Όταν η Ρόδος έκανε εξαγωγές ουίσκι!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Οι εποχές του βερμούτ και των λικέρ, του ουίσκι και της γλυκιάς malvazia

Τότε που στη Ρόδο παρήγαγαν και ουίσκι ακόμα! Πόσο χαρά σου φέρνει όταν το ακούς αυτό και τι λύπη παίρνεις μετά όταν μαθαίνεις ότι το ουίσκι μαζί με τα λικέρ σταμάτησαν να παράγονται και να εξάγονται γιατί την εταιρεία S.A.I.F.E με την επεξήγηση DISTILLERIA ITALIANA (αποστακτήριο Ιταλικό) την είχαν δημιουργήσει Ιταλοί και μετά τίποτα! Την είχε δημιουργήσει ο Αλιόττι, ο πιο πλούσιος Ιταλός της Ρόδου που είχε και τους Αλευρόμυλους και μετά όταν έφυγαν οι Ιταλοί, τίποτα!
Και την ΚΑΙΡ οι Ιταλοί τη δημιούργησαν, κι έβγαζε και το βερμούτ που δεν βγαίνει πια και τη malvazia, οίνο λευκό γλυκό από λιαστά σταφύλια και οίνο λικέρ από λιαστά σταφύλια που από τον 12ο αιώνα και για πέντε αιώνες κυριάρχησε στις ξένες αγορές της Ανατολής και της Δύσης και απόκτησε τέτοια φήμη όσο κανένα κρασί στον κόσμο!
Σήμερα φυσικά η ΚΑΙΡ δεν βγάζει malvazia, κι όσο για το υπέροχο βερμούτ έχει κρατήσει δυό μικρές δεξαμενές για ενθύμιο!
Είδα μια μέρα τον Βασίλη Υψηλάντη ν΄ ανεβάζει τις φωτογραφίες με το Ουίσκι της Ρόδου και το Βερμούτ που πρέπει να δουν όλοι. Και μετά μίλησα με τον Στάμο Παπασταματίου για την S.A.I.F.E, η οποία στην πραγματικότητα ξεκίνησε από τους Άγγλους ως εταιρεία αποξηραμένων φρούτων και ξηρών καρπών και με ιδιοκτήτη τον Αλιόττι έφτασε να συσκευάζει εδώ αποξηραμένα φρούτα που έφερνε μέχρι και από τα τουρκικά παράλια και να τα εξάγει σε Ιταλία και Γερμανία! Τότε που η Ρόδος έκανε εξαγωγές!
Μετά διάβασα πως η ΚΑΙΡ η οποία δημιουργήθηκε το 1928 και μεσουρανούσε, μετά την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με τη μητέρα πατρίδα έπεσε σε δυσμένεια, γιατί εξακολουθούσε να είναι υπό Ιταλική επιρροή. Θεωρείτο Ιταλική εταιρεία και μάλιστα εχθρική!
Τι άλλο να πεις; Μιλούν τα γεγονότα, και ευτυχώς υπάρχουν ακόμα αναμνήσεις που σήμερα τις καταθέτει η Εύη Χατζησταματίου, οινολόγος και η ίδια της ΚΑΙΡ, από τις μετέπειτα εποχές που μπορεί να μην ήταν τόσο καλές όπως ήταν οι προηγούμενες, αλλά είναι καλύτερες από τις σημερινές!

Έχετε θύμησες από τις εποχές εκείνες, με τα αρώματα των ποτών, με τα χρώματά τους, τα ιδιαίτερα λικέρ…
Μεγάλωσα με τις αφηγήσεις και τις ιστορίες της ΚΑΙΡ, μου τις έλεγε ο μπαμπάς μου o Τάσος Χατζησταματίου, 35 χρόνια οινολόγος στο παλιό εργοστάσιο απέναντι από το σημείο που βρίσκεται σήμερα η νέα Μαρίνα. Το εργοστάσιο ήταν κοντά στο σπίτι μας και πήγαινα και τον έβρισκα. Θυμάμαι τα φορτηγά γεμάτα σταφύλια που έκαναν ουρά, κι έφταναν μέχρι την παλιά ΔΕΗ. Έρχονταν από τον Έμπωνα, την Κρητηνία, τ’ Απόλλωνα, τα Σιάννα, τον Άγιο Ισίδωρο, τις Φάνες, τη Δαματριά… Μαύρα, άσπρα, κόκκινα σταφύλια… Και μετά η μυρωδιά του μούστου που έφτανε μέχρι το σπίτι μας, κι όλα τα σπίτια της περιοχής.

