Ας μιλήσουμε σήμερα για έναν μύθο που παλιότερα ήταν ευρύτατα διαδεδομένος στην Ελλάδα, σήμερα έχει γενικώς υποχωρήσει αλλά συχνά-πυκνά ακούγεται σε συζητήσεις ή γράφεται στο διαδίκτυο. Αναφέρομαι στον μύθο που λέει ότι για μια μόνο ψήφο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επέλεξαν τα ελληνικά για επίσημη γλώσσα του νεοσύστατου τότε κράτους τους. Υποτίθεται ότι αυτή η περίφημη ψηφοφορία έγινε στη Φιλαδέλφεια, όπου ανάμεσα στο 1776 και το 1787 έγιναν οι βασικότερες πολιτικές συγκεντρώσεις που θεμελίωσαν την ανεξαρτησία και το πολίτευμα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Εκεί γράφτηκε η διακήρυξη της ανεξαρτησίας, εκεί ψηφίστηκε το Αμερικανικό Σύνταγμα, εκεί υποτίθεται ότι έγινε και η περιβόητη ψηφοφορία για την επίσημη γλώσσα των Αμερικανών. Επειδή όμως οι Αμερικανοί από τότε ήταν οργανωμένοι άνθρωποι, κρατούσαν λεπτομερή πρακτικά και δυστυχώς ξέρουμε με ντοκουμέντα ότι τέτοια ψηφοφορία δεν έγινε ποτέ.
Για να είμαστε πρακτικοί, μπορεί ο μύθος αυτός να μας κολακεύει ως Έλληνες, αλλά οι γλώσσες των εθνών δεν καθιερώνονται μ’ αυτό τον τρόπο. Σε μια αχανή ήπειρο σαν την Αμερική, όταν η πλειοψηφία των φερμένων απ’ όλο τον κόσμο ανθρώπων της είχε βρει στην αγγλική έναν κοινό τρόπο συνεννόησης, πως ήταν δυνατόν να αρχίσουν ξαφνικά να μιλούν και να γράφουν στην ελληνική που δεν ήξερε κανένας; Οφείλουμε επίσης να πούμε ότι ακριβώς τον ίδιο μύθο με μας, έχουν ακόμα δυο εθνότητες: Τόσο οι Εβραίοι όσο και οι Γερμανοί, λένε κι αυτοί ότι για μία ψήφο δεν καθιερώθηκε η γλώσσα τους ως επίσημη στις ΗΠΑ. Όμως, δεν μπορεί όλο αυτή η –έστω- μυθολογία να δημιουργήθηκε χωρίς αιτία, από το ιστορικό μηδέν.
Εκείνη την εποχή, οι Αμερικανοί πολεμούσαν για την ανεξαρτησία τους εναντίον των αποικιοκρατών Άγγλων. Κάθε τι εγγλέζικο λοιπόν ήταν μισητό, όμως οι επαναστάτες μιλούσαν αγγλικά. Κάποιοι φανατικοί λοιπόν, λογικό ήταν να φτάσουν και ως το σημείο να καταδικάζουν και την αγγλική γλώσσα. Ο Αμερικανός γλωσσολόγος Μένκελ λοιπόν, στο σύγγραμμα του «Η αμερικανική γλώσσα» (1814) και ο επίσης Αμερικανός Τσάρλς Άστον Μπρίστεντ στο έργο του «Η αγγλική γλώσσα στην Αμερική» (1855), αναφέρονται στον θρύλο αυτό με μάλλον σκωπτικό τρόπο, ο πρώτος μιλώντας για τα εβραϊκά και ο δεύτερος για τα ελληνικά. Και οι δυο καταλήγουν ότι μεταξύ σοβαρού και αστείου, κάποια μέλη του Κογκρέσου είπαν σε αγορεύσεις τους πως θα ήταν καλύτερα να μιλούν οι αμερικανοί τα αγγλικά και να υποχρεώσουν τους Άγγλους ν’ αλλάξουν την γλώσσα τους σε εβραϊκά ή ελληνικά.
Επειδή όμως η μία ψήφος διαφορά είναι πολύ συγκεκριμένη πληροφορία για να αναφέρεται δίχως καμιά αφορμή και από τους Έλληνες και τους Εβραίους και τους Γερμανούς, υπάρχει κάποια λογικοφανής εξήγηση: Το 1794, μια ομάδα Γερμανών της Βιρτζίνια, ζήτησαν από το Κογκρέσο να μεταφράζει τους Αμερικανικούς νόμους και στα γερμανικά, για να μπορεί να τους διαβάζει με επάρκεια η πολυπληθέστατη γερμανόφωνη κοινότητα των ΗΠΑ.
Μια επιτροπή του Κογκρέσου με πρόεδρο τον Φρέντερικ Μούλεμπεργκ συζήτησε το θέμα, γενικεύοντας το: Να μεταφράζονται επισήμως οι αμερικανικοί νόμοι και σε άλλες γλώσσες για τις ανάγκες των μη αγγλόφωνων αμερικανικών κοινοτήτων ή να δημοσιεύονται μόνο στα Αγγλικά; Η επιτροπή, με 42 ψήφους υπέρ και 41 κατά, απέρριψε το αίτημα της μετάφρασης. Να λοιπόν και η περίφημη διαφορά μίας ψήφου, την οποία ο καθένας την έκανε θρύλο για τη δική του γλώσσα.
Οφείλουμε πάντως να πούμε ότι κατά τη διάρκεια της χούντας στην Ελλάδα, ο αμερικανός Υπουργός Άμυνας Λαίρντ είχε αναφερθεί στην ελληνική εκδοχή του μύθου μπροστά στον δικτάτορα Παπαδόπουλο, σε κάποια επίσκεψη του στην Ελλάδα. Τόσα ήξεραν (από ιστορία και γλωσσολογία) τόσα έλεγαν, και ο Λαίρντ και ο Παπαδόπουλος…
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.