Απαντήσεις σε 10+1 ερωτήσεις σε σχέση με τις σαρωτικές αλλαγές που επήλθαν νομοθετικά τις τελευταίες ημέρες και ήδη εφαρμόζονται με ταχύτατους ρυθμούς στον ιδιωτικό τομέα, «κουρεύοντας» έως και μηδενίζοντας μισθούς και ημέρες εργασίας, με αντιστάθμισμα την έκτακτη παροχή των 800 ευρώ για τη μεγάλη πλειονότητα των μισθωτών, στο πλαίσιο των προληπτικών μέτρων κατά της εξάπλωσης του κορωνοϊού, δίνει η «κυριακάτικη δημοκρατία».
- Του Νάσου Χατζητσάκου
Οι έννοιες της προσωρινής αναστολής σύμβασης (της διακοπής των μισθών και ταυτόχρονα της παροχής εργασίας), της πλήρους έως και άναρχης ελαστικοποίησης των -με το σταγονόμετρο πλέον- ημερών κατά τις οποίες θα παρέχουν υπηρεσίες οι μισθωτοί, της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης των 800 ευρώ αντί της κανονικής αμοιβής, του μοντέλου της μισής δουλειάς – μισού μισθού κάθε μήνα και της διαφαινόμενης νέας έκρηξης της μετατροπής συμβάσεων πλήρους σε μερικής ή εκ περιτροπής προκαλούν νέα δεδομένα, τα οποία ήρθαν για να μείνουν τουλάχιστον έως τα τέλη Απριλίου (και… βλέπουμε, όπως αναφέρουν στα αρμόδια επιτελεία).
Δεδομένου, σε κάθε περίπτωση, του «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού», έως έναν βαθμό είναι βέβαιο ότι πολλά από τα «άγρια» χαρακτηριστικά που αποκτά η αγορά εργασίας μέσα σε λίγες ώρες, στην εποχή του κορωνοϊού, θα διαμορφώσουν άλλα δεδομένα και για την περίοδο ύστερα από αυτή την κρίση. Στο πλαίσιο αυτό και δεδομένων των σημαντικών αλλαγών που επήλθαν μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα στα εργασιακά, η «κυριακάτικη δημοκρατία» επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε ορισμένα από τα πιο καίρια ερωτήματα:
1) Ο εργοδότης μου είπε ότι η σύμβαση εργασίας μου μπαίνει σε καθεστώς προσωρινής αναστολής. Τι σημαίνει αυτό;
Με βάση το περιεχόμενο της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου της 20ής Μαρτίου 2020 και την ερμηνεία που δίνουν μέχρι σήμερα εργατολόγοι και λογιστές, οι επιχειρήσεις που συνεχίσουν να λειτουργούν μπορούν μονομερώς να θέτουν σε προσωρινή αναστολή τις συμβάσεις εργασίας μέρους ή και του συνόλου του προσωπικού τους. Ειδικότερα, για όσες έχουν αναστείλει τις δραστηριότητές τους λόγω των κυβερνητικών μέτρων, όλοι οι μισθωτοί περνούν στο καθεστώς αυτό.
Αυτό σημαίνει ότι οι εργοδότες σταματούν για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να έχουν υποχρέωση καταβολής μισθού και ασφαλιστικών εισφορών για τους μισθωτούς στους οποίους έχουν αναστείλει προσωρινά τις συμβάσεις απασχόλησης.
Αντίστοιχα, κάθε εργαζόμενος του οποίου η σύμβαση αναστέλλεται προσωρινά (θεωρητικά, αφού στην πράξη θα υπάρξει άμεσα έκρηξη της ανασφάλιστης ή της αναγκαστικής εργασίας, μπροστά στον κίνδυνο απόλυσης μετά τη λήξη της ισχύος των μέτρων κατά της εξάπλωσης του κορονοϊού) δεν οφείλει να παρέχει τις υπηρεσίες του, δηλαδή δεν χρειάζεται να καλύπτει τα καθήκοντά του. Πρέπει να «μένει σπίτι» του.
2) Από πότε μπορεί η σύμβασή μου να μπει σε αναστολή και πώς θα αμείβομαι για αυτό το χρονικό διάστημα;
Λίγο πριν από την έκδοση της ερμηνευτικής εγκυκλίου επί του περιεχομένου της πρόσφατης ΠΝΠ, νομικοί και λογιστές συνέκλιναν στην άποψη ότι οι συμβάσεις εργασίας μισθωτών που επιλέγουν μονομερώς οι επιχειρήσεις μπορούν να γίνουν αναδρομικά από την ημέρα έκδοσης της σχετικής Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, δηλαδή από τις 20 Μαρτίου και έως τις 30 Απριλίου, όπως διαφαίνεται.
