Ρόδος: Γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά Αφάντου

Rodiaki NewsRoom

Η Δωδεκάνησος φοράει τα παραδοσιακά της

Eπιμέλεια - φωτογράφηση Μιχάλης Μαννάκης

Email: mannakis.m@gmail.com
Με τη στήριξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (Τμήμα Πολιτισμού)

Σύμφωνα με πληροφορίες που μας έδωσε η κυρία Δέσποινα Δράκου η παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά, στα Αφάντου φοριόταν έως το 1990 με 1995, μας το λέει με βεβαιότητα γιατί λόγω του επαγγέλματός της είχε ράψει έως τότε πάρα πολλές φορεσιές ενώ σήμερα συνεχίζει να ράβει για τις ανάγκες των συλλόγων.
Η περιγραφή αφορά στην καλή φορεσιά την οποία φορούσαν σε κάθε επίσημη εμφάνιση, εικ.1.

Εσωτερικά φορούσαν τη βράκα με μήκος έως το γόνατο. Από τη μέση και κάτω εξωτερικά της βράκας φορούσαν το μισοφόρι σε λευκή απόχρωση με λάστιχο στη μέση και μήκος που έφθανε έως πιο κάτω από το γόνατο και διακοσμημένη στον ποδόγυρο της με λευκή δαντέλα.

Από τη μέση και πάνω φορούσαν την πουκαμίσα σε σκέτη λευκή ή λευκή με μπλε ή γκρι απόχρωση, με μακριά μανίκια και μήκος μέχρι τους γοφούς. Ανοικτή στο στήθος που έκλεινε με κουμπάκια, γιακάς στητός (παπαδίστικος), στητός ένα εκατοστό με διακόσμηση μπροστά στο στήθος και από τις δύο πλευρές από τρεις κάθετες πιέτες.

Εξωτερικά από τη μέση και κάτω φορούσαν το φόρεμα φαρδύ, με σούρα στη μέση για να δημιουργούνται κάθετες πιέτες και μήκος μέχρι τους αστραγάλους, διακοσμημένη πάντα κάτω από το γόνατο περιμετρικά με οριζόντιες πιέτες σε συνδυασμό δύο και δύο ή τρείς και δύο με ενδιάμεση χρωματιστή κορδέλα, εικ 2.

Κάποιες φορές συναντάμε στη φούστα ενσωματωμένο γιλέκο, από χασέ, με μεγάλο άνοιγμα στο στήθος για να φαίνεται το σχέδιο της πουκαμίσας. Συνήθως αυτόν το συνδυασμό το φορούσαν στο σπίτι στην καθημερινότητά τους.

Από τη μέση και πάνω φορούσαν το σάκο, με μακριά μανίκια διακοσμημένα αρχίζοντας από τα άκρα μέχρι τον αγκώνα με δαντέλα, αμέσως μετά λεπτές πιέτες, χρωματιστή κορδέλα, δαντέλα, πιέτες και κορδέλα.

Ο υπόλοιπος σάκος αποτελείται από δύο κομμάτια ενωμένα στη μέση και διακοσμημένα με έγχρωμη κορδέλα. Το κάτω μέρος είναι όλο γύρω-γύρω με φαρδιές πιέτες, ενώ στο πάνω μέρος μπροστά από το στήθος υπάρχουν δεξιά και αριστερά δύο μεγάλες πιέτες. Η λαιμόκοψη είναι διακοσμημένη με κορδελίτσα.

Το στέρνο είναι διακοσμημένο με τρείς κάθετες έγχρωμες κορδέλες που διαχωρίζονται από τέσσερις τριάδες διακοσμητικών πιετών, εικ.3.

Η πίσω πλευρά του σάκου διακοσμείται από δύο τριάδες πιετών από το ύψος της μέσης έως πάνω το σβέρκο σχηματίζοντας ένα V. Ο σάκος έχει άνοιγμα πάντα στην αριστερή πλευρά που κλείνει με σούστες ή γάντζους.

Τα υφάσματα που χρησιμοποιούσαν για το σάκο και τη φούστα ήταν μεταξωτά κλαδωτά σε διάφορες αποχρώσεις ανάλογα με τις προτιμήσεις της κάθε νοικοκυράς, σε αρκετές περιπτώσεις τα χρώματα διαφοροποιούνταν για το σάκο και τη φούστα. Για να διατηρήσουν τις πιέτες της φορεσιάς τόσο στο σάκο όσο και στη φούστα τις δίπλωναν περίτεχνα και τις τοποθετούσαν κάτω από τα στρώματα.

Υποδήματα, φορούσαν παπούτσι με χαμηλό τακούνι σε μαύρη απόχρωση με μπεζ κάλτσες. Ιδιαίτερη έμφαση δινόταν στο μαντήλι το οποίο έφερε περίτεχνα σχέδια όπως στο κέντρο του στεφάνι με λουλούδια, εικ.4, γύρω-γύρω λουλούδια και στις τέσσερις γωνίες κλαδιά με πουλάκια ενώ περιμετρικά διακοσμείται με στρουφιγμένη έγχρωμη κλωστή.

Η διακόσμηση αυτή αρχικά ήταν χειροποίητη ζωγραφιστή, εικ.5 ενώ αργότερα τα σχέδια αυτά γίνονταν σταμπωτά απ’ όπου πήραν και το όνομά τους τα μαντήλια, σταμπωτά μαντήλια.

Το δέσιμο γινόταν με δίπλωμα στη μέση σε σχήμα τριγώνου, το φορούσαν στο κεφάλι, περνούσαν τις άκρες του πίσω από το σβέρκο, τις ξαναέφερναν μπροστά και ή το έδεναν στα πλάγια ή πέρναγαν την μία άκρη μέσα στην άλλη. Το χρώμα του μαντηλιού ήταν για τις νέες λευκό ή εκρού ενώ για τις ηλικιωμένες λαδί.

Για νυφικό φορούσαν την ίδια φορεσιά με το λευκό χρώμα συνήθως να κυριαρχεί σε αυτήν, εικ.6.

Κοσμήματα φορούσαν, πεντόλιρα, φλουριά, σκουλαρίκια από λίρες.
Στην καθημερινότητά τους φορούσαν τις ίδιες φορεσιές από τις οποίες όμως απουσίαζαν οι δαντέλες και τα πολύχρωμα κορδόνια, ενώ τα μαντήλια ήταν σκέτα λευκά και για τις εξωτερικές εργασίες για υποδήματα φορούσαν στιβάνια.

Στις εικόνες 7 και 8 βλέπουμε τη φορεσιά όπως αποτυπώνεται στο βιβλίο της Αθηνάς Ταρσούλη Δωδεκάνησα 1947-1950 και στο βιβλίο του Συμεών Δοντά αντίστοιχα.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Σύλλογος Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Αφάντου ‘ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΑΘΟΛΙΚΗ’
Δέσποινα Δράκου
Σ. Δοντάς. Αφάντου Ταξίδι στον Χρόνο
(ασπρόμαυρες φωτογραφίες)