Για τα μάτια της miss Mary: Οι Εγγλέζοι στην Κάρπαθο

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Μανώλης Δημελλάς

Με το μυαλό θολωμένο από τον έρωτα και το αλκοόλ να λασπώνει το αίμα, ο Εγγλέζος κομάντο ανέβηκε αργά τις τσιμεντένιες εξωτερικές σκάλες, άκουγε τις φωνές των άλλων αξιωματικών, ενώ πρόσεξε και τη μεγάλη δίφυλλη πόρτα που ήταν, όπως πάντα, μισάνοιχτη, έτσι άνοιξε και πέρασε στο πρώτο δωμάτιο, βρέθηκε μέσα στο σαλόνι.

Μάλλον έκανε θόρυβο, γιατί όλοι σταμάτησαν να μιλούν και καρφώθηκαν πάνω του κι εκείνος πήρε μια βαθιά ανάσα από το στόμα, τόσο που έκανε θόρυβο. Έπειτα κάθισε στην άκρη του αριστερού καναπέ, άνοιξε τη δερμάτινη θήκη και έσυρε το περίστροφό του.

Το κρατούσε στις δυο παλάμες του και όσο χάιδευε το σίδερο κοιτούσε στα μάτια τους υπόλοιπους αξιωματικούς, που είχαν παγώσει.

Πριν προλάβουν να αντιδράσουν είπε δυο κουβέντες:
– Και τώρα θα σας δείξω πώς αυτοκτονούν…

Με αυτές τις λέξεις ο πρασινοσκούφης λοχαγός των Ειδικών Δυνάμεων της Αγγλίας έβαλε το περίστροφο στο λαιμό, εκεί κάτω από στόμα και πάτησε τη σκανδάλη.

Ο πυροβολισμός ακούστηκε ως πέρα τα διοικητήρια και ξεσήκωσε Εγγλέζους και Ινδούς Μπιεμέδες, που έτρεξαν και φόρτωσαν τον αυτόχειρα μέσα σε ένα καΐκι και με ένα γιατρό στο πλάι του τον έστειλαν στη Ρόδο.

Όμως δεν πρόλαβαν τον ευαίσθητο αξιωματικό. Δεν ήταν μόνο ο έρωτας, ήταν και εκείνος ο τυφλός άντρας, που ο Στόκμαν μέσα στο μεθύσι του γρονθοκόπησε.

Τον τελευταίο καιρό όλα του πήγαιναν στραβά, μέχρι που κατέληξε βιαστικά μέσα στο μνήμα.

Η αυτοκτονία του πρασινοσκούφη Αξιωματικού ήταν το μόνο που δεν περίμενε κανείς να συμβεί σε ένα νησί ρημαγμένο από τον πόλεμο και τους περαστικούς αλλόγλωσσους κατακτητές.

Η φτώχεια και η ανέχεια ήταν τόσο σκληρές που κυριαρχούσε ένα μονάχα όνειρο, μια επιθυμία φούντωνε στους κατοίκους του νησιού, το φευγιό! Φαίνεται πως ο έρωτας δεν αναγνωρίζει πολέμους, δεν βλέπει τραγωδίες, ψάχνει μια χαραμάδα για να τρυπώσει και να φέρει ανάποδα τις ψυχές των ανθρώπων!

Τα 3 πρόσωπα του δράματος Mary Benxon
Υπεύθυνη της UNRRA για την Κάρπαθο, όμορφη, εντυπωσιακή ξανθιά με καταγωγή από την Αυστραλία, έφτασε στο νησί στις 14.7.1945, έμενε στο ανώι του Λαμπρίδη, ενώ η αποθήκη της UNRRA ήταν στο υπόγειο της Ευανθίας Μοσχονά.

Κατά τη διάρκεια της Αγγλοκρατίας η miss Mary ήταν η δεύτερη γυναίκα που έφτασε στην Κάρπαθο, πρώτη ήταν η σύζυγος του στρατιωτικού διοικητή, αξιωματικού Pay, που είχε φτάσει στο νησί με τον γιο τους Simon.

Cpt William Leonard Stocton, 31 ετών
Εγγλέζος, πρασινοσκούφης λοχαγός, της ομάδας εδικών αποστολών. Διοικητής της Αστυνομικής Περιφέρειας Καρπάθου. Το δράμα παίχτηκε στο διώροφο σπίτι που έμεναν οι αξιωματικοί, ήταν στο οικόπεδο που βρίσκεται σήμερα το φαρμακείο του Λαμπρινού.

