Γιατί στις Γούβες στα Πελεκητά δεν τιμάμε τη μάχη που έχασε εκεί ο Χίτλερ τον Μάη του 1941;
Μια από τις μάχες που έχασε ο Χίτλερ στην Κρήτη τον Μάη του 1941 ήταν στις Γούβες στα Πελεκητά. Αναμφισβήτητα ένας από τους τόπους που έριξαν αλεξιπτωτιστές ο Χίτλερ και αυτοί που τον ακολουθούσαν, ήταν ο Γουβιανός κάμπος.
Την παραμονή που έπεσαν οι αλεξιπτωτιστές, ήρθαν και στις Γούβες πολλά γερμανικά κατασκοπευτικά αεροπλάνα να αναγνωρίσουν τον τόπο μας και τις αντιδράσεις των Κρητικών, νομίζοντας πως οι Κρητικοί θα τους υποδέχονταν “μετά βαΐων και κλάδων” και στρώνοντάς τους χαλιά να περπατούν. Αλλά ο στρατός μας μετά τη γερμανική κατασκοπευτική περιπολία έλαβε αντιστασιακά μέτρα.
Οι στρατιώτες μας για να είναι έτοιμοι σε θέση μάχης, ανέβηκαν στα υψώματα στον Καρτερό, στο Κακό Όρος, στο βουνό Κοψά της Ανώπολης και στο Καλυβομούρι των Γουβών. Οι στρατιώτες μας ήταν κι εκεί σε θέση μάχης όταν τις πρωινές ώρες είδαν να πέφτουν αλεξιπτωτιστές στον Γουβιανό κάμπο. Κατέβηκαν στα Πελεκητά κοντά στο γεφυράκι, που όταν θα τους βομβάρδιζαν τα αεροπλάνα να έμπαιναν από κάτω για προστασία.
Οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές όταν έπεφταν στον Γουβιανό και Γουρνιώτικο κάμπο, είχαν στόχο να καταλάβουν το Ελληνικό Κρατικό Ασύρματο Γουρνών, που βρισκόταν λίγα μέτρα ανατολικά από την πύλη της πρώην αμερικάνικης βάσης. Ανατολικά όμως απ’ τον ασύρματο, στα Πελεκητά, υπήρχε μια αποθήκη του Γουβιανού μεγαλοεργολάβου Αντρέα Κατσικάκη ή Κατσικαντρέα, που είχε μέσα διάφορα εργαλεία και απύρια για να απυριάζει τα αμπέλια του. Οι Γερμανοί νόμιζαν πως εκεί ήταν ο ασύρματος κι ενώ έβλεπαν τους στρατιώτες μας που τους κοντοσίμωναν, έπιαναν τους Γουβιανούς εργάτες και τους έβαζαν μπροστά τους σαν ανθρώπινη ασπίδα, μέχρι να μπουν στην αποθήκη του Κατσικαντρέα.
Στη συνέχεια άρχισε η μάχη και μια στιγμή άρπαξαν φωτιά τα απύρια. Για να μην γίνει ολοκαύτωμα, οι Γερμανοί έβγαλαν αμέσως από το παράθυρο μια άσπρη σημαία, που σήμαινε πως παραδόθηκαν, για να πάνε οι στρατιώτες μας να τους συλλάβουν.
Αυτό όμως ήταν μπλόφα, και όταν οι Έλληνες βγήκαν από το γεφυράκι, οι Γερμανοί άρχισαν να τους πυροβολούν, σκοτώνοντας τον λοχία Ορέστη Ανδρεαδάκη και τον δεκανέα Νικόλαο Ζαχαριουδάκη. Οι στρατιώτες μας αγρίεψαν και πυροβολούσαν ανελέητα τους Γερμανούς, που άλλους τους σκότωσαν κι άλλοι κατέφυγαν προς τον Ασύρματο Γουρνών και προς το ύψωμα του Ανωπολιώτικου βουνού Κοψά, που τους περίμεναν κι εκεί στρατιώτες μας και τους πολέμησαν.
