Της Ελένης Μανιωράκη-Ζωιδάκη
Στεφάνι με λουλούδια, στεφάνι με δάφνες, στεφάνι μ’αγριελιά, στεφάνι με κισσό, αγκάθινο στεφάνι.
Τα στεφάνια οι αρχαίοι Έλληνες τα χρησιμοποιούσαν για πολλούς και διάφορους σκοπούς. Όσοι πρόσφεραν θυσίες φορούσαν στεφάνια από άνθη. Στους βωμούς των θεών έβαζαν στεφάνια από φύλλα.
Με στεφάνια από μύρτα και κισσό στόλιζαν τους νεκρούς.
Στεφάνια με τριαντάφυλλα και μενεξέδες φορούσαν οι μετέχοντες σε γάμους, σε γιορτές, σε γεννήσεις. Στεφάνια κρεμούσαν στις πόρτες των σπιτιών κατά την γιορτή των «ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ» αφιερωμένη στην Μούσα Τερψιχόρη, τον μήνα Μάιο, την σημερινή μας ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ.
Οι πρόγονοι μας είχαν αφιερώσει τους τρεις μήνες της Άνοιξης στις Μούσες Θάλεια, Μελπομένη και Τερψιχόρη. Στην Θάλεια αντιστοιχούσε ο Ανθεστηριών-Ελαφηβολιών (Μάρτιος). Στη Μελπομένη ο Ελαφηβολιών- Μουνυχιών (Απρίλος) και στην Τερψιχόρη ήταν αφιερωμένος o Μουνυχιών-Θαργηλιών (Μάιος).
Η Τερψιχόρη ήταν ένας συμβολισμός της χαράς, τής ζωής και ειδικότερα του ανοιξιάτικου γλεντιού. Σωστά θεωρείται η εφευρέτης του χορού κι από εκεί πήρε και το όνομά της «αυτή που ετέρπετο να χορεύει ασταμάτητα». Κατά το μήνα λοιπόν τον αφιερωμένο σε εκείνη εγίνοντο πολλές γιορτές, όπως ιππικοί αγώνες στο ιερό του Ολυμπίου Διός. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος οι ιππικοί αγώνες που γίνονται σήμερα προς τιμήν του Άη Γιώργη είναι κατάλοιπο της γιορτής αυτής των αρχαίων Ελλήνων.
Κατά τα «Θαργήλια» έπλεκαν στεφάνια με κλαδιά δάφνης και ελιάς κι αφού τα περιέφεραν με τραγούδια και χαρές τα κρεμούσαν στις πόρτες των σπιτιών. Στη συνέχεια τα αντικατέστησαν με λουλούδια. Γιατί τώρα στεφάνι κι όχι ένα απλό μπουκέτο λουλούδια; Γιατί ο κύκλος σαν σύμβολο ολότητας και πληρότητας είχε μεγάλη σημασία για τους προγόνους μας.
Ο θεός Διόνυσος εικονίζεται στεφανωμένος με στεφάνι κληματαριάς και τσαμπιά από σταφύλι. Στους δημόσιους αγώνες, αθλητικούς και ποιητικούς εδίδετο στους νικητές στέφανος, αντί άλλου βραβείου.
Στέφανο από μύρτο φορούσαν στην Αθήνα οι άρχοντες όσο κατείχαν το αξίωμα. Πολλές φορές φορούσαν στέφανο και οι ομιλούντες από το βήμα.
Τιμητικοί στέφανοι εδίδοντο και εις όσους είχαν ανδραγαθήσει.
Ανάλογα το υλικό που είναι κατασκευασμένο το στεφάνι προσδιορίζει και το χαραχτήρα το συγκεκριμένου κύκλου ζωής.
Το λουλουδένιο συμβολίζει την ανθηρή ζωή την γεμάτη έρωτα.
Το δάφνινο την δόξα. Το στεφάνι από φύλλα ελιάς την ειρήνη και τέλος το αγκάθινο τον πόνο, σωματικό και ψυχικό.
Το στεφάνι λοιπόν σαν σύμβολο σήμαινε πολλά. Κατ’ αρχήν το στεφάνι είναι κύκλος, παγκόσμιο σύμβολο ολότητας και πληρότητας.
Ο κύκλος είναι ο χρόνος που εγκλείει το χώρο.
Για τους Ορφικούς ο κύκλος γύρω από το κοσμικό αυγό ονομάζεται ΚΡΟΝΟΣ και ορίζεται από τον Πυθαγόρα ως η ψυχή του σύμπαντος.
Κατά τον Πλάτωνα ο κύκλος ήταν η κινούμενη εικόνα, μιας ακινήτου αιωνιότητος.
Ο κύκλος είναι το σύμβολο της Αφροδίτης στην Αστρολογία.
Κύκλος είναι οι τέσσερις εποχές του χρόνου.
Οι ομόκεντροι κύκλοι είναι τα διαφορετικά επίπεδα της ύπαρξης.
Ο κύκλος είναι η ίδια η ζωή. Εξάλλου οι φράσεις «ο κύκλος της ζωής», «έκλεισε ο κύκλος του» είναι πολύ γνωστές.
Η ένωση των ανθρώπων σε κοινή ζωή, με τις βέρες (αρραβώνες) και τα στέφανα (γάμος) συμβολίζει, την κοινή τους πορεία και την χάραξη ενός νέου κύκλου ζωής.
Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι αρχαιοελληνικός γάμος ετελείτο από τους προγόνους μας όπως σήμερα, με νυφικό, πέπλο, λαμπάδες, κουμπάρο και φυσικά στεφάνια, ώστε η εκκλησία αναγκάστηκε να τα διατηρήσει και μάλιστα να ονομάσει το μυστήριο του γάμου «στεφάνωμα». Απουσίαζαν βεβαίως οι ευχές –προτροπές προς τα εβραϊκά πρότυπα τα οποία καλούνται να μιμηθούν οι εστεμμένοι «δούλοι του θεού» για να είναι ευτυχείς και γόνιμοι. Αργά και σταθερά λοιπόν ο κάθε Έλληνας αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι κάθε τι που τον συγκινεί και μιλά στην καρδιά του αποτελεί κλεμμένο αρχαιοελληνικό αρχέτυπο.
Η Ελένη Μανιωράκη – Ζωιδάκη είναι δασκάλα, λογοτέχνης