Η διπλή σκάλα ήταν από την πίσω πλευρά του κτηρίου, ο Λοχαγός ανέβηκε, δεν πήγε στο δωμάτιό του, μπήκε στο σαλόνι και εκεί μπροστά στα μάτια των συναδέλφων έβγαλε το όπλο του και φώναξε “τώρα θα δείτε πως αυτοκτονούν”!

Cpt Charles J. Bonington
Αυστραλός Λοχαγός, υπεύθυνος πολιτικών υποθέσεων της Καρπάθου. Η βεβαίωση της παραχώρησης του κτηρίου στο κονάκι, που χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο από το τέλος Μαΐου 1946, έχει την υπογραφή του, οι Καρπάθιοι δάσκαλοι δούλεψαν εκεί αμισθί! Αξίζει μια τουλάχιστον μνεία στον Καρπάθιο δικηγόρο Γιάννη Μ. Γιαννάκη, που εκτός από Δήμαρχος Μενετών-Αρκάσας, ήταν και ο πρώτος επιθεωρητής των σχολείων. Ο Bonington προήχθη σε ταγματάρχη και αργότερα μετατέθηκε στην Κάλυμνο.
Οι δύο Εγγλέζοι αξιωματικοί θαμπώνονται και ερωτεύονται ταυτόχρονα την Αυστραλή miss Mary!

Όμως ο Stocton δεν είχε τύχη, δεν κατάφερε να την κερδίσει και έμεινε με το παράπονο να πνίγεται μέσα στην καρδιά του. Οι μέρες και οι μήνες που περνούσαν τον έπνιγαν, έτσι ο αξιωματικός το έριξε στο αλκοόλ.

Η χαριστική βολή στην ψυχολογία του ερωτευμένου αξιωματικού δόθηκε έξω από το κτήριο των διοικητηρίων. Εκεί συνάντησε έναν τυφλό κάτοικο του νησιού και μέσα στη θολούρα και τη ζαλάδα από μεθύσι τον χτύπησε, γιατί νόμισε ότι ο τυφλός τον στραβοκοίταξε και τον κορόιδεψε!

Λίγο αργότερα έμαθε ότι ήταν ένας τυφλός, πήγε στο σπίτι του και ζήτησε συγγνώμη, όμως ήταν πια αργά, ο Καρπάθιος είχε ήδη κάνει αναφορά στην Αγγλική διοίκηση.

Για τον λοχαγό των ειδικών δυνάμεων αυτό φαίνεται πως ήταν το τελευταίο και οριστικό χτύπημα στον ήδη κατεστραμμένο εσωτερικό κόσμο του.

Ο λοχαγός Bonington, Αυστραλός όπως και εκείνη, είχε κλέψει την καρδιά της miss Mary, μάλιστα λίγο μετά το κλείσιμο του πολέμου το ζευγάρι παντρεύτηκε.

Η επιχείρηση captive
Στις 17 Οκτωβρίου 1944 φτάνουν στην Κάρπαθο τα αντιτορπιλικά “Terpsichore” και “Cleveland”, είναι το αποτέλεσμα του πετυχημένου ξεσηκωμού της Καρπάθου στις 5 του Οκτώβρη, στη συνέχεια ακολούθησε η παράτολμη αποστολή μιας επταμελούς ομάδας πατριωτών (Λάζαρος Κοσμάς, Νίκος Σταματάκης, Γεώργιος Χριστοδούλου, Μιχάλης Πιττάς, Μανώλης Πατσουράκης, Κώστας Ν. Λαμπρίδης, Σοφοκλής Οικονομίδης) στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου με ένα μικρό σκάφος, τη θρυλική Ιμακολάτα, με σκοπό την ενημέρωση του στρατηγείου στην Αίγυπτο για την απελευθέρωση του νησιού χωρίς βοήθειες.

Η Κάρπαθος σήκωνε την Ελληνική σημαία πρώτη από όλα τα Δωδεκάνησα, αφόπλισε τους 300 Ιταλούς που διοικούσαν, άπλωνε το χέρι στους συμμάχους και περίμενε βοήθεια.

