Οι πρώτες συλλήψεις κατά τον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο του 1940, στο μακρινό Καστελλόριζο

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o
Κυριάκος Μιχ. Χονδρός

Ήταν το 1940 τότε που ο νικηφόρος Ελληνικός Στρατός προχωρούσε ακάθεκτος στο μέτωπο και καταλάμβανε τη μια μετά την άλλη πόλη της Αλβανίας, υποχρεώνοντας τους Ιταλούς σε συνεχή οπισθοχώρηση. Ο Ducce απειλούσε την Ελλάδα να της σπάσει τα νεφρά, αλλά οι Έλληνες συνέχιζαν την καταδίωξη των Ιταλών και πέρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Τα Δωδεκάνησα ήταν ιταλοκρατούμενα, μέσα σ’ αυτά και το Καστελλόριζο. Ένα νησί που οι Ιταλοί προκάλεσαν βαναυσότητα, καταστροφές, ένα στυγνό απάνθρωπο πρόσωπο και προσπάθησαν μάταια να αλλοιώσουν εθνολογικά το λαό.

Μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 1940, δυο μήνες πριν επιχειρήσουν να καταλάβουν οι Βρετανοί κομάντος το Καστελλόριζο, οι Δωδεκανήσιοι παρακολουθούσαν τα ιστορικά γεγονότα και ήλπιζαν να έρθει η πολυπόθητη Ελευθερία.

Τα μέτρα που έλαβαν οι Ιταλοί, ήταν ακόμα σκληρότερα και παρακολουθούσαν τις κινήσεις των νησιωτών, οι οποίοι μπόρεσαν να ξεφύγουν και να καταταγούν στο Σύνταγμα Εθελοντών Δωδεκανησίων ή να πολεμήσουν στο Μέτωπο.

Στο Καστελλόριζο, μια ομάδα νέων ανθρώπων σχεδίαζαν να δραπετεύσουν, από το νησί τους και λάμβαναν μέτρα για να μην υποστούν τιμωρία οι οικογένειές τους. Συγχρόνως τα νιάτα δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν τον ενθουσιασμό και τη χαρά τους από τους θριάμβους του λαού μας στις πολεμικές μάχες κατά του εχθρού.

Ένα βράδυ στα τέλη του ’40 συγκεντρώθηκε μια ομάδα 20χρονων Καστελλοριζιών στη μικρή ταβέρνα του Βλάση Ζαναΐλη που ήταν καφετζής και φωτογράφος, στο ισόγειο του παραλιακού σπιτιού Πιτσώνη.

Την ομάδα αποτελούσαν οι Βλάσης Ζαναΐλης, Βαγγέλης Μ. Στεφάνου, Ηλίας Θεοφίλου, Νικόλαος Αδαμίδης, Μιχάλης Χονδρός και άλλοι.

Από τη χαρά που ένιωθαν άρχισαν να πίνουν κρασί και να τραγουδούν. Τραγουδούσαν τα γνωστά τραγούδια για τις νίκες του λαού μας, αγνοώντας όμως τι μπορεί να συμβαίνει έξω από τη ταβέρνα. Μέχρι τα μεσάνυχτα, τότε που επιτρεπόταν η κυκλοφορία, οι νέοι τραγουδούσαν, τραγούδια της νίκης. Αμέσως κινητοποιήθηκε ιταλική περίπολος που πηγαινοερχόταν στο συγκεκριμένο χώρο.

Η βραδιά κύλισε και όλοι επέστρεψαν στα σπίτια τους, πιστεύοντας πως εκεί έληξαν όλα.

Την άλλη ημέρα την αυγή έξαλλοι καραμπινιέρηδες πήγαν στα σπίτια των νέων, τους οποίους συνέλαβαν και τους οδήγησαν σιδηροδέσμιους στη Καζέρμα Καστελλορίζου. Εκεί έμαθαν πως τους πρόδωσε κάποιος γνωστής οικογένειας των συνεργατών των Ιταλών. Ο μαρεσάλος, ο ιταλός διοικητής της αστυνομίας, με απειλές, βρισιές ακόμα και με ξυλοκόπημα, προσπάθησε να αποσπάσει πληροφορίες, αλλά δεν πέτυχε το σκοπό του. Για πολλές μέρες κλείστηκαν στη σκοτεινή φυλακή της Καζέρμα κάτω από τη σκάλα, χωρίς φαγητό και νερό και με την απειλή πως θα τους στείλουν στη Ρόδο για να κλειστούν για πάντα στη φυλακή.

Επειδή δεν μπορούσαν οι Ιταλοί να αποσπάσουν κάποια ομολογία, ανέκρινανο ιδιαίτερα, τον ταβερνιάρη Βαλ. Ζαναΐλη ο οποίος απάντησε πως δεν άκουσε κανένα ελληνικό τραγούδι, ούτε καμιά βρισιά εναντίον των κατοχικών δυνάμεων. Κλήθηκαν όσοι ακόμα βρίσκονταν στη ταβέρνα αλλά κι αυτοί αρνήθηκαν ότι ακούστηκαν νικηφόρα τραγούδια.

Στο μεταξύ οι οικογένειες των κρατουμένων καθώς και άλλοι κάτοικοι προσήλθαν στον ιταλό διοικητή και δήλωσαν πως οι νέοι είναι αθώοι και πρέπει να αφεθούν ελεύθεροι.

Ανάμεσα σ’ αυτούς που προσήλθαν στη Καζάρμα για να υπερασπιστούν τους νέους ήταν οι Κώστας Γιαννακός, Μιχάλης Καρπάθιος, Δημήτρης Σιτάς και Σάββας Πανηγύρης, τους οποίους δεν δέχθηκαν οι Ιταλοί ούτε για να τους ακούσουν, γιατί γνώριζαν την πατριωτική τους δράση. Τότε οι Ιταλοί υποχρέωσαν τους κρατούμενους να υπογράψουν υπεύθυνες δηλώσεις πως θα είναι «φρόνιμα παιδιά».

Όμως...

Αμέσως μετά ένας αριθμός από αυτούς τους νέους που δεν μπορούσαν να αντέξουν το καθεστώς, αψηφώντας κάθε κίνδυνο μπήκλαν σε μια βάρκα και τράβηξαν στα μικρασιατικά παράλια και από εκεί στη Μέση Ανατολή για να καταταγούν στην Ελληνική Ταξιαρχία. Οι άλλοι που παρέμειναν βοήθησαν το Φεβρουάριο του 1941 τους Βρετανούς, αλλά αμέσως συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν βασανιζόμενοι σε φοβερές Φυλακές της Βόρειας Ιταλίας.

Πέρασαν τόσα χρόνια από τότε...

Πριν λίγες μέρες η Ευρώπη γιόρτασε τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένα ιστορικό ορόσημο που σήμερα φανερώνει στους λαούς πως πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση ώστε να μην επιτρέψουν την αναβίωση του φασισμού, να προστατέψουν την ειρήνη και όσα κατέκτησαν στη διάρκειά της, τις δημοκρατικές τους ελευθερίες και τα δικαιώματα.