Οι άνθρωποι πίσω από τη μάσκα

Ο Νίκος Bαβδινούδης εργάζεται ως φωτογράφος στη Θεσσαλονίκη από το 1992. Εξειδικεύεται στην αρχιτεκτονική φωτογραφία, στο πορτραίτο και στη φωτογραφία τροφίμων. Συνεργάζεται με μουσεία, κατασκευαστικές και εκδοτικές εταιρείες, αρχιτεκτονικά γραφεία, βιομηχανίες αλλά και ξενοδοχεία. Μαθήτευσε στο studio «Αθυρίδη» και από το 1999 διατηρεί το studiovd.gr, μαζί με τον Χρήστο Δημητρίου.



Συνεργάζεται με διεθνώς αναγνωρισμένα φωτογραφικά πρακτορεία, ενώ έργα του έχουν βραβευθεί σε διάφορους φωτογραφικούς διαγωνισμούς.

Προκάλεσε όμως αίσθηση διεθνώς με το project του «Πρόσωπα + Προσωπεία» [Κωδωνοφόροι-Ανατολική Μακεδονία], που κατέλαβε τη δεύτερη θέση στην κατηγορία People & Cultures Portfolio - TRIBES του διαγωνισμού “Travel photographer of the year”. Η διάκριση μάλιστα ήρθε ανάμεσα σε χιλιάδες συμμετοχές απ’ όλο τον κόσμο.



Όπως μου εξηγεί, η φωτογράφηση πραγματοποιήθηκε στα χωριά του νομού Δράμας Μοναστηράκι, Ξηροπόταμο, Πετρούσα, Πύργοι, Καλή Βρύση, Παγωνέρι, Βώλακα και στη Νικήσιανη του νομού Καβάλας. Χρησιμοποιήθηκαν, κατά περίπτωση, φυσικά σκηνικά εντάσσοντας τους φωτογραφιζόμενους στο οικείο τους περιβάλλον. Στις υπόλοιπες φωτογραφίες ο τεχνητός φωτισμός και το σκηνικό λειτουργεί ως προβολέας, θέτοντας σε πρώτο πλάνο τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από τη μεταμφίεση. Η αφαίρεση της μάσκας εκπλήσσει τον θεατή και γεφυρώνει με απρόβλεπτο τρόπο τον άνθρωπο με τον εκάστοτε ρόλο.



Η συγκεκριμένη φωτογράφιση εμπλέκει τα καταγραφικά στοιχεία με την προσωπική ματιά του φωτογράφου. «Όλα εκτυλίσσονται το τριήμερο 6-7-8 Ιανουαρίου, όταν η περιοχή δονείται από την κωδωνοφορία και από άλλα στοιχεία αποτρεπτικά του κακού, όπως τα δέρματα ζώων στα πρόσωπα (μάσκες), τα κουδούνια στη μέση, τις προσωπίδες και τις στάχτες. Με τον τρόπο αυτό οι κάτοικοι των χωριών γιορτάζουν τα διονυσιακά δρώμενα από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι και τις μέρες μας».



Σύμφωνα με την παράδοση, υμνούν την ευημερία, την καλοχρονία, την ευγονία και την ευκαρπία. «Απαιτήθηκαν συνολικά δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί όλη η εργασία. Είχα παρακολουθήσει ως επισκέπτης τους κωδωνοφόρους και κρατήσα ως εντύπωση την αρχέγονη αίσθηση του εθίμου». Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως η φωτογραφική αποτύπωση των συγκεκριμένων εθίμων γινόταν αποκλειστικά κατά τη διάρκεια του δρώμενου.



«Προσωπικά», προσθέτει ο Νίκος, «θέλησα να φωτογραφήσω τους ανθρώπους και όχι το δρώμενο. Aντιμετώπισα αρκετές δυσκολίες κατά τη δημιουργία αυτής της εργασίας. Σίγουρα η φωτογράφιση στο φυσικό περιβάλλον απαιτεί καλή οργάνωση, όπως το σωστό στήσιμο των πανιών, έτσι ώστε φυσικά φαινόμενα όπως ο αέρας και η βροχή να επηρεάσουν το τελικό αποτέλεσμα. Δεν βασίζομαι σε αυθόρμητες λήψεις. Σε κάποιες φωτογραφίες είναι έντονοι οι συνειρμοί με την ελληνική μυθολογία. Κάποιοι από τους φωτογραφημένους, έχοντας στάχτες στα πρόσωπά τους, θυμίζουν χάλκινα αγάλματα της αρχαιότητας. Σε κάποιες φωτογραφίες οι προβιές που φορούν δηλώνουν άμεσα τις αρχέγονες καταβολές τους. Ίσως να γίνεται και μία προσπάθεια αναφοράς στον μύθο με το χρυσόμαλλο δέρας».



Το παιχνίδι του στησίματος με τις μορφές πίσω από τα πανιά, χωρίς τη χρήση του Photoshop, θυμίζει το θέατρο σκιών, ένα ακόμα στοιχείο της ελληνικής παράδοσης. Οι ανθρώπινες μορφές παίζουν με το γύρω περιβάλλον και δημιουργούν ένα διάλογο με αυτό. «Με συγκινεί η προσήλωση των συμμετεχόντων στο έθιμο, η αγάπη και το πάθος τους να διατηρήσουν μια παράδοση που έρχεται από πολύ παλιά. Επίσης το μεγάλο ενδιαφέρον και η συμμετοχή των νέων ανθρώπων δείχνει ότι υπάρχει μέλλον για το συγκεκριμένο δρώμενο».



Όπως προσθέτει, οι φωτογραφίες δεν είναι λαογραφικού χαρακτήρα. Η συγκεκριμένη αντιμετώπιση απαιτεί προσήλωση στις ενδυματολογικές λεπτομέρειες και φωτογραφική καταγραφή κατά τη διάρκεια του δρώμενου. «Οι φωτογραφίες», καταλήγει, «είναι σκηνοθετημένες (staged photography). Πρόθεση μου ήταν να “δω” τον άνθρωπο πίσω από τη στολή, ενταγμένο στο ευρύτερο φυσικό περιβάλλον των οικισμών». Νομίζω πως τα κατάφερε με τον καλύτερο τρόπο!