Τεράστιο πρόβλημα για τους ελαιοπαραγωγούς της Ρόδου

Μπάμπης Μαστροδημήτρης

Εκρηκτική η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί λόγω του πυρηνελαιουργείου

Τεράστιο πρόβλημα προέκυψε ξαφνικά την τελευταία εβδομάδα στο νησί της Ρόδου με την παραγωγή του ελαιολάδου, αφού έχει «φρακάρει» το σύστημα επεξεργασίας του πυρήνα της ελιάς στο μοναδικό πυρηνελαιουργείο του νησιού!

Ουσιαστικά πρόκειται, σύμφωνα με τους καλά γνωρίζοντες, για το χρονικό ενός προαναγγελθέντος προβλήματος, που υφίσταται εδώ και δεκαετίες στο νησί μας και πλέον έχει φτάσει ο «κόμπος στο χτένι».

Εκείνοι ωστόσο που εν τέλει επωμίζονται εξίσου τις συνέπειες του προβλήματος, πέρα από τους ιδιοκτήτες των ελαιοτριβείων, είναι οι ίδιοι οι παραγωγοί, σε μια χρονιά που ναι μεν η ελαιοκομική περίοδος είναι πλούσια σε καρπό, αλλά συνάμα καταγράφεται πτώση και… χαμηλό βαρομετρικό στις τιμές πώλησης.

Εξαιτίας αυτής της «εκρηκτικής» κατάστασης που έχει δημιουργηθεί, καθώς την τελευταία τουλάχιστον μια εβδομάδα αρκετά από τα ελαιοτριβεία έχουν σβήσει τις μηχανές και δεν δέχονται πελάτες για την παραγωγή ελαιολάδου σε μεγάλο μέρος του νησιού, η «Ροδιακή» απευθύνθηκε στον κ. Στέφανο Γέροντα για να φωτίσει σημαντικές πτυχές του ζητήματος.

Πρόκειται για τον ιδιοκτήτη ενός από τα πιο υπερσύχρονα ελαιοτριβεία στην περιοχή του Αρχαγγέλου, αλλά και εκείνος που ανέλαβε ουσιαστικά την τελευταία στιγμή (σ.σ. μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο) ως βασικός μέτοχος το μοναδικό πυρηνελαιουργείο της Ρόδου, μπροστά στον κίνδυνο να υπάρξει γενικό black – out φέτος στην παραγωγή.

Ο ίδιος απαντάει σε όλα τα ζητήματα που αφορούν αυτή τη στιγμή τη διαδικασία συγκομιδής και παραγωγής και πού υφίσταται το πρόβλημα, τον αθέμιτο ανταγωνισμό, τις χαμηλές τιμές που επικρατούν φέτος στην αγορά, τον μύκητα που έχει χτυπήσει τις ελιές και την έλλειψη ενημέρωσης, τις πιθανές έστω και προσωρινές λύσεις στο πρόβλημα, αλλά και το φάσμα της καταστροφής που αντιμετωπίζουν οι ιδιοκτήτες ελαιοτριβείων και οι αγρότες.

Εν αρχή ην το ...πρόβλημα
Πώς προέκυψε όμως το ζήτημα; Ο κ. Γέροντας εξήγησε συνοπτικά το πώς φτάσαμε ως εδώ:

«Η Ρόδος έχει ένα και μόνο πυρηνελαιουργείο από τη δεκαετία του ’80 το οποίο ανήκει στην Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Δωδεκανήσου. Τα τελευταία 12 χρόνια το είχε εκμισθωμένο ιδιώτης χωρίς να υπάρχει άδεια λειτουργίας. Κατόπιν πιέσεων των αρχών του τόπου και την παρέμβαση της Εισαγγελίας για τη νομιμοποίησή του ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας αποφάσισε μόλις τον περασμένο Δεκαπενταύγουστο να αποχωρήσει.

Σε αλλεπάλληλες συσκέψεις που έγιναν υπήρξε η προτροπή προς εμάς τους ιδιοκτήτες να το αναλάβουμε, όπως και κάναμε, διαθέτοντας τα λιγοστά και περιορισμένα κεφάλαια που είχαμε στην άκρη. Αναρωτιέμαι όμως τι θα συνέβαινε σε περίπτωση που αρνούμασταν.