Για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα οι μισθωτοί των οποίων οι συμβάσεις έχουν ανασταλεί δεν παρέχουν εργασία και δεν δικαιούνται μισθό. Θα λάβουν το επίδομα των 800 ευρώ και οι ασφαλιστικές εισφορές τους θα καλυφθούν από το κράτος επί του προβλεπόμενου ποσοστού επί του κανονικού, ονομαστικού μισθού τους.
3) Τι θα συμβεί με το δώρο Πάσχα;
Το δώρο Πάσχα οφείλουν να καταβάλουν μέχρι και τη Μεγάλη Τετάρτη 15 Απριλίου ’20 μόνο όσες επιχειρήσεις δεν έχουν αναστείλει λειτουργία ή δεν συμπεριλαμβάνονται στους ΚΑΔ της σχετικής λίστας του υπουργείου Οικονομικών με αυτές οι οποίες πλήττονται, σημειώνοντας σημαντική πτώση του τζίρου τους, λόγω των επιπτώσεων που έχουν στην οικονομία τα προληπτικά μέτρα κατά της εξάπλωσης του κορονοϊού.
Όσες δεν λειτουργούν ή είναι στη λίστα εξαίρεσης, δύνανται να το καταβάλουν μέχρι και το τέλος του καλοκαιριού, δηλαδή μέχρι και τις 31 Αυγούστου 2020, εκτός εάν οι εργοδότες αποφασίσουν να το δώσουν νωρίτερα.
4) Άρα, η υποχρεωτική υπαγωγή στο μέτρο των 800 ευρώ προκαλεί απώλειες εισοδήματος για τον εργαζόμενο σε σχέση με αυτό που θα λάμβανε υπό συνθήκες κανονικότητας;
Ειδικά για όσους λαμβάνουν περισσότερα από 475 ευρώ τον μήνα μεικτά (πάνω από 400 ευρώ τον μήνα καθαρά), οι οποίοι αποτελούν τους οκτώ στους δέκα από το σύνολο των περίπου 2.000.000 μισθωτών, ναι. Προκαλούν από μικρές έως και πολύ μεγάλες απώλειες, ανάλογα με τη μηνιαία αμοιβή τους.
Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος με 1.200 μεικτές μηνιαίες αποδοχές θα λάμβανε υπό συνθήκες κανονικότητας 2.400 ευρώ για τον Μάρτιο και τον Απρίλιο και 600 ευρώ επιπλέον για το δώρο Πάσχα, εάν είχε απασχοληθεί όλες τις ημέρες των πρώτων μηνών του 2020. Αρα, συνολικά θα έπαιρνε 3.000 ευρώ μεικτά, δηλαδή 2.368 ευρώ καθαρά.
Ο εν λόγω μισθωτός θα πάρει τώρα την έκτακτη οικονομική ενίσχυση των 800 ευρώ για την περίοδο από τις 21 Μαρτίου μέχρι και τις 30 Απριλίου 2020 (όπως όλα δείχνουν, μένουν, φυσικά, να αποσαφηνιστούν πλήρως από την αναμενόμενη ερμηνευτική εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας) καθώς και την αναλογία μισθού από την 1η έως και τις 20 Μαρτίου, δηλαδή περίπου 669 ευρώ καθαρά (800 ευρώ μεικτά). Συνολικά, ο εργαζόμενος του παραδείγματος θα πάρει τουλάχιστον 899 ευρώ λιγότερα από όσα θα λάμβανε υπό συνθήκες κανονικότητας.
5) Υπάρχει κάτι άλλο που ωφελούνται όσοι μισθωτοί βλέπουν τις συμβάσεις εργασίας τους να μπαίνουν σε καθεστώς προσωρινής αναστολής;
Καταρχάς, η αποζημίωση των 800 ευρώ είναι ακατάσχετη, αφορολόγητη και μη συμψηφιστέα. Επίσης, για τους εργαζομένους στους οποίους έχει γίνει προσωρινή αναστολή της σύμβασης εργασίας προβλέπονται τα εξής:
- Αναστολή καταβολής φορολογικών υποχρεώσεων και των δόσεων ρυθμίσεων φορολογικών οφειλών,
- Πλήρης κάλυψη των ασφαλιστικών τους οφειλών, επί του ονομαστικού τους μισθού, για 45 ημέρες,
- Εκπτωση 25% επί βεβαιωμένων οφειλών ΔΟΥ και δόσεων ρυθμίσεων βεβαιωμένων φορολογικών οφειλών, εφόσον καταβληθούν στην προβλεπόμενη ημερομηνία,
- Αναστολή πληρωμών χρεολυσίων δανείων προς τις τράπεζες για τους συνεπείς,
- Καταβολή του 60% του μισθώματος της οικίας τους για τους εργαζομένους στις επιχειρήσεις που ανέστειλαν προσωρινά λειτουργία, αν είναι α’ κατοικία.
