο Εμιράτο της Μέσης Ανατολής, που καταλαμβάνει τη χερσόνησο Κατάρ, επί της ανατολικής ακτής της Σαουδικής Αραβίας στον Περσικό Κόλπο. Επίσημη γλώσσα είναι η Αραβική. Η Αγγλική χρησιμοποιείται ευρύτατα σαν δεύτερη γλώσσα. Οι επίσημες υπηρεσίες όμως λειτουργούν στα Αραβικά και όλη η αλληλογραφία και ανταλλαγές γίνονται στα Αραβικά.

Επίσημη θρησκεία του κράτους είναι το Ισλάμ. Η πλειοψηφία του γηγενούς πληθυσμού (90%) είναι ορθόδοξοι Σουνίτες, ουαχάμπι, (Wahhabi Sunni), μεταξύ των οποίων και η οικογένεια του Εμίρη και οι υπόλοιποι Σιίτες. Ανάμεσα στον πληθυσμό υπάρχει και αριθμός υπερσυντηρητικών ισλαμιστών (salafists). Οι υπόλοιποι συμπεριλαμβάνουν εκτός από μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων, χριστιανούς, Ινδουιστές, Βουδιστές και Μπαχάις.

Το άρθρο 35 του νέου συντάγματος που βρίσκεται σε ισχύ από Ιούνιο 2005 προβλέπει πως δεν υπάρχει διάκριση με βάση την θρησκεία. Ο προσηλυτισμός όμως από άλλες θρησκείες απαγορεύεται αυστηρά και θεωρείται έγκλημα που τιμωρείται με την εσχάτη των ποινών αν και η θανατική καταδίκη δεν έχει χρησιμοποιηθεί από το 1971.

Οι Έλληνες χριστιανοί:

Μια ενθαρρυντική εξέλιξη είναι η απόφαση του Εμίρη να χορηγήσει με συμβολική ενοίκιο γη για ανέγερση έξη χριστιανικών ναών. Έχει δοθεί γη και στους Έλληνες ορθόδοξους χριστιανούς που υπάγονται στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και συμπεριλαμβάνει στην πλειοψηφία τους Άραβες ορθόδοξους χριστιανούς (γνωστοί σαν Ρούμ ή Γιουνάν) καθώς και Έλληνες, Κύπριους, Ρουμάνους, Βουλγάρους, Σέρβους. Οι άλλες εκκλησίες θα είναι καθολική, αγγλικανική, ινδική, κοπτική και ανατολική ορθόδοξη. Σημειώνεται πως από Δεκέμβριο 2004 έχει εγκατασταθεί μόνιμα στην Ντόχα ορθόδοξος αρχιμανδρίτης του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων ο οποίος και καλύπτει τις θρησκευτικές ανάγκες της Κοινότητας.

Έχει έκταση 11.627 τ.χλμ. (μικρότερο σε έκταση από τη δική μας Πελοπόννησο) και πληθυσμό περίπου 2 εκατομμύρια κατοίκους σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2016. Είναι κράτος πλούσιο σε πετρελαιοπηγές, έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλή εισοδήματα στον κόσμο.

Το όνομα της χώρας, “Qatara”, πιστεύεται ότι αναφέρεται στην πόλη της Zubara, ένα σημαντικό εμπορικό λιμάνι στην περιοχή κατά την αρχαιότητα.

Αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητο κράτος στις 3 Σεπτεμβρίου του 1971, ως καταληκτική ημερομηνία της -από 3 Νοεμβρίου 1916- διμερούς συνθήκης φιλίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Κατάρ.

Αξίζει να σημειωθεί πως μόλις το 20% του πληθυσμού είναι “Καταρινοί”, καθώς στο Εμιράτο ζουν πολίτες με καταγωγή από τη Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν, το Ιράν και άλλες χώρες του πλανήτη.

Πρωτεύουσα και κυριότερος λιμένας της χώρας είναι η Ντόχα (Doha). Άλλες πόλεις είναι το Ντούκχαν (Dukhan), που αποτελεί το κέντρο της πετρελαϊκής παραγωγής, το Ουμ Σαΐντ (Umm Said), όπου βρίσκονται και τα μεγάλα διυλιστήρια, γνωστότατος λιμένας εξαγωγής – φόρτωσης δεξαμενόπλοιων, καθώς και οι Γουάκρα (Wakra), Αλ Χουρ (Al Khour) και Ουμ Μπαμπ (Umm Bab), όλες πρώην οάσεις που έγιναν σε πόλεις.