Ξεκινήσαμε έξι ιδιοκτήτες ελαιοτριβείων και στην πορεία μείναμε τρεις, εκ των οποίων ο ένας σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος, αφού η συμμετοχή μου ανέρχεται σε 88% στη νέα εταιρεία.

Από τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν και αναλάβαμε ένα κατεστραμμένο πυρηνελαιουργείο έγινε αγώνας δρόμου για να στηθεί η εταιρεία, να βρεθεί προσωπικό, να γίνουν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για να λειτουργήσει. Πρόκειται για έναν άθλο!

Ήδη λειτουργεί το ένα τμήμα που είναι και το πιο σημαντικό και αφορά την ξήρανση του πυρήνα και μέσα στον Δεκέμβριο θα συμβεί το ίδιο και με το άλλο, που αφορά την ελαιοποίηση και τις εκχυλίσεις. Άρα οι ευθύνες θα πρέπει να αναζητηθούν αλλού. Θα πρέπει να λογοδοτήσουν στην τοπική κοινωνία άλλοι, όπως η ΕΑΣΔ που αποτελεί περιουσιακό της στοιχείο και όλα αυτά τα χρόνια δεν έκανε τίποτα για να το προστατεύσει».

Έχει μπλοκάρει η διαδικασία
Πού έγκειται όμως τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο το πρόβλημα και σταμάτησαν να λειτουργούν τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα ελαιοτριβεία της Ρόδου; «Είναι απλό! Από τα έξι ελαιοτριβεία που συλλέγεται ο πυρήνας (σ.σ. δύο στον Αρχάγγελο και από ένα σε Μαλώνα, Θολό, Μαριτσά και Σορωνή), το πυρηνελαιουργείο μπορεί να επεξεργαστεί όλο το 24ωρο 80 – 100 τόνους, όταν ημερησίως από αυτά τα έξι εργοστάσια παραλαμβάνουμε την τετραπλάσια ποσότητα πυρήνα, λόγω των μεγάλων ποσοτήτων καρπού που υπάρχουν φέτος στο νησί.

Προσπαθούμε να παίρνουμε εναλλάξ από τα ελαιοτριβεία τον πυρήνα, αλλά αυτό δεν αρκεί, δεν υπάρχει αποθηκευτικός χώρος. Είναι αδύνατον να ανταποκριθούμε. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι πρέπει να αυξηθεί η χωρητικότητα, αλλά αυτό δεν μπορούσε να συμβεί μέσα σε δύο μήνες. Χρειάζεται χρόνος, που δεν υπήρχε. Σίγουρα του χρόνου θα είμαστε σε πολύ καλύτερη κατάσταση», τόνισε ο κ. Γέροντας.

Υπάρχει (προσωρινή) λύση
Για το αν μπορεί να ξεπεραστεί για φέτος το πρόβλημα ο ίδιος ήταν κατηγορηματικός: «Μόνο αν υπάρξει κρατική μέριμνα και παρέμβαση, δεδομένου ότι το πρόβλημα είναι τεράστιο και αφορά πολύ κόσμο. Ο δρόμος είναι ένας. Να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες, να δοθεί συγκατάθεση και να βρεθεί χώρος για να γίνεται η διάθεση του πυρήνα και έπειτα σταδιακά η επεξεργασία του. Αλλιώς τα ελαιοτριβεία θα εξακολουθούν να παραμένουν κλειστά.

Γι’ αυτό και ζητάμε τη βοήθεια των βουλευτών Δωδεκανήσου, του δημάρχου Ρόδου και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, η οποία γνωρίζει το πρόβλημα από την πρώτη ημέρα. Δυστυχώς η λύση της ναύλωσης πλοίου για τη μεταφορά του πυρήνα σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, είναι απαγορευτική από οικονομικής άποψης».

Λειτουργία ελαιοτριβείων μόνο με χρηματική αμοιβή;
Θεωρητικά μια λύση στο πρόβλημα των υπολειμμάτων και των αποβλήτων της ελαιουργικής δράσης, σε συνδυασμό με τα παραπάνω (σ.σ. επεξεργασία εκτός Ρόδου), θα ήταν τα ελαιοτριβεία να ζητούν μόνο χρηματική αμοιβή από τους παραγωγούς και όχι να κρατούν το λεγόμενο εκθλιπτικό δικαίωμα (ποσοστό επί της παραγωγής του ελαιολάδου).