6) Ποιοι άλλοι κίνδυνοι σε βάρος των εργασιακών δικαιωμάτων παραμονεύουν στη σκιά των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορωνοϊού;
Τόσο όσες επιχειρήσεις προχωρήσουν στην εφαρμογή του μέτρου αναστολής της απασχόλησης για έναν αριθμό -ή και το σύνολο- των μισθωτών τους όσο και αυτές που συνεχίσουν να λειτουργούν χωρίς να εντάσσονται στις «πληττόμενες» μπορούν να μετατρέψουν οποιαδήποτε στιγμή θέλουν τις υπάρχουσες συμβάσεις και να μειώσουν ακόμη και δραματικά τις αμοιβές, λαμβάνοντας πολύ πιο εύκολα τη σύμφωνη γνώμη της έτερης πλευράς (του εργαζομένου), υπό τον τρόμο που προκαλούν οι αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία και την απασχόληση.
Ακόμη και όσες επιχειρήσεις πλήττονται από την κρίση και εντάσσονται στα μέτρα οφείλουν μόνο μια προϋπόθεση να τηρήσουν για να μην τεθούν εκτός (χωρίς να προβλέπεται καμία άλλη επίπτωση σε περίπτωση μη τήρησής της): Να μη μειώσουν τον αριθμό των θέσεων εργασίας που είχαν έως τις 20 Μαρτίου, δεδομένου ότι θεωρούνται άκυρες οι απολύσεις για όσο χρονικό διάστημα λαμβάνουν τα μισθολογικά, τα ασφαλιστικά και τα φορολογικά οφέλη.
Άρα, τόσο όσες επιχειρήσεις εντάσσονται στο πακέτο των μέτρων στήριξης όσο και όσες δεν είναι μέσα μπορούν ανά πάσα στιγμή, με ή χωρίς πίεση υπό τις συγκεκριμένες, πρωτοφανείς συνθήκες, να μετατρέψουν όσες συμβάσεις πλήρους απασχόλησης θέλουν σε μερικές ή και εκ περιτροπής εργασία, με ανάλογα «κουρεμένους» μισθούς.
Ειδικότερα, η εργασία για συγκεκριμένες και τουλάχιστον για τις μισές ημέρες του μήνα (μισός μισθός για μισή δουλειά) σε επιχειρήσεις που συνεχίζουν να λειτουργούν πλέον θεσμοθετείται όχι μόνο για χρονικό διάστημα ενάμιση μήνα, που είναι όλα τα υπόλοιπα προσωρινά μέτρα, αλλά για έξι μήνες.
7) Τι ακριβώς είναι το μέτρο που τίθεται σε ισχύ δίνοντας τη δυνατότητα να έχω ως εργαζόμενος μόνο μισό μισθό και μισή δουλειά για τους επόμενους, έως και έξι μήνες;
Στο άρθρο 9 της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ), η οποία τέθηκε σε ισχύ από την Παρασκευή 20 Μαρτίου 2020, προβλέπεται ότι για χρονικό διάστημα έως και έξι μηνών, δηλαδή έως και τον Σεπτέμβριο, οι εργοδότες των οποίων οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν μπορούν μονομερώς να ορίζουν προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας ως εξής: Κάθε εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται τουλάχιστον δύο εβδομάδες με περίοδο αναφοράς τον μήνα, συνεχόμενα ή διακεκομμένα (οι αποδοχές που θα δίνονται θα αφορούν μόνο τον μισό χρόνο απασχόλησης, άρα θα είναι μισές ή μειωμένες σε αναλογία των ημερών εργασίας που θα προσφέρει κάθε μισθωτός).
Αυτός ο τρόπος οργάνωσης της εργασίας μπορεί να γίνεται -και ήδη έχει αρχίσει να εφαρμόζεται- ανά εβδομάδα και δύναται να εντάσσεται σε αυτό τουλάχιστον το 50% του προσωπικού κάθε επιχείρησης.
