Στις 19 Φεβρουαρίου του 1919, ένα τάγμα του ελληνικού στρατού ακροβολίζεται στην πόλη Χερσώνα, 140 χιλιόμετρα ανατολικά της Οδησσού. Είναι η ίδια ακριβώς περιοχή της Ουκρανίας, στην οποία σήμερα παίζεται ένα πελώριο γεωπολιτικό παιχνίδι ανάμεσα στους Ρώσους και τους δυτικούς. Το ίδιο συνέβαινε και τότε, αν και η Ουκρανία δεν ήταν κρατική οντότητα όπως σήμερα, αλλά μέρος της τσαρικής Ρωσίας που το 1917 είχε καταληφθεί από τους Μπολσεβίκους. Για να χτυπήσουν τους κομμουνιστές τότε, οι δυτικές δυνάμεις της Αντάντ έκαναν την περίφημη εκστρατεία στην Ουκρανία ή στην Κριμαία όπως ονομάστηκε. Η Ελλάδα συντάχθηκε μαζί τους στέλνοντας τρεις μεραρχίες, με τον Ελευθέριο Βενιζέλο να περιγράφει όλο το γεωπολιτικό παιχνίδι που παιζόταν με μια φράση: «Ο δρόμος για τη Σμύρνη περνά από την Ουκρανία».
Στη Χερσώνα, μια πολιτειούλα στα ανατολικά βρέθηκε το 1ο τάγμα του 34ου Συντάγματος Πεζικού υπό τον ταγματάρχη Βλάχο. Αυτοί δέχτηκαν την πρώτη επίθεση των μπολσεβίκων και από κει έγινε ολοφάνερο ότι η εκστρατεία θα κατέληγε σε φιάσκο για τους δυτικούς. Τα πράγματα ήταν απλά και οι Έλληνες στρατιώτες το κατάλαβαν από την πρώτη μέρα. Ο πληθυσμός της περιοχής είχε ταχθεί στο σύνολο του με την πλευρά των Μπολσεβίκων και αντιμετώπιζαν τους δυτικούς στρατιώτες ως κατακτητές που είχαν κάνει απρόκλητη επίθεση στην πατρίδα τους. Η εκστρατεία είχε συσπειρώσει τους πάντες γύρω από τον κόκκινο στρατό, αρχηγός του οποίου ήταν ο αταμάνος Γκριγκόριεφ. Αταμάνος σήμαινε εκλεγμένος αρχηγός των Κοζάκων, καθώς ο Γκριγκόριεφ ήταν παλιός λοχαγός του τσαρικού Κοζάκικου ιππικού που είχε στρατευτεί στην πλευρά των Μπολσεβίκων.
Την περιοχή που ο Γκριγκόριεφ αποφάσισε να επιτεθεί στις 17 Φεβρουαρίου, κάλυπτε το 1ο τάγμα με επικεφαλής τον υπολοχαγό Μαθιό. Ο Γκριγκόριεφ προσπάθησε να μιλήσει με τον Μαθιό στο τηλέφωνο, αλλά επειδή γραμμή ήταν κακή, οι συνομιλίες ανάμεσα τους έγιναν μέσω τηλεγράφου. Ο Ρώσος έδωσε τελεσίγραφο στον Μαθιό ως τις 5 το απόγευμα να αφήσουν όλα τους τα όπλα και να φύγουν. Η απάντηση του Μαθιού μνημονεύεται από όλα τα ελληνικά στρατιωτικά εγχειρίδια ως το απαύγασμα του ελληνικού ηρωισμού, της αυταπάρνησης και της τιμής. «Πρέπει να γνωρίζετε ότι η ελληνική ιστορία ουδαμού αναφέρει όμοιο παράδειγμα ελληνικού στρατού καταθέτοντος τα όπλα και αναχωρούντος». Ήταν πράγματι λόγια αντάξια ενός Έλληνα αξιωματικού που τιμούσε τα όπλα του, αλλά τα λόγια αυτά έχουν πάντα την ίδια αξία ανεξαρτήτως ιστορικών συνθηκών;
Διότι όσοι τιμούν ως σήμερα τη γενναία απάντηση του υπολοχαγού Μαθιού, δεν αναφέρουν και την ανταπάντηση του Γκριγκόριεφ. «Μιας και αναφέρεστε στην ελληνική ιστορία, δε μου λέτε, τι διάολο ζητάτε εσείς οι Έλληνες εδώ πάνω στην Ουκρανία;» Τι να του έλεγε ο Μαθιός; Ότι ήρθαμε για να βοηθήσουμε τους Αγγλογάλλους, διότι από δω για μας περνά ο δρόμος για τη Σμύρνη;
Και ο Γκριγκόριεφ συνέχισε: «Εσείς οι Έλληνες που αγωνιστήκατε τόσα χρόνια και μας δώσατε τα πρώτα νάματα του πολιτισμού, πως καταστρέφετε την ιστορία σας κι έρχεστε να μας υποδουλώσετε;» Ο Μαθιός προτίμησε και πάλι τα ιστορικά επιχειρήματα και κατέληξε με το ηρωικό: «Μη λησμονείτε τις Θερμοπύλες και πιστεύσατε πως όταν οι Έλληνες ευρεθούν εις την ανάγκην να χτυπήσουν, χτυπούν ελληνικά.»
Πόσο αστείες φαίνονται οι Θερμοπύλες όταν γίνεται η επίκληση τους δίχως το πραγματικό τους περιεχόμενο, τη μάχη για την ελευθερία. Όταν επιτίθεσαι, μοιάζεις με τους Πέρσες κι ας θεωρείς τον εαυτό σου απόγονο του Λεωνίδα. Το αποτέλεσμα της εκστρατείας ήταν απ’ την αρχή δεδομένο. Απέτυχε παταγωδώς και ο ελληνικός στρατός επέστρεψε απ’ αυτή την τυχοδιωκτική επιδρομή που τον ενέπλεξαν οι δυτικοί, με 380 στρατιώτες και 18 αξιωματικούς νεκρούς, αλλά και 657 τραυματίες και ανάπηρους.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.