Ο Ναζαρμπάγεφ ήταν ο αποκλειστικός κυρίαρχος της χώρας της κεντρικής Ασίας, πλούσιας σε φυσικούς πόρους, αλλά ερχόταν πάντοτε αντιμέτωπος με αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια.
“Έλαβα την απόφαση να απαρνηθώ την προεδρική θητεία”, δήλωσε ο 78χρονος Ναζαρμπάγεφ σε τηλεοπτικό του μήνυμα.
Καζακστάν – Ναζαρμπάγεφ: Ο τελευταίος των Σοβιετικών
Ο Νουρσουλτάν Αμπισούλι Ναζαρμπάγεφ (καζακικά: Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев) ήταν πρόεδρος του Καζακστάν από το 1991 έως και σήμερα, 19 Μαρτίου 2019.
Το 1989 έγινε γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος και ανακηρύχθηκε πρωθυπουργός μετά την ανεξαρτησία του Καζακστάν από την Σοβιετική Ένωση. Κατέχει τον τίτλο “Ηγέτης του Έθνους”. Τον Απρίλιο του 2015, ο Ναζαρμπάγεφ επανεκλέχθηκε πρωθυπουργός συγκεντρώνοντας σχεδόν το 98% των ψήφων, όπως και σε όλες τις επανεκλογές του.
Έχει κατηγορηθεί για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σύμφωνα με την εφημερίδα The Guardian, κυβερνούσε υπό ένα αυταρχικό καθεστώς. Έχει, επίσης, επικριθεί για διαφθορά, καταστολή της αντιπολίτευσης, μη δημοκρατικές εκλογές και ανεπαρκή ελευθερία λόγου.
Από την ανεξαρτησία του Καζακστάν ως σήμερα δεν έχουν διεξαχθεί εκλογές που να θεωρήθηκαν ελεύθερες ή δίκαιες. Το 2010 ο ίδιος ανακοίνωσε μεταρρυθμίσεις ώστε να ενθαρρυνθεί ένα πολυκομματικό σύστημα. Τον Ιανουάριο του 2017 ο Ναζαρμπάγεφ πρότεινε συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα μεταβιβάζουν εξουσίες στο Κοινοβούλιο του Καζακστάν.
Προεδρία
Στις 18 Ιουνίου του 1992 οι διαδηλώσεις κατεστάλησαν βίαια. Το δε κοινοβούλιο, που αποτελείτο από βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενέκρινε το σύνταγμα στις 28 Ιανουαρίου του 1993. Τον Απρίλιο του 1995 με δημοψήφισμα επεκτάθηκε η θητεία του Ναζαρμπάγεφ στο ύπατο αξίωμα ως το 2000. Το 1997 μετέφερε την πρωτεύουσα από την Αλμάτι στην Αστανά.
Στις προεδρικές εκλογές του 1999, του 2005 και του 2011 επανεξελέγη με συντριπτικό ποσοστό. Στις εκλογές του 2005 έλαβε το συντριπτικό ποσοστό του 91,15%. Ορκίστηκε στις 11 Ιανουαρίου 2006, για μία ακόμα επταετή θητεία. Στις 18 Μαΐου 2007 το Κοινοβούλιο ψήφισε να επιτρέψει στον πρόεδρο να διεκδικήσει απεριόριστο αριθμό από θητείες.
Το κυβερνών κόμμα κέρδισε σχεδόν το 90% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές, τον Αύγουστο του ιδίου έτους.
Το 2011 προκήρυξε πρόωρες προεδρικές εκλογές για τις 3 Απριλίου, μετά την απόρριψη από το Συνταγματικό Συμβούλιο ενός σχεδίου για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με σκοπό την παραμονή του προέδρου στο αξίωμά του ως το 2020. Κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στις 3 Απριλίου 2011, με ποσοστό 95,5% των ψήφων. Ωστόσο, οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ επεσήμαναν ατασθαλίες και νοθεία κατά την εκλογική διαδικασία. Τον Απρίλιο του 2015 ο Ναζαρμπάγεφ επανεξελέγη με ένα αυτοκρατορικό ποσοστό, 97,7% των ψήφων και με ρεκόρ προσέλευσης στις κάλπες (95%).
Επικαλούμενος την οικονομική κρίση, διέλυσε τη βουλή και προκήρυξε πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο του 2016, στις οποίες το κυβερνών κόμμα αναδείχθηκε πρώτο με ποσοστό 82%. Ένα δημοψήφισμα το 1995, είχε σκοπό να παρατείνει την εξουσία του μέχρι το 2000 αλλά εκλέγεται συνεχώς.
Πολιτική
Η πολιτική του χαρακτηρίζεται μετριοπαθής και τηρεί ισορροπία ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Παρότι το Καζακστάν είναι μέλος του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, επί προεδρίας του Ναζαρμπάγεφ διατηρούνται άριστες διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ. Ο ίδιος πραγματοποίησε επίσημες επισκέψεις στο Ισραήλ το 1995 και το 2000. Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, διατηρεί στενούς δεσμούς με την Τεχεράνη.
Κριτική
O Ναζαρμπάγεφ έχει αποκληθεί ως ένας από τους τελευταίους Σοβιετικούς ολιγάρχες. Πιστεύεται ότι έχει μεταφέρει τουλάχιστον 1 δισ. δολάρια σε εμβάσματα πετρελαίου σε ιδιωτικούς του λογαριασμούς σε άλλα κράτη και ότι η οικογένειά του ελέγχει πολλές σημαντικές επιχειρήσεις στο Καζακστάν. Ο ΟΑΣΕ επέκρινε τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών του 2005, του 2011, και του 2016.
Προσωπική ζωή
Κατά την σοβιετική εποχή ήταν άθεος, ωστόσο αργότερα έγινε Μουσουλμάνος. Την ίδια περίοδο αποπειράθηκε να καταπολεμήσει την ισλαμιστική τρομοκρατία στο Καζακστάν.
Έχει νυμφευτεί τη Σάρα Αλπύσοβνα Ναζαρμπάγεβα, με την οποία έχει αποκτήσει 3 κόρες : Νταρίγκα, Ντινάρα και Αλίγια.