Από την Ελευσίνα (διαμέσου του Ατλαντικού) στους Δελφούς!

Τι δεν θα έδινα για να δω σε μια παραγωγή του Netflix της οικιακής ψυχαγωγίας την σκηνή – μεταφερμένη από το καινούργιο βιβλίο του Χ.Α.Χωμενίδη, το μυθιστόρημα Ο Φοίνικας- όπου ο Ζήζης (Ζήσιμος) Μπούας, που «κουμαντάριζε σύσσωμη την Αρβανιτιά της Αττικής» συναντούσε τον Πάρι – Παρασκευάς το βαφτιστικό του- Κερκινό. Οι δύο άνδρες συναντήθηκαν «στο καφενείο της Πλατείας Μοναστηρακίου» τις παραμονές Πρωτοχρονιάς του 1907. Σε εκείνη την συνάντηση ο Μπούας – κάτι μεταξύ τοπικού ηγεμόνος και δικαιωματικού φυλάρχου- αποκαλύπτει το βαρύ μυστικό… Ένα μυστικό που δένει τους δύο άνδρες και διαμορφώνει το πλαίσιο για την εξέλιξη της ιστορίας.

Πάντως, το πιο είναι αυτό το βαρύ μυστικό θα πρέπει κανείς για να το μάθει να αρχίσει να ξεφυλλίζει το βιβλίο του Χωμενίδη (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη). Στις σελίδες του, πέραν του μυστικού, θα ανακαλύψει ένα μεγάλο έρωτα, έναν διηπειρωτικό έρωτα ανάμεσα στον Πάρι (Παρασκευά) Κερκινό από τα μέρη της Ελευσίνας όπου η αρβανίτικη μπέσα συναντά τα μυστήρια της αρχαίας παράδοσης της πόλης και την Ήβη Σπρίνγκφιλντ, «Νεοϋορκέζα αριστοκράτισσα, χρόνια στην Ευρώπη, λάτρης του ελληνικού πολιτισμού». Σε απλά ελληνικά, μια πλούσια Αμερικανίδα με προκλητικά για την εποχή της ερωτικά ήθη και γούστα. Άλλωστε, τον Πάρι τον γνωρίζει από την ετεροθαλή αδελφή του, την Κλυταιμνήστρα. Μαζί καταφθάνουν από την πόλη του Φωτός…

Στο εκδοτικό ενημερωτικό σημείωμα διαβάζω σχετικά: «Εµπνευσµένος από τον έρωτα της Εύας Πάλµερ και του Άγγελου Σικελιανού -µα όχι προσηλωµένος στα αληθινά γεγονότα- ο "Φοίνικας" είναι το πιο φιλόδοξο έργο του Χωµενίδη.

Καλύπτει εβδοµήντα σχεδόν χρόνια, από το 1860 έως το 1927. Κινείται από τα βοσκοτόπια της Πάρνηθας µέχρι τη Νέα Υόρκη των αρχών του 20ού αιώνα κι από το "µαύρο 1897" ίσαµε τους Βαλκανικούς Πολέµους, τη Μικρασιατική Καταστροφή, τη µεσοπολεµική Αθήνα, το Πήλιο, τους Δελφούς...

Ένα πλήθος ιστορικών προσώπων -ή µυθιστορηµατικών αντανακλάσεών τους- παρελαύνει στις σελίδες του. Από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Κωστή Παλαµά, την Κυβέλη έως τον Κώστα Καρυωτάκη, τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο, τον Μάρκο Βαµβακάρη...

Κυρίως όµως ο "Φοίνικας" δεν αφήνει ανέγγιχτο κανένα από τα µεγάλα, τα διαχρονικά ζητήµατα. Την καταγωγή και την ταυτότητα του καθενός, τον έρωτα, τη γονεϊκότητα, τις ολισθηρές στροφές του βίου, την πίστη και την προδοσία, την αγωνία για ένα νόηµα που θα υπερβαίνει τον θάνατο.

Ο φοίνικας, το εµβληµατικό πουλί που αιώνια καίγεται από την ίδια τη φωτιά του και αιώνια ξαναγεννιέται από τις στάχτες του, κυριαρχεί -έστω και αθέατος- από την αρχή του µυθιστορήµατος. Και αποθεώνεται στο τέλος του».

