Έχω μια ιδιαίτερη αγάπη για τον γενέθλιο τόπο μου, την Επισκοπή Ηρακλείου, τον τόπο των γονιών και των παππούδων μου, τον ευλογημένο αυτό τόπο που βλέποντάς τον μέσα από την προοπτική του χρόνου -42 χρόνια απουσίας μου- αν εξαιρέσουμε κάποιες επισκέψεις, έχει αναβαθμιστεί λειτουργικά και αισθητικά σ’ έναν τόπο αξεπέραστης ομορφιάς, φύσης και κτισμάτων…
Η μοίρα των ανθρώπων είναι στενά συνδεδεμένη με την ποιότητα της παιδείας των τη μαγική δύναμη η οποία τους μεταμορφώνει, τους μεταπλάθει σε πνευματικές και ηθικές προσωπικότητες, σε σωστούς πολίτες, υπεύθυνους να κατακτήσουν τη ζωή και έπειτα να την μεταλάμπαδευσαν στα παιδιά και στα εγγόνια τους με το παράδειγμα της ανθρωπιάς και της λεβεντιάς τους!
Αυθεντικοί Μινωίτες οι Επισκοπιανοί νιώθουν τιμή και υπερηφάνεια γι’ αυτή την ίδια τους την καταγωγή και καθώς περνάνε τα χρόνια γίνονται ένα κομμάτι της, κάτι σαν μικροσκοπικά κινούμενα αρχαιολογικά μνημεία!
Η προνομιακή της θέση στο υψόμετρο 350μ. με το μοναδικό εκείνο φως του ουρανού, τη μαγεία του φεγγαριού που ξεπροβάλλει από τις κορυφογραμμές του βουνού, τον ήπιο χειμώνα με τις αλκυονίδες μέρες, τη μεθυστική άνοιξη, το ηλιόλουστο καλοκαίρι με τις αξιόλογες εκδηλώσεις στο αμφιθεατρικό πάρκο Παναγιωτάκη, δωρεά του αείμνηστου μεγαλοδικηγόρου της περιοχής, τον λόφο του ΑιΓιώργη Τουπάκι με την πανοραμική θέα, τους εκδρομικούς χώρους και το γήπεδο, τους συλλόγους της (πολιτιστικό, γυναικών “Εργάνη”, αθλητικό, αγροτικό), τα μουσεία της, (Αργυράκειο, Πολεμικό και Μουσείο Παραδοσιακών Επαγγελμάτων), την θολωτή δεξαμενή, τον ενετικό πύργο, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα (νηπιαγωγεία – δημοτικό – γυμνάσιο – λύκειο – βρεφονηπιακό σταθμό), τα γραφικά καφενεία στην κεντρική πλατεία – μεϊντάνι του χωριού με τον εμβληματικό ναό του Αγίου Μηνά – πολιούχου της περιοχής, τη μικρή πλατεία του Αγίου Αντωνίου, τη γειτονιά μου, με τον επιβλητικό φοίνικα και τα πολύχρωμα γεράνια, τα στενά σοκάκια αλλά και το αρχοντικά σπίτια με τις καμαρωτές πόρτες και τις λουλουδιασμένες αυλές, τις παλιές φάμπρικες και το υπερσύγχρονο ελαιουργείο Πιτσουλάκη, τα μαγαζιά με τους εκλεκτούς μεζέδες, τα ρακοκάζανα με το έθιμο της τσικουδιάς, τον παραδοσιακό φούρνο της Σεβαστής με το μυρωδάτο ψωμί, τους περίφημους κουραμπιέδες βουτύρου κια τα μοσχοβολιστά καλιτσουνάκια, τους απέραντους κάμπους με τους ελαιώνες και τους αμπελώνες με τις εξαιρετικές ποικιλίες σταφυλιών και όλα εκείνα που ορίζουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ελκύουν και γοητεύουν τον κάθε επισκέπτη, ντόπιο ή ξένο, τον κάθε ερευνητή…
Η Επισκοπή ανέκαθεν ξεχώρισε για τη δόξα της. Υπήρε έδρα επισκόπου και δικαίως θεωρείται ευλογημένος τόπος. Απαριθμεί 23 εκκλησίες, βυζαντινές και σύγχρονες, και κάθε μια από αυτές διακρίνεται για τη μοναδικότητά της και περιλαμβάνει σπουδαίες τοιχογραφίες, τάφους και αρχαιολογικά ευρήματα.