Σε αυτή τη μάχη και νίκη του στρατού μας στις Γούβες στα Πελεκητά, τραυματίστηκε ο Ανωπολιώτης Ιωάννης Χατζάκης ή Χατζής και ο Βασίλης Ανδρονάς από το Καλό Χωριό. Στις μάχες αυτές οι Γερμανοί σκότωσαν δυο Γουβιανούς άοπλους πολίτες στου Κοκκίνη το Χάνι, τον Ανδρέα Αρετάκη και τον Κωστή Σπυριδάκη, γιατί αντιστάθηκαν.
Τις ημέρες της Μάχης της Κρήτης, τρία Γουβιανά παλικάρια, ο Γιώργης Πεπονάκης του Εμμανουήλ, ο Γιώργης Πεπονάκης του Κωνσταντίνου και ο Μιχάλης Σαμπροβαλάκης του Χαραλάμπου έκαναν στη γουβιανή περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου την απαγωγή του Γερμανού κατασκόπου αξιωματικού, Ότο Λούνερ
. Μετά από λίγο καιρό τούς πρόδωσε κάποιος που δεν ήταν Γουβιανός κι έτσι εκτέλεσαν οι Γερμανοί στον Καρτερό στις 6/8/1941, τον Γιώργη Πεπονάκη του Εμμανουήλ, τον Μιχάλη Σαμπροβαλάκη του Χαραλάμπου και τον Κοξαριανό Γιώργο Τρυπάκη ή Μαραγκονάκη. Ο Γιώργης Πεπονάκης του Κωνσταντίνου δεν παραδόθηκε για εκτέλεση και στη συνέχεια τον φυγάδεψαν οι αντάρτες με εγγλέζικο υποβρύχιο στη Μέση Ανατολή που πολέμησε κι εκεί τους Γερμανούς Ναζί.
Έτσι έχασε ο Χίτλερ αυτή τη μάχη στις Γούβες στα Πελεκητά. Από τον Μάη του 1941, έως το 2019 έχουν περάσει σχεδόν 80 χρόνια και οι εκάστοτε Αρχές των Γουβών δεν έκαναν ούτε ένα μνημόσυνο στα Πελεκητά, στα χώματα που έχασε ο Χίτλερ αυτή τη μάχη. Εκεί που χύθηκε το αίμα των στρατιωτών μας και των συμπολιτών μας για τη λευτεριά μας.
Εγώ σαν Γουβιανός, σαν απλός κι ασήμαντος άνθρωπος, προτείνω στις Αρχές των Γουβών να τιμούμε κάθε χρόνο στο Καμαράκι στα Πελεκητά τους νεκρούς που πολέμησαν και σκοτώθηκαν για μας. Ακόμα κάνω μια δεύτερη πρόταση στις Αρχές των Γουβών, εκεί στο Καμαράκι στα Πελεκητά να στήσουμε για μνημείο μια τεράστια πέτρα που να κυματίζει στη κορυφή της η ελληνική σημαία, και να γράψουμε πάνω στην πέτρα τα ονόματα των πεσόντων.
Για το ότι οι Αρχές των Γουβών εδώ και σχεδόν 80 χρόνια δεν έκαναν ούτε ένα μνημόσυνο να τιμήσουν αυτή τη μάχη, δεν φταίμε εμείς οι απλοί και ασήμαντοι Γουβιανοί, γιατί εμείς δεν ήμασταν ποτέ οι Αρχές των Γουβών αλλά ούτε και των Αρχών μας…
Πηγή: Η Μάχη της Κρήτης (Μέρος Πρώτο), 1946, του Ιωάννη Μουρέλλου, σελίδες: 138-139
“Στις Γούβες στα Πελεκητά, Χίτλερ την πρώτη μάχη,
την έχασες κι αρχίσανε της ήττας σου τα πάθη”.
*Ο Βαγγέλης Μπαριτάκης είναι ιδρυτής του Λαογραφικού Μουσείου Γουβών