Η Ήβη και ο Πάρις, ένα ζευγάρι ερωτευμένων στην Αθήνα των αρχών του 20ου αιώνα διαμορφώνει με τη δράση του ένα ζουμερό και περίτεχνο στόρι αλλά εγώ για τους δικούς μου προσωπικούς λόγους δείχνω υπέρμετρη αδυναμία στον Ζήζη Μπούα: «Ποιός ακριβώς ήταν ο Μπούας; Ποιό τυπικό αξίωμα κατείχε; Δήμαρχος; Βουλευτής; Στρατηγός; Ο Χρηστομάνος αγνοούσε. Και αδιαφορούσε παγερά. Το μόνο που ήξερε -γνωστό τοις πάσι γαρ- ήτανε πως ο Μπούας. Ότι αποτελούσε έναν τύπο ηγεμόνα, φύλαρχου πιό σωστά. Σε τι να μετρηθεί η ισχύς του; Σε ψήφους, όπλα, βοσκοτόπια ή αιγοπροβάτα; Σε βλάμηδες, αδελφοποιτούς, κουμπάρους, βαφτιστήρια; Είχε ζητήσει κάποτε ο βασιλιάς Γεώργιος να τον ενημερώσουν σχετικά με την περιουσία του Ζήση Μπούα. "Δεν έχει σημασία, Μεγαλειότατε, τι έχει και τι δεν έχει στην ιδιοκτησία του. Αφού όποια πόρτα κι αν χτυπήσει από Κριεκούκι μέχρι Σαλαμίνα, θα τον υποδεχτούν σαν τον Ιησού Χριστό. Και σε όποια μάχη και αν τους ρίξει, θα αφήσουν ευτυχείς τα κόκκαλά τους.... Οι αρβανίτικες φάρες ανταγωνίζονται μεταξύ τους, αναγνωρίζουν όμως ως κεφαλή τους τον Ζήση Μπούα. Πριν από εκείνον φίλαγαν το χέρι του πατέρα του, του Λέκα Μπούα, που ήταν αναδεκτός του Κολοκοτρώνη...." "Και πώς ανέχομαι εγώ ένα τέτοιο κράτος εν κράτει;" εξανέστη ο Γεώργιος. "Οι Έλληνες και οι Αρβανίτες, Μεγαλειότατε, συνυπάρχουν αρμονικά επί αιώνες! Δίχως τους Αρβανίτας, η επανάσταση του '21 δεν θα'χε την παραμικρή ελπίδα. Ο Ζήσης Μπούας άλλωστε μπορεί να διατάζει τους δικούς του, υποτάσσεται όμως ταπεινά εις την αυθεντίαν σας. Τις προάλλες, εις τον αποκριάτικον χορόν των Ανακτόρων, σάς έφερε πεσκέσι ένα σάκκο με φρεσκοχτυπημένους φασιανούς. Και έναν δεύτερον, με θραύσματα αρχαίων γλυπτών." "Α, εκείνος ήταν;"».

Η συνάντηση του Μπούα με τον Χρηστομάνο της «Νέας Σκηνής» είναι ότι πιο ευφάνταστα δημιουργικό έφτιαξε ο Χρήστος Χωμενίδης όπως και η σκηνή του γάμου της Ηβης με τον Πάρι στα σωθικά ενός υπερωκεανίου που πλέει καταμεσής του Ατλαντικού: « Το αμπάρι της Laura αποτελούσε μια μικρογραφία των Βαλκανίων. Κάθε εθνότητα μεταναστών καταλάμβανε τον ζωτικό της χώρο, τις κουκέτες και τους διαδρόμους της. Μπαίνοντας, στα δεξιά σου βρίσκονταν οι Ρουμάνοι, στα αριστερά σου οι Σέρβοι. Πιό πίσω καμιά δεκαριά οικογένειες Αλβανών, από εκεί δε και ύστερα -ώσπου έφτανε το μάτι σου- κάθονταν οι Έλληνες. Έλληνες απ'τα μωραϊτικά κατσάβραχα, από τον Θεσσαλικό κάμπο κι από τα ακρογιάλια της Μικράς Ασίας. ΄Ελληνες με φουστανέλες και με βράκες. Έλληνες που έμοιαζαν με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο όπως τον ήθελε η λαϊκή φαντασία -δασύτριχο άντρακλα- και Έλληνες που έμοιαζαν με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο όπως ήταν στην πραγματικότητα - ξανθός και λεπτοκαμωμένος. Τι κοινό είχαν όλοι εκείνοι οι Έλληνες με τις τόσο διαφορετικές διαλέκτους, με τα δυσκολοταίριαστα χνώτα - τι κοινό εξόν απ' τη πελώρια λαχτάρα να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να προκόψουν στην Αμερική; Και πόσο -αναρωτήθηκε η Ήβη- διέφεραν από τους άσπονδους γείτονές τους στη χερσόνησο του Αίμου;».

Το τελευταίο επεισόδιο του στόρι συμβαίνει στους Δελφούς το 1927. Μόνο που τα πράγματα έχουν πια αλλάξει. Μπροστά στους πρωταγωνιστές του δράματος οι επιλογές που ανοίγονται είναι σχεδόν αναγκαστικές. Το μόνο που απομένει είναι η δύναμη της αναγέννησης του Φοίνικα. Και ο Πάρις από την Ελευσίνα με τα μπερδεμένα όνειρα και τις ακόμη πιο σύνθετες ταυτότητες αναφοράς είναι ο Φοίνικας – το ίδιο το Ποίημα της αιώνιας πίστης στην ανθρώπινη δύναμη!