Η διακυβέρνηση και οι εξωτερικές σχέσεις

Απόλυτος μονάρχης της χώρας είναι από τον Ιούνιο του 2013 ο Εμίρης Ταμίμ μπιν Χάμαντ αλ-Θάνι, μετά την ειρηνική παράδοση της εξουσίας από τον πατέρα του, Χαμάντ μπιν Χαλίφα. Αρχηγός κυβερνήσεως είναι ο πρωθυπουργός Αμπντάλα μπιν Νασέρ αλ Χαλίφα αλ-Θάνι από τις 26 Ιουνίου του 2013.

Το δικαίωμα ψήφου χορηγείται στα άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω. Το Σύνταγμα τέθηκε σε ισχύ στις 9 Ιουνίου του 2005, αφού πρώτα εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα στις 29 Απριλίου του 2003 και έλαβε την έγκριση του Εμίρη στις 8 Ιουνίου του 2004. Οι πρώτες εκλογές για τοπικό συμβούλιο διενεργήθηκαν το 1999.

Το Κατάρ ήταν επίσης ένα από τα πρώτα μέλη του ΟΠΕΚ και ιδρυτικό μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Είναι μέλος του Αραβικού Συνδέσμου. Η χώρα δεν έχει αποδεχθεί την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου.

Το Κατάρ φιλοξενεί την αμερικανική βάση Al Udeid Air Base, η οποία έχει κομβικό ρόλο για όλες τις ανά καιρούς αμερικανικές αεροπορικές δραστηριότητες στον Κόλπο. Η χώρα επέτρεψε στις αμερικανικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν την αεροπορική βάση για να στείλει προμήθειες προς το Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Το Εμιράτο έχει υπογράψει συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία. Οι σχέσεις του, με το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι τεταμένες, λόγω της θεωρούμενης εγγύτητας μεταξύ της κυβέρνησης του Κατάρ και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Αμυντικά, διατηρεί μια μικρή στρατιωτική δύναμη περίπου 11.800 ανδρών, συμπεριλαμβανομένου του στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας. Το 2008 το Κατάρ πέρασε τα 2.355 εκατομμύρια αμερικανικού δολαρίου στις στρατιωτικές δαπάνες, ποσό που ανέρχεται στο 2,3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Στρατιωτικά, οι δυνάμεις του Κατάρ συνέδραμαν υπέρ των ανταρτών της Λιβύης κατά τη διάρκεια της μάχης της Τρίπολης το 2011.

Στο κοινωνικό κομμάτι, λόγω της συνεχούς εισροής μεταναστών από άλλα κράτη στο Κατάρ πλέον υπάρχει μια σχετική κοινωνική “ανοχή”.

Οικονομικοί δείκτες συνοπτικά

Νόμισμα: Ριάλ. Σταθερή ισοτιμία με Αμερικανικό δολάριο (3.63).

Α.Ε.Π.: 127 δις $, (εκτίμηση ΔΝΤ, 2011) – 57ο στον πλανήτη.

Κατά κεφαλή Α.Ε.Π.: 74.901 $ εκτίμηση 2011, (Πηγή: Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Κατάρ). Πρόκειται για το τρίτο στον πλανήτη.

Αύξηση Α.Ε.Π.: 24%.

Α.Ε.Π. κατά τομέα: Υπηρεσίες 28,8%, Βιομηχανία 70,8%, Γεωργία 0,4% (The World Factbook)

Ανεργία: 0,7% το 2016 (The World Factbook )

Η κυβέρνηση ίδρυσε ένα κρατικό επενδυτικό fund, το Qatar Investment Authority, αγοράζοντας περιουσιακά στοιχεία άνω των 335 δισεκατομμυρίων δολαρίων διεθνώς. Μεταξύ άλλων κατέχει το 17% των μετοχών της Volkswagen ενώ έχει αγοράσει και μερίδιο της Deutsche Bank.

Το πετρέλαιο

Η χώρα είναι 10η παραγωγός πετρελαίου με 58 συναπτά έτη παραγωγής. Υπολογίζεται ότι παράγει 797.000 βαρέλια την ημέρα και τα αποθέματα της υπολογίζονται σε 15.210.000.000 βαρέλια. Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο υπουργός Πετρελαίου του Κατάρ χαιρέτισε την επιτυχία του ΟΠΕΚ για τη μείωση της πετρελαϊκής παραγωγής, τονίζοντας σχετικά ότι έχει δώσει θετικό τόνο για την αγορά αργού το 2017.