8) Έχουν κάποια επιπλέον υποχρέωση οι εργοδότες που βάζουν το προσωπικό τους σε καθεστώς μισής δουλειάς και μισού μισθού και δεν εντάσσουν τις επιχειρήσεις τους στο πακέτο των μέτρων;
Όχι. Σε κάθε περίπτωση η υποχρέωση των επιχειρήσεων αυτών φαίνεται ότι αφορά μόνο τη διατήρηση, από την έναρξη μέχρι το τέλος της εφαρμογής του μέτρου για χρονικό διάστημα ενός μήνα, έως και τον Σεπτέμβριο δηλαδή, του ίδιου αριθμού προσωπικού με αυτόν που είχαν πριν. Άρα, μειώσεις προσωπικού μπορούν να γίνουν τόσο πριν όσο και αμέσως μετά την έξοδο της επιχείρησης από αυτό το μέτρο.
Επίσης, μοιάζει να είναι ανοιχτό το παράθυρο της δυνατότητας οικειοθελούς αποχώρησης (πραγματικής ή δήθεν) εργαζομένου/ων από τις επιχειρήσεις αυτές και μέσα στο χρονικό διάστημα της εφαρμογής του μέτρου για μισή δουλειά και μισό μισθό, υπό τον όρο της άμεσης αντικατάστασής του/τους.
9) Πότε θα ενημερώνουν επίσημα οι επιχειρήσεις τις αρμόδιες Αρχές για την τήρηση του νέου, άκρως ευέλικτου τρόπου απασχόλησης των μισθωτών τους, ώστε να τηρούνται τα στοιχειώδη ως προς τον προγραμματισμό που οφείλουν έγκαιρα να κάνουν οι εργαζόμενοι;
Σύμφωνα με τη ρύθμιση της σχετικής ΠΝΠ, οι εργοδότες οφείλουν να ενημερώσουν το σύστημα Εργάνη για την εφαρμογή αυτού του τρόπου εργασίας στο τέλος κάθε μήνα (!) και όχι στις αρχές ή από τα τέλη του αμέσως προηγούμενου. Τι συμβαίνει με αυτό το κενό στη ρύθμιση; Ουσιαστικά, καθίστανται εκ των προτέρων αδύνατοι οι έλεγχοι του ΣΕΠΕ στον τρόπο εφαρμογής του μέτρου, άρα σε μια ακραία αλλά πραγματική εκτίμηση δεν αποκλείεται να υλοποιείται με τρόπο άναρχο μετατρέποντας σε «λάστιχο» τους εργαζομένους.
10) Μπορεί να επιβληθεί σε έναν ή και περισσότερους μισθωτούς, μονομερώς από την επιχείρηση, η αλλαγή θέση και καθηκόντων αυτή την περίοδο;
Η απάντηση, μέσα από την ερμηνεία της σχετικής ρύθμισης η οποία συμπεριλαμβάνεται στην ΠΝΠ, είναι θετική. Στο άρθρο 10 της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου που εκδόθηκε στις 20 Μαρτίου αναφέρεται ότι «στο πλαίσιο των έκτακτων και προσωρινών μέτρων στην αγορά εργασίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού Covid-19, ο εργοδότης του οποίου η επιχειρηματική δραστηριότητα πλήττεται σημαντικά ή τελεί υπό απαγόρευση της επιχειρηματικής δραστηριότητάς του με βάση τις κείμενες κανονιστικές πράξεις δύναται να μεταφέρει προσωπικό από επιχείρηση του ομίλου σε επιχείρηση του ιδίου ομίλου, κατόπιν σχετικής μεταξύ τους συμφωνίας».
11) Ποια μέτρα έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής για τους ανέργους;
Μέχρι σήμερα, τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι τα εξής: α) Η παράταση της καταβολής τακτικής επιδότησης ανεργίας καθώς και του επιδόματος μακροχρονίως ανέργων και του βοηθήματος ανεργίας σε ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολουμένους για δύο μήνες σε όσους το δικαίωμα επιδότησης έληξε ή θα λήξει το πρώτο τρίμηνο του 2020 και β) η αποζημίωση ύψους 800 ευρώ για όσους έχουν αποχωρήσει οικειοθελώς ή έχουν απολυθεί από 1/3/2020 έως 20/3/2020, εφόσον δεν λαμβάνουν επίδομα ανεργίας.