Επικεφαλής της Αγγλικής αποστολής ήταν ο cpt J. Dennis και ο έφεδρος λοχαγός του Αγγλικού στρατού Γιώργος Γενναρόπουλος.

Μαζί τους φτάνουν και 27 επίλεκτοι αξιωματικοί που θα αναλάβουν τις κεντρικές θέσεις στη διοίκηση του νησιού και κάποιοι κομμάντος. Ανάμεσά τους οι μελλοντικοί ερωτικοί αντίζηλοι CptBonington, Cpt Stocton.

Στα δύο πολεμικά πλοία θα επιβιβάσουν με το ζόρι 239 Ιταλούς στρατιώτες, 10 Ιταλούς αξιωματικούς, 12 Γερμανούς και ένα Έλληνα, όλοι τους θα σταλούν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως αιχμαλώτων στην Αίγυπτο.

Ο Εγγλέζος διοικητής σε μια μεγάλη μεγάλη συγκέντρωση του πληθυσμού στο λιμάνι της Καρπάθου ρώτησε, δια βοής, τους κάτοικους του νησιού, αν συμφωνούν να φύγουν οι Ιταλοί και ο κόσμος με μια φωνή ζήτησε να φύγουν!

Στις 28 Οκτωβρίου 1944, φτάνουν στο λιμάνι της Καρπάθου το καταδρομικό “Black Prince”, μαζί του ένα φορτηγό πλοίο και δύο μεταγωγικά σκάφη. Αποβιβάζεται ο νέος στρατιωτικός διοικητής, έφεδρος ταγματάρχης J. Puke, καθώς και 300 Ινδοί στρατιώτες, του 4ου εξτρατευτικού σώματος maharajan Gwalior υπό τη διοίκηση του Ινδού ταγματάρχη Singh, επίσης υπήρχαν Ελληνοκύπριοι αστυνομικοί, τους γνωστούς Μπιεμέδες (British Military Administration).

Από τον Νοέμβρη του 1944 μέχρι τον Μάη του 1945 στην Κάρπαθο φτάνουν περίπου 4.000 πρόσφυγές από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα και βρίσκουν προσωρινή φιλοξενία, τροφή και ασφάλεια στην περιοχή του αεροδρομίου στον Αφιάρτη. Μετά την 8η Μαΐου 1947 και την παράδοση των 12 νησιών, οι πρόσφυγες επέστρεψαν στα σπίτια τους.

Μύθοι και αλήθειες για την Εγγλέζικη διοίκηση
Δύο χρόνια, 5 μήνες και 12 ημέρες, από της 17 Οκτωβρίου 1944 μέχρι 31 Μαρτίου 1947, τόσο κράτησαν την Κάρπαθο οι Εγγλέζοι που ακολούθησαν το ίδιο σύστημα με τους Ιταλούς και τους ίδιους νόμους.

Ο διοικητής Γκρόμλευ κατάργησε μόνο τα φασιστικά διατάγματα, κανένας από τους δοσίλογους δεν τιμωρήθηκε και μάλιστα κάποιοι επέστρεψαν ως συνεργάτες, αυτή τη φορά ήταν των Εγγλέζων!

Στην Κάρπαθο οργανώθηκε μονομελές δικαστήριο, και ο αξιωματικός Γώτκιν είχε το ρόλο δικαστή, επίσης δεν επέτρεψαν ούτε τη διενέργεια εκλογών.

Τραπεζώματα, φίλοι και το Ιταλικό πνεύμα σε όλο του το μεγαλείο!

“Δεν άλλαξαν τα πράγματα με τους Εγγλέζους”, θα γράψει ο γιατρός-εκδότης και συγγραφέας Γ. Γεωργίου, που με παραδείγματα παρουσιάζει τους Εγγλέζους να επιθυμούν δικά τους τα Δωδεκάνησα! Ωστόσο η υπόθεση ακόμα μια φορά κολλούσε στον άσβεστο πόθο των κατοίκων των νησιών. Μάλιστα έγινε ακόμη και δημοψήφισμα, για το εάν οι κάτοικοι επιθυμούσαν την ένωση με την Ελλάδα.

Ο πατριώτης γιατρός-συγγραφέας και εκδότης της εφ. “Καρπαθιακή”, Γεώργιος Μ. Γεωργίου γράφει ότι “ο τόπος υποδέχθηκε τους Εγγλέζους ως ελευθερωτές και αποδείχθηκαν χειρότεροι από τους πρώην δύναστες!”