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλέχ αλ-Σάντα ανέφερε πώς η πτώση των τιμών στις αρχές του 2016 ήταν αυτή που οδήγησε τους παραγωγούς πετρελαίου να καταπολεμήσουν την πλεονάζουσα προσφορά πετρελαίου, επιτυγχάνοντας μια ιστορική συμφωνία για τη μείωση της παραγωγής. “Η συμφωνία για την παραγωγή αναμένεται να μειώσει τα υψηλά πετρελαϊκά αποθέματα και να επιστρέψει στην ισορροπία στην αγορά αργότερα φέτος”, είχε πει, μήνες πριν φτάσουμε στην κρίση του Ιουνίου του 2017.

Επίσης, το Κατάρ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LΝG) στον κόσμο και μοιράζεται κοιτάσματα αερίου μαζί με το Ιράν.

Όσα ξέρουμε για την κρίση μέχρι τώρα

-Συνολικά επτά αραβικές χώρες (Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Υεμένη, Ανατολική Λιβύη, Μαλδίβες και Μπαχρέιν) διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις τους με το Κατάρ κατηγορώντας το ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία και αποσταθεροποιεί την περιοχή. Παράλληλα, το Κατάρ κατηγορείται για τις σχέσεις του με το Ιράν. Θυμίζουμε ότι το σιιτικό Ιράν έχει διακόψει τις διπλωματικές του σχέσεις με τη Σ. Αραβία από τον Ιανουάριο του 2016.

Σημειώνεται πως πριν ένα μήνα, ο Εμίρης του Κατάρ, Σεΐχης αλ-Θάνι  κατηγόρησε τη Σαουδική Αραβία για παροχή οικονομικής βοήθειας προς το ISIS.

-Η συντονισμένη κίνηση των χωρών αυτών συνιστά τη δραματική κλιμάκωση μιας υποβόσκουσας διένεξης αναφορικά με την υποστήριξη που φέρεται ότι παρέχει το Κατάρ στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, τη Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις.

Όπως αναφέρει δημοσίευμα των Financial Times, η βασιλική οικογένεια κατέβαλε τον Απρίλιο 1 δισ. δολάρια ως λύτρα προκειμένου να απελευθερώσει 26 μέλη της οικογένειας που απήχθησαν στο νότιο Ιράκ αλλά και 50 στρατιώτες που συνελήφθησαν από τζιχαντιστές στη Συρία. Με αυτή την κίνηση το Κατάρ έδωσε χρήματα σε δύο ομάδες που βρίσκονται στη “μαύρη λίστα”, σε μια ομάδα προσκείμενη στην Αλ Κάιντα στη Συρία και σε Ιρανούς αξιωματούχους ασφαλείας.

-Σύμφωνα με το αιγυπτιακό ΥΠΕΞ, η πρεσβεία της Ελλάδας στην Ντόχα θα αναλάβει να εκπροσωπεί στο εξής διπλωματικά την Αίγυπτο μετά την απόφαση του Καΐρου να βάλει τέλος στις διπλωματικές σχέσεις του με το κράτος του Κατάρ.

-Η διπλωματική αυτή κρίση στη Μέση Ανατολή ξεσπά μόλις 10 ημέρες αφότου ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε από τις μουσουλμανικές χώρες να παραμείνουν ενωμένες εναντίον του Ιράν. Και σήμερα, φρόντισε μέσω twitter να επιβεβαιώσει τη στάση του…

-Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι οργισμένα από τη συμβιβαστική γραμμή του Κατάρ απέναντι στο Ιράν, τον περιφερειακό τους αντίπαλο.

-Από το μεσημέρι της Δευτέρας έχει επικρατήσει πανικός στα σούπερ μάρκετ παρά τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης πως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας για τερματισμό των αποθεμάτων.

-Το μικρό Εμιράτο έχει όπως αναφέραμε και παραπάνω πληθυσμό κάτω των 2 εκατομμυρίων κατοίκων, οι περισσότεροι ξένοι. Η κυβέρνηση του Κατάρ εξέδωσε ανακοίνωση διαβεβαιώνοντας ότι οι θαλάσσιες και αεροπορικές οδοί θα παραμείνουν ανοικτές για τις εισαγωγές.

