Πρώτη καταγραφή του Μακράκανθου αχινού, Diadema setosum, για τη Σύμη
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 5049 ΦΟΡΕΣ
Από τους ερευνητές
Χ. Γαλανό* και Σ. Κρητικό
Η πρώτη αναφορά του αλλόχθονου Μακράκανθου αχινού, Diadema setosum, από τη Σύμη, δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες από τους Χ. Γαλανό και Σ. Κρητικό στο Parnassiana Archives, περιοδικό ερευνητικού προσανατολισμού με εξειδίκευση στο πεδίο της Ελληνικής Βιοποικιλότητας.
Κατανομή του είδους στη Μεσόγειο και την Ελλάδα
Ειδικότερα, πρόκειται για υδρόβιο μετανάστη που προέρχεται από τον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό που μέσω της Διώρυγας του Σουέζ έχει περάσει στην ανατολική Μεσόγειο και, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας, έχει ήδη εγκατασταθεί στις περισσότερες χώρες της περιοχής.
Αναλυτικότερα, το είδος αυτό αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας το 2006, ενώ στη συνέχεια η παρουσία του επιβεβαιώθηκε στον Λίβανο (2009), την Κύπρο (2016) και το Ισραήλ (2017). Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις επίσημες βιβλιογραφικές αναφορές, βρέθηκε για πρώτη φορά στα Δωδεκάνησα και συγκεκριμένα στο Καστελόριζο (2014), ενώ μετέπειτα στη Ρόδο (2015) και την Ψέριμο (2016), αλλά και σε άλλες περιοχές όπως την Κρήτη, την Κύθνο και τα παράλια της Αττικής χερσονήσου.
Το είδος στην περιοχή μελέτης
Μικροί πληθυσμοί του Μακράκανθου αχινού εντοπίστηκαν και ζωντανά άτομα φωτογραφήθηκαν αρχικά από τον Χ. Γαλανό τον Σεπτέμβριο του 2018 στον κολπίσκο του Πεδιού και αργότερα από τον Σ. Κρητικού τον Μάρτιο και Απρίλιο του 2019 στον κόλπο του Γιαλού της Σύμης, τα οποία και εξετάστηκαν ως προς τα χαρακτηριστικά μορφολογικά τους στοιχεία για την ταυτοποίησή τους.
Τα Δωδεκάνησα ως Πύλη εισόδου ξενικών ειδών - Κλιματική αλλαγή
Η ανατολική Μεσόγειος, στην οποία ανήκουν και τα Δωδεκάνησα, θεωρείται περιοχή ιδιαίτερα ευάλωτη σε εισβολές ξενικών ειδών (alien), λόγω της γεωγραφικής της θέσης πλησίον της Διώρυγας του Σουέζ, μέσω της οποίας συνδέεται με την Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό.
Σε αυτό το πλαίσιο, θαλάσσιοι οργανισμοί, όπως και ο αχινός Diadema setosum, εισέρχονται μέσω αυτού του καναλιού είτε μέσω των ρευμάτων (σε μορφή ενήλικων ατόμων ή αυγών) είτε μέσω των πλοίων και του θαλασσέρματος, του νερού που αντλείται και κατόπιν απελευθερώνεται στη θάλασσα για την εξασφάλιση της σταθερότητας και της ισορροπίας τους.
Λαμβάνοντας, επίσης, υπόψη το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, κυρίως της αύξησης της θερμοκρασίας, κατά συνέπεια και της αλατότητας, των θαλάσσιων υδάτων στην περιοχή καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, οι συνθήκες γίνονται ιδιαίτερα ευνοϊκές για την αναπαραγωγή και κατ' επέκταση την εγκατάσταση των αλλόχθονων μεταναστών.
Κατανάλωση και αλίευση
Σε ό,τι αφορά την κατανάλωση ορισμένων ξενικών ειδών, στο βαθμό που ως μέτρο συνεισφέρει κατά κάποιο τρόπο και στη διαχείριση των πληθυσμών τους μέσω της αλίευσής τους, ο Μακράκανθος αχινός αφενός είναι δηλητηριώδης, γεγονός που θα πρέπει να επιστήσει την προσοχή στους κολυμβητές, αφετέρου δεν θεωρείται ιδιαίτερα νόστιμος, σε αντίθεση με άλλα είδη, τα οποία αλιεύονται και πλέον είναι εμπορεύσιμα στα Δωδεκάνησα π.χ. το ψάρι Fistularia commersonii (τρομπέτα), το καβούρι Portunus segnis, η γαρίδα Penaeus japonicus κ.ά.
Μέθοδοι προστασίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων
Η καταγραφή και η παρακολούθηση των αλλόχθονων θαλάσσιων οργανισμών σε σχέση και αλληλεπίδραση με τα αντίστοιχα αυτόχθονα είδη, ο έλεγχος των ανθρώπινων παρεμβάσεων και η εφαρμογή του νόμου στο πλαίσιο των διεθνών συμβάσεων, ο εκσυγχρονισμός των πλοίων με βάση την «πράσινη τεχνολογία», π.χ. την εγκατάσταση συστημάτων καθαρισμού και διαχείρισης του θαλασσέρματος και η κατασκευή ενδιάμεσων δεξαμενών γλυκού νερού σε διώρυγες, όπως αυτή του Σουέζ, είναι ίσως οι σημαντικότερες μέθοδοι προστασίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων από τέτοιου είδους μεταναστευτικές εισβολές.
* email: galanosx@gmail.com
Πηγές:
Galanos, Ch., J. & Kritikos, S. 2019. Diadema setosum Leske 1778 (Echinodermata, Echinoidea, Diadematidae, First Record for Simi Island, Hellas, Eastern Mediterranean. – Parnassiana Archives 7: 15 – 19.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