Ο Γεωργίου στις 29.5.1946 είχε προσκληθεί και βρέθηκε σε σύσκεψη από τον Διευθυντή της Αγγλικής Αστυνομίας. Εκεί, όπως αναφέρει στο βιβλίο του Καρπαθιακά Α, ο Αξιωματικός Haney ανοίγει κουβέντα στους καλεσμένους, μιλάει ανοιχτά, ότι δεν έπρεπε να περιμένουν τίποτε από την Ελλάδα που θα γινόταν κομμουνιστική και ως χώρα φτωχή δεν θα ήταν δυνατόν να να φέρει στα νησιά τίποτα άλλο παρά δυστυχία!

Μοίραζε υπουργικές θέσεις, στην περίπτωση που τα Δωδεκάνησα θα ήταν ανεξάρτητο κράτος. Όμως η προπαγάνδα των Εγγλέζων δεν έπιασε στους πατριώτες Καρπάθιους που αποχώρησαν ζητώντας μάλιστα να μην ξαναγίνει τέτοια κουβέντα.

Ο Oργανισμός Περίθαλψης και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών ή αλλιώς –όπως είναι ευρύτερα γνωστός– UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) ήταν ένας διεθνής οργανισμός περίθαλψης, κυρίαρχο ρόλο του οποίου διαδραμάτιζαν οι ΗΠΑ αλλά εκπροσωπούσε 44 έθνη.

Ιδρύθηκε το 1943, έγινε μέλος των Ηνωμένων Εθνών το 1945, και το 1947 σταμάτησε τις περισσότερες επιχειρήσεις του.

Στην Ελλάδα από τον Απρίλη του 1945 ως τον Μάιο του 1947 εισήγαγαν στη χώρα μας τρόφιμα αξίας 171,9 εκατομμυρίων δολαρίων.

Για την Κάρπαθο είχαν διπλό ρόλο. Από τη μια οι κάτοικοι του νησιού και από την άλλη οι 4.000 πρόσφυγες, οι Άγγλοι δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τόσο κόσμο διασκορπισμένο στα χωριά και αποφάσισαν να φτιάξουν στην περιοχή του Αφιάρτη, όπου υπήρχε το κατεστραμμένο Ιταλικό στρατιωτικό αεροδρόμιο, προσφυγικό συνοικισμό.

Την κατασκευή του ανέλαβε η τεχνική υπηρεσία του Αγγλικού στρατού «660 Artisan Works Company» υπό τον λοχία Tucker (BEM. Sergeant Tucker, 1917029, Royal Engineers). Προχώρησαν με καταπληκτική ταχύτητα, σε επτά μέρες ο συνοικισμός των προσφύγων εξυπηρετούσε 1.000 πρόσφυγες.

Κουζίνες, μαγειρία, τέντες και σκηνές που εξυπηρετούσαν συνολικά, 4.000 περίπου πρόσφυγες, τόσοι πέρασαν από το camp του Αφιάρτη και μπορούσαν να εξυπηρετήσουν 5.000 άτομα. Κι όλα αυτά χάρις στον μοναδικού σε παγκόσμια δεδομένα ξεσηκωμού της Καρπάθου, που αναίμακτα και με ελάχιστες ίδιες δυνάμεις κατάφερε να σηκώσει 8 μήνες νωρίτερα την Ελληνική σημαία. Ο Cpt William Leonard Stocton είναι θαμμένος στο συμμαχικό νεκροταφείο της Ρόδου, ο τάφος του έχει αριθμό 2.Α.8.

Πηγές
Μανώλης Κασσώτης
Μαρτυρία του Αντρέα Χατζημιχάλη στον Μανώλη Κασσώτη
“Καρπαθιακά”. Γεώργιος Μ. Γεωργίου, Πειραιεύς 1958
“Η Κάρπαθος στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο”, Μαν. Κασσώτης, Αθήνα 2007
Ντοκιμαντέρ «Μαρτυρίες Ξεσηκωμού»
https://www.youtube.com/watch?v=pszH1AkEfCY
Ελευθέρια Καρπάθου, η πρώτη ραδιοφωνική εκπομπή (13 χρόνια μετά τα γεγονότα)
https://www.youtube.com/watch?v=nF755etf0Sg.