Ωστόσο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσαν ότι σταματούν τις εξαγωγές λευκής ζάχαρης προς το Κατάρ. Πρόκειται για την πρώτη ένδειξη ότι η διπλωματική διαμάχη μεταξύ της Ντόχα και των αραβικών χωρών επηρεάζει και το εμπόριο τροφίμων.

Το Κατάρ εξαρτάται από τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία για τις εισαγωγές του σε λευκή ζάχαρη, που εκτιμώνται σε λίγο λιγότερους από 100.000 τόνους ετησίως. Η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη στη διάρκεια του μήνα του Ραμαζανιού.

-Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι εξαγωγές του Κατάρ, ιδίως μηχανημάτων, ηλεκτρονικών συστημάτων ή βοειδών περνούν από τα χερσαία σύνορα που μοιράζεται με τη Σαουδική Αραβία. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι εξαγωγές του Κατάρ προς τη Σαουδική Αραβία ανέρχονταν σε 896 εκατομμύρια δολάρια το 2015. Και οι υπηρεσίες, ιδίως ο τουριστικός τομέας, θα μπορούσαν να πληγούν.

Το Κατάρ επιτρέπει άλλωστε σε όλους τους μόνιμους κατοίκους των χωρών του Κόλπου, ανεξαρτήτως εθνικότητας, να εισέρχονται στην χώρα χωρίς προεγκεκριμένη βίζα. Ο νόμος επεκτάθηκε και σε μεγάλο αριθμό χωρών της Ευρώπης και της Β. Αμερικής.

-Η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί να δει μια “μόνιμη ρήξη” μεταξύ των χωρών του Κόλπου, είπε σήμερα ανώτατος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης. Το Κατάρ φιλοξενεί την μεγαλύτερη αεροπορική βάση των ΗΠΑ στην περιοχή της Μέσης Ανατολής (Al Udeid).

-Το Κατάρ υποδέχεται οργανώσεις όπως η Χαμάς (την οποία η Ουάσιγκτον θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση) αλλά κι ένοπλα κινήματα όπως αυτό των Ταλιμπάν και στο έδαφος του γίνονται διπλωματικές συνομηλίες ανάμεσα στις αντιμαχόμενες μεριές.

– Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είχε τηλεφωνικές συνομιλίες με τους ηγέτες του Κατάρ, της Ρωσίας, του Κουβέιτ, αλλά και της Σαουδικής Αραβίας για την αποκλιμάκωση της έντασης.

Τα μέτρα που έχουν ληφθεί εναντίον του Κατάρ:

– Άμεση διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με το Κατάρ: το Μπαχρέιν, και τα ΗΑΕ ζήτησαν από τους διπλωμάτες τους να εγκαταλείψουν τη Ντόχα εντός 48 ωρών. Το 2014 Ριάντ, Μανάμα και Αμπού Ντάμπι είχαν ανακαλέσει τους πρεσβευτές τους από τη Ντόχα για να διαμαρτυρηθούν για την υποστήριξη που προσέφερε το Κατάρ στους Αδελφούς Μουσουλμάνους.

– Κλείσιμο του εναέριου χώρου της Σαουδικής Αραβίας, του Μπαχρέιν και των ΗΑΕ στην αεροπορική εταιρεία του Κατάρ, αναστολή των αεροπορικών και ναυτικών συνδέσεων μαζί του μέσα σε διάστημα 24 ωρών.

Οι εταιρείες Etihad, Emirates και flydubai αναστέλλουν τις πτήσεις τους προς τη Ντόχα από αύριο το πρωί. Η Qatar Airways ανέστειλε τις πτήσεις της προς τη Σαουδική Αραβία, η εθνική εταιρεία της οποίας Saudi έλαβε ανάλογο μέτρο.

– Κλείσιμο των χερσαίων συνόρων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ.

– Απαγόρευση στους πολίτες της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν να μεταβούν στο Κατάρ.

– Οι πολίτες του Κατάρ, επισκέπτες ή μόνιμοι κάτοικοι στις τρεις αυτές χώρες, θα πρέπει να αναχωρήσουν σε διάστημα 14 ημερών. Το μέτρο αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη συμφωνία για ελεύθερη μετακίνηση στο εσωτερικό των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (CCG: Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν, ΗΑΕ, Κουβέιτ, Ομάν και Κατάρ).

-Μόνο οι προσκυνητές από το Κατάρ επιτρέπεται να μεταβαίνουν στη Σαουδική Αραβία για να επισκεφθούν τους ιερούς μουσουλμανικούς τόπους.

Φωτογραφίες: Associated Press