Κάθε χρόνο, από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου, σε μια μεγάλη παραλία της περιοχής των Σφακίων πάνω από την οποία δεσπόζει το περίφημο Φραγκοκάστελλο, εμφανίζονται οι διάσημοι Δροσουλίτες. Είναι ένα φυσικό φαινόμενο που έχει φορτωθεί με χιλιάδες λαϊκούς και ιστορικούς θρύλους, οι οποίοι παρά τις αλλαγές των εποχών, των τεχνικών μέσων και των κοινωνικών αντιλήψεων, παραμένουν ζωντανοί.
Εμφανίζονται τα ξημερώματα, λίγο πριν βγει ο ήλιος και μόνο όταν υπάρχει πλήρης νηνεμία και απόλυτη ατμοσφαιρική γαλήνη. Η χρονική συμπόρευση τους με την πρωινή δροσιά τους βάφτισε Δροσουλίτες, όμως και όλες οι επιστημονικές εξηγήσεις συγκλίνουν στην άποψη ότι αυτό το οπτικό φαινόμενο έχει άμεση σχέση με την εξάτμιση αυτής της πρωινής δροσούλας.
Μέσα σε συνθήκες πλήρους άπνοιας, η εξάτμιση αυτή δημιουργεί την εντύπωση στο ανθρώπινο μάτι ότι πάνω από το έδαφος υπάρχουν κινούμενες φωτοσκιάσεις, που κατά την εκτίμηση ή την προδιάθεση του κάθε παρατηρητή, αποκτούν συγκεκριμένο σχήμα και κίνηση. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που δύο άνθρωποι ενώ παρατηρούν τον ίδιο Δροσουλίτη την ίδια στιγμή, διατείνονται ότι είδαν διαφορετικά πράγματα. Είναι απλό, η γωνία παρατήρησης του φαινομένου μεταφέρει τις φωτοσκιάσεις με άλλο τρόπο σε κάθε μάτι.
Η πιο διαδεδομένη για δεκαετίες άποψη ήταν ότι οι Δροσουλίτες απεικόνιζαν καμηλιέρηδες και πολεμιστές με σαρίκια και κελεμπίες, οι οποίοι πολεμούν, πορεύονται ή ασκούνται. Η κοινή αυτή παραδοχή οδηγούσε αφ’ ενός τους αυτόπτες μάρτυρες να ψάχνουν και τελικά να βρίσκουν στους Δροσουλίτες τέτοιου είδους παραστάσεις, αλλά και τους πιο μορφωμένους να μιλήσουν για πιθανό αντικατοπτρισμό.
Σύμφωνα μ’ αυτή την πεποίθηση, είδωλα πολεμιστών και καμηλιέρηδων από την Αφρική αντανακλούνταν στην ανώτερη ατμόσφαιρα και με θαυμαστό τρόπο επέστρεφαν χιλιάδες μίλια μακριά κι έπεφταν πάντα πάνω στην παραλία του Φραγκοκάστελλου. Η άποψη αυτή απορρίπτεται φυσικά από τους επιστήμονες, διότι τέτοιου είδους αντικατοπτρισμοί ποτέ δεν είναι πανομοιότυποι και αν ίσχυαν θα μετέφεραν στην παραλία και εικόνες της σημερινής Αφρικής, δηλαδή δυτικοντυμένους ανθρώπους και αυτοκίνητα.
Οι ντόπιοι Σφακιανοί, πιο επιρρεπείς στην μεταφυσική εξήγηση των ανεξήγητων φαινομένων, λένε ότι οι Δροσουλίτες είναι οι ψυχές των νεκρών πολεμιστών του Χατζή Μιχάλη Νταλιάνη που έπεσαν στο Φραγκοκάστελο ηρωικά μαχόμενοι κατά των Τούρκων το 1828, ακριβώς την εποχή του χρόνου που εμφανίζονται, δηλαδή στις αρχές Ιουνίου. Επειδή το φαινόμενο είναι σπάνιο και οι μαρτυρίες ήταν εμποτισμένες με μεγάλη δόση προκατάληψης και ατομικής αυθαιρεσίας από αγράμματους μάλιστα ανθρώπους, (καθώς πάνω στους Δροσουλίτες έπεφταν συνήθως βοσκοί και γεωργοί), η εμφάνιση τους συχνά θεωρούνταν προνόμιο των παράξενων και των αλαφροΐσκιωτων. Οι ντόπιοι πάντως τραγουδούν κάθε Μάη το ακόλουθο:
«Μ’ ακόμα και το σήμερο, στσι δεκαεφτά του Μάη /
ούλο τ’ ασκέρι φαίνεται με τον Χατζή Μιχάλη /
και πολεμούν στα σύννεφα κι ακούγονται οι μπουρμπάδες /
φωνές κι αλογοπεταλιές στου Καστελιού τσι μπάντες /
ούλοι οι αλαφροΐσκιωτοι θωρούσι και τρομάζουν /
μα κείνοι, Θεός σχωρέσει των, κανένα δεν πειράζουν».
Υπήρχε πάντως τέτοιος σεβασμός και φόβος για τους Δροσουλίτες τα παλιότερα χρόνια, που ο Α.Μ. Μπιράκης, σε περιοδικό των Χανίων έγραφε το 1907 σε ανταπόκριση του από το Φραγκοκάστελλο: «Πρωίαν τινά οι αξιωματικοί των εκεί κατά το 1889 εστρατοπεδευμένων Τούρκων, παρετήρησαν από του Πύργου τους Δροσίτας. Δεν εδίστασαν να εκλάβωσιν αυτούς ως «γκιαούρ ασκέρι» και να διατάξωσι δια σαλπίγγων τον στρατόν να καταλάβει τα προχώματα. Ο πύργος εκ’ τούτο εγίνετο ανάστατος, μέχρις ου προσελθών τις αυτόχθων, εξήγησεν αυτοίς την απάτην.»
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.