Από το 1843-1900 επίσκοποί της διετέλεσαν μεγάλες προσωπικότητες όπως οι Μελέτιος, Τιμόθεος και Διονύσιος Καστρινογιαννάκης και Αγαθάγγελος Παπαδάκης. Το 1885 λειτούργησε στη θέση της Ι. Μ. Χριστού το Σχολαρχείο – Επαρχιακό – Ελληνικό Σχολείο ο θεοφιλέστατος Πέτρας Τίτος Ζωγραφίδης από τη Γαλίφα Πεδιάδος, αρχιμανδρίτης τότε και αργότερα σχολάρχης κατάφερε να τεθούν τα θεμέλια 4 αιθουσών για παραδόσεις και 10 δωματίων για τη διαμονή των μαθητών από τα γύρω χωριά της Πεδιάδας. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι κατά την Επανάσταση του 1897 σκοτώθηκε στη μάχη που έγινε εκεί ο αρχηγός Πεδιάδας Αντώνης Τρυφόπουλος ή Τρυφίτσος από το Καστέλλι Πεδιάδος στις 25 Ιουνίου και όλοι θρήνησαν τον ένδοξο θάνατό του.
Επίσης οι άνθρωποι έζησαν πολύ δύσκολες ιστορικές στιγμές και βρέθηκαν οικονομικά εξαθλιωμένοι. Παρόλα αυτά όμως άντεξαν. Τρανά παραδείγματα η περίοδος της Τουρκοκρατίας και η Γερμανοϊταλική Κατοχή. Στην Τουρκοκρατία εκτός από τη θρησκευτική πίστη και τη γλώσσα, σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι αυτοοργανωμένες κοινότητες που είχαν ευθύνη για την εκπαίδευση και την υγεία των ανθρώπων της.
Την περίοδο της Κατοχής σημαντικό ρόλο για την επιβίωση των κατοίκων έπαιξε ότι μόνο το αγωνιστικό τους φρόνημα αλλά και η μεταξύ τους σύμπνοια και αλληλεγγύη στήριξαν ο ένας τον άλλον υλικά και ηθικά, αλληλοβοηθούμενοι στις αγροτικές δουλειές, σπορά, ελαιοσυλλογή, τρύγος, θερισμός, μοιραζόμενοι τις χαρές και τις λύπες τους με τους συνανθρώπους τους. Ετσι με τον ηρωισμό και το πνεύμα της αυτοθυσίας τους μας υπέδειξαν τον βαθμό της ελευθερίας και της εντιμότητάς τους. Κάποιοι απ’ αυτούς είχαν λαμπρύνει με το όνομά τους την ιστορία αυτού του τόπου, όπως ο καπετάν-Τζάτζας στην απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε.
Εκτοτε άλλαξαν πολλά, άνθρωποι χάθηκαν στους πολέμους. Ο πληθυσμός μειώθηκε αισθητά. Κάποια παραδοσιακά επαγγέλματα όπως λεμονατζήδες, σαμαράδες, τσαγκάρηδες, οργανοπαίχτες, ντελάληδες, κεντίστρες, υφάντρες, μοδίστρες χάθηκαν στον χρόνο και δημιουργήθηκαν άλλα, σύγχρονα: επιχειρηματίες, επιστήμονες, τεχνίτες. Σπουδαίοι μουσικοί όπως ο αείμνηστος Ηρακλής Σταυρουλάκης (βιολί) και ο αδελφός του Γιώργος (λαούτο), αγριογράφοι όπως οι Χρήστος Κορναράκης και Μανώλης Σαρτζετάκης ο αρχαιολόγος Γιώργος Κατσάλης, ο ξεχωριστός φιλόλογος Κωνσταντίνος Παπαδάκης συγγραφέας των βιβλίων του τόπου: “ο Ηρακλής ο Βιολάτορας” και “Καπετάν Τζατζάς”.
Η Επισκοπή υπήρξε χιλιάδες χρόνια πριν και θα υπάρξει άλλα τόσα και στο μέλλον, μας κρατά δεμένους με τις παραδόσεις, τα ιδανικά και τις υπέρτατες αιώνιες αξίες που δίνουν μια ξεχωριστή έννοια στη ζωή μας και μας κάνει να χαιρόμαστε και να αισιοδοξούμε που γεννηθήκαμε εδώ σήμερα σε μια εποχή πέρα για πέρα υλιστική και πεζή, έχουμε ύψιστο χρέος τη διαφύλαξη της παρακαταθήκης αυτής των προγόνων. Σ’ αυτή και στον αγώνα τους οφείλουμε αναμφισβήτητα την επιβίωσή μας και την ύπαρξή μας μέσα στην Ιστορία.
Η Επισκοπή με το σμιλευμένο μέσα στους αιώνες πολιτισμικό της χαρακτήρα που αποτελεί εικόνα και ομοίωσή τους, διαθέτει ένα πολυσυλεκτικό δυναμικό παρελθόν.
Με τις αξίες της πίστης και της γνώσης και με όση πραγματική ζωή μας απομένει, ας προσπαθήσουμε να επιλέξουμε με σοφία τι θα κρατήσουμε και τι θα αφήσουμε.
Αυτό επιτάσσει άλλωστε το πνεύμα αυτού του ευλογημένου και μοναδικού τόπου!