«Κανείς δεν μιλάει δια της σιωπής. Γι’ αυτό, έχασαν την αξία τους τα λόγια, γιατί έχασε την αξία της η σιωπή» Ντόρις Λέσινγκ.
Δεν είμαι βέβαιος αν διδασκόμαστε από τα λάθη μας. Είμαι όμως βέβαιος ότι τελικά προχωρούμε, αλλάζουμε ή μετασχηματιζόμαστε. Άλλοτε το επιβάλλουν οι συγκυρίες, άλλοτε η ωριμότητα και η σύνεση. Καρπός και κέρδος και κατάκτηση ωριμότητας ήταν και είναι πάντα η αρχαία τραγωδία.
Δεν ξέρω γιατί σε μια στιγμή μια μικρή ομάδα ανθρώπων πέτυχε να θεμελιώσει τη Δημοκρατία και να δημιουργήσει τα μεγαλειώδη έργα της αρχαίας τραγωδίας. Εκείνα που εμείς, που μιλούμε την ίδια περίπου γλώσσα, που υπερηφανευόμαστε ότι κατοικούμε στον ίδιο τόπο, δυστυχώς γνωρίζουμε επιδερμικά.
Οι εθνικές εκλογές έφεραν πολλές ανατροπές. Φαίνεται ότι εξαφανίστηκαν σχηματισμοί που υπήρξαν γεννήματα συγκυριακά της κρίσης. Στη νέα Βουλή, φυσικά μετέχουν με μικρά ποσοστά δυο νέα μορφώματα που αποτελούν δείγματα φτηνού λαϊκισμού, που πιθανόν σύντομα θα πάψουν να υπάρχουν. Υπήρξαν ανατροπές. Νικητές και ηττημένοι. Μακάρι, όσοι κερδίζουν να είναι σεμνοί και όσοι χάνουν γενναίοι και να αναγνωρίζουν την ευθύνη για την ήττα.
Το παράξενο είναι ότι περισσότερο πανηγύρισαν οι ηττημένοι. Δεν είπαν κουβέντα για τις ευθύνες και τα λάθη τους. Απλώς ο ηγέτης του κόμματος μίλησε στο «ποίμνιο» του για ανάγκη μετασχηματισμού και για κυριαρχία στο χώρο προσδοκώντας να αφομοιώσει πολιτικά όχι μόνο φιλόδοξα περιθωριακά πρόσωπα, αλλά και τον σκληρό πυρήνα της άλλοτε μεγάλης δημοκρατικής παράταξης.
Μια τέτοια φιλοδοξία θα ήταν νόμιμη, αν υπήρχαν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, που φαίνεται δεν υπάρχουν. Οι ευκαιρίες υπήρξαν, αλλά χάθηκαν, γιατί ο χαμαιλέων αλλάζει το χρώμα του, δεν αλλάζει όμως τη φύση του. Οι μεγάλοι ηγέτες ίσως κάνουν και μεγάλα λάθη, αλλά πάντοτε παραμένουν σεμνοί, έχουν πολιτικό ανάστημα και οράματα, αλλά και ρεαλισμό.
Τον περίφημο μετασχηματισμό και την αναπροσαρμογή δεν τον φέρνουν τα ψέματα και η δημαγωγία. Όποιος μελετήσει τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές, αλλά και τις εκλογές στα επιστημονικά και συνδικαλιστικά σωματεία θα αντιληφθεί ότι η κοινωνική αναφορά και ανταπόκριση είναι ανύπαρκτες. Απλώς χτίζει παλάτια στον αέρα παραμένοντας ακόμη θύμα της αυταπάτης του να γίνει νέος Τσε Γκεβάρα που θα αλλάξει την ελληνική κοινωνία, αφού, όπως φανταζόταν, δεν άλλαξε την Ευρώπη και τον κόσμο.
Τα μπαλόνια ανεβαίνουν και λάμπουν στον ήλιο. Όταν τρυπήσουν, πέφτουν και είναι αδύνατο να ξαναγοητεύσουν την αφέλεια των παιδιών ή των ψηφοφόρων. Δυστυχώς η πολιτική έχει συρρικνωθεί στο οικονομικό πρόβλημα. Το δύσκολο είναι η αποκατάσταση και η σταθεροποίηση των θεσμών.
Απαιτούνται νέοι κανόνες και ικανά πρόσωπα που θα σεβαστούν τον θεσμικό τους ρόλο. Παρά το ότι η Δημοκρατία μας μετά το 1974 φαίνεται ότι έχει σταθερά θεμέλια, δεν παύει να είναι ευάλωτη. Τα κόμματα παραμένουν αρχηγικά χωρίς εσωκομματική δημοκρατία. Η Δικαιοσύνη, η Παιδεία και η δημόσια διοίκηση δεν λειτουργούν. Και δυστυχώς είμαστε μια κοινωνία, όπου όλοι μιλούν για όλα.
Θα καταλήξω με μια φράση της Βρετανής συγγραφέως Ντόρις Λέσινγκ που τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ «Κανείς δεν μιλάει δια της σιωπής. Γι’ αυτό, έχασαν την αξία τους τα λόγια, γιατί έχασε την αξία της η σιωπή».
Είναι καιρός πολίτες και ηγέτες να σκεφτόμαστε και να πράττουμε περισσότερα και να λέμε λιγότερα. Κανείς δεν είναι σοφός και παντογνώστης και η αλήθεια είναι συνεχώς ζητούμενη και την πλησιάζουμε με τον διάλογο, την ανταλλαγή των απόψεων και τη συναίνεση, και προπάντων όταν ο καθένας κάνει σωστά τη δουλειά που ξέρει και συγκροτεί το νόημα της ζωής του με αγώνα και κόπο, πέρα από νεκρές ιδεολογίες που μας οδηγούν στο παρελθόν και υπονομεύουν το μέλλον.
*Ο Ζαχαρίας Καταράκης είναι φιλόλογος