Τι παραγωγή είχε τότε η εταιρεία, ήταν μεγάλοι οι αμπελώνες της Ρόδου!
Τις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80 είχε παραγωγή γύρω στους 12.000 τόνους. Η παραγωγή έπεσε σιγά-σιγά, οι σταφυλοπαραγωγοί εγκατέλειψαν την καλλιέργεια, φταίει και το κράτος που τους επιδότησε για τις εκριζώσεις.

Σήμερα πόση είναι η παραγωγή σταφυλιών που παίρνει η ΚΑΙΡ;
Είναι γύρω στους 2.500 τόνους. Φέτος είχαμε μόλις 2.000 τόνους.

Ποια ήταν τα ονομαστά ποτά της τότε;
Η ρετσίνα της ΚΑΙΡ η οποία θριαμβεύει μέχρι σήμερα και στο εξωτερικό. Η Σουηδία κάποτε είχε το μονοπώλιο της Ροδίτικης ρετσίνας, σε κοντέινερ έφευγε. Ήμασταν πρωτοπόροι και στον αφρώδη οίνο που έβγαλε η ΚΑΙΡ γύρω στο 1962. Θυμάμαι που μου έλεγε ο πατέρας μου ότι ο πρώτος διευθυντής, επί συνεταιρισμού πια, ο Σταμάτης Καζούλης που ήταν χημικός-οινολόγος, ένα ανοιχτό μυαλό για την εποχή εκείνη, είχε πάει στην Ιταλία να μάθει τεχνογνωσία και γυρνώντας ξεκίνησε την παραγωγή αφρώδους οίνου, από αθήρι. Η παραγωγή ξεπερνούσε το 1,5 εκατομμύριο φιάλες ετησίως. Το εργοστάσιο δούλευε τρεις βάρδιες για να ανταπεξέλθει, όλα γίνονταν με το χέρι ακόμα και το κόλλημα της ετικέτας πάνω στο μπουκάλι. CAIR BRUT, CAIR DEMISEC, CAIR ROSE, το Σεβαλιέ, το LINDOS το οποίο είναι το σημερινό ΉΛΙΟΣ διότι απαγορευόταν από κάποια στιγμή και μετά να δίνονται ονόματα τοποθεσιών. Σήμερα η ΚΑΙΡ είναι πασίγνωστη για τη σαμπάνια της.

Παλιά έβγαζε και δύο είδη ποτών που δεν βγάζει σήμερα, το Vermout και τη Malvazia!
Τα θυμάμαι τα βαρέλια του Vermout! Ξύλινα. Το βερμούτ παλαίωνε με χορταρικά μαζί για να δώσουν το άρωμά τους. Ήταν ειδικά βαρέλια. Είχε βάση το κρασί, και γινόταν με ζάχαρη και ειδικά χόρτα-βότανα για να πάρει το άρωμά τους. Έβαζαν τα βότανα σε βαρέλια για αρκετό καιρό για να δώσουν τις ιδιότητές τους, κι έβγαζαν το βερμούτ. Ένα χαρμάνι χόρτων, βοτάνων και μπαχαρικών… Υπήρχαν δύο τύποι Ροδίτικου βερμούτ. Η παραγωγή του αρχικά γινόταν στο Τορίνο της Iταλίας από το 1927 και επειδή η ΚΑΙΡ δημιουργήθηκε από Ιταλούς άρχισαν να το παράγουν και στη Ρόδο.

n Ο οινολόγος Τάσος Χατζησταματίου μαζί με τον Νίκο Σεβαστάκη (αριστερά) που ήταν τότε στις δημόσιες σχέσεις της ΚΑΙΡ

Πότε σταμάτησε να το παράγει η ΚΑΙΡ;
Το 1990 που ήρθα εγώ να εργαστώ στην εταιρεία δεν υπήρχε πια παραγωγή βερμούτ. Ωστόσο μέχρι σήμερα έχουμε δύο μικρές δεξαμενές βερμούτ που δεν τις έχουμε εμφιαλώσει και είναι κάτι σαν ενθύμιο της παραγωγής.

Η οινολόγος Εύη Χατζησταματίου