Εντούτοις ο κ. Στέφανος Γέροντας ήταν κατηγορηματικός και σε αυτό: «Τους παραγωγούς τους θεωρούμε συνεργάτες μας. Θα έπρεπε να έχει υπάρξει ενημέρωση επί του ζητήματος εξ αρχής, για να γνωρίζουν έγκαιρα και να αποφασίσουν. Θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι φέτος οι παραγωγοί ουσιαστικά θα έχουν παθητικό, αν λάβουμε υπόψη μας τα μεροκάματα, τα λειτουργικά έξοδα, τη χαμηλή τιμή και τη ζημιά που ενδεχομένως να υποστούν από την προσβολή του καρπού από μύκητες (σ.σ. αναφέρεται αναλυτικότερα παρακάτω)».

Ένταξη στο πρόγραμμα Leader
Ο κ. Γέροντας διευκρινίζει ότι πρόκειται για λύσεις που αναζητούνται για φέτος, αφού όπως αποκαλύπτει το πυρηνελαιουργείο έχει ενταχθεί ήδη στο πρόγραμμα Leader για εκσυγχρονισμό: «Ο άθλος που έγινε αυτούς τους δύο μήνες, δεν αφορά μόνο τη λειτουργία του, αλλά και τις διαδικασίες που τρέξαμε για να μπορέσει να ενταχθεί ο εκσυγχρονισμός του στο πρόγραμμα Leader. Έπρεπε να γίνουν μελέτες και όλα τα άλλα γραφειοκρατικά ζητήματα, έχοντας ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή μας. Μετά το τέλος της φετινής ελαιοκομικής περιόδου θα ξεκινήσουν όλες οι απαραίτητες εργασίες και πιστεύουμε ότι από του χρόνου θα έχει λυθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό το πρόβλημα».

Αθέμιτος ανταγωνισμός
Ένα άλλο ζήτημα που μπαίνει στην… εξίσωση, στην προσπάθεια για εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα, αποτελούν οι πρακτικές του παρελθόντος και ο αθέμιτος ανταγωνισμός που υφίστανται έστω και με έμμεσο τρόπο τα έξι ελαιοτριβεία που έχουν σταματήσει τη λειτουργία τους. «Είναι αντιφατικό και παράδοξο. Έχουμε εναρμονιστεί πλήρως με το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο και τις ευρωπαϊκές οδηγίες χρησιμοποιώντας τη διφασική λειτουργία, για να ενταχθούμε στα προγράμματα χρηματοδότησης, έχουμε πάρει μια σειρά από πιστοποιήσεις, δεν παράγουμε πλέον υγρά απόβλητα, είμαστε φιλικότεροι στο περιβάλλον και έχουμε μειώσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Τα τρία από τα έξι ελαιοτριβεία έχουν εκσυγχρονιστεί μέσα στην τελευταία τριετία και στην ουσία είμαστε εμείς που αντιμετωπίζουμε πρόβλημα και αθέμιτο ανταγωνισμό. Αντίθετα άλλα ελαιοτριβεία λειτουργούν κανονικά, αφού βρίσκουν δεξιά και αριστερά να εναποθέτουν τον πυρήνα τους. Είναι ένα ρίσκο που δεν θέλουμε να πάρουμε ακολουθώντας τις ίδιες πρακτικές, καθώς το πρόβλημα αυτό υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια και αντιμετωπίζεται αποσπασματικά. Σε όποιες περιοχές υπάρχει πρόβλημα με τα απόβλητα και γίνονται καταγγελίες, βεβαιώνονται πρόστιμα στο τέλος της περιόδου. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα είχε ανυπολόγιστες οικονομικές επιπτώσεις για εμάς, αφού ήδη διανύουμε μια πολύ κακή χρονιά», κατέληξε ο κ. Γέροντας.

Ιστορικό χαμηλό στην τιμή πώλησης
Σε όλα τα παραπάνω έρχεται να προστεθεί η τιμή πώλησης που κατρακύλησε φέτος σε ιστορικό χαμηλό, σύμφωνα με τον ίδιο: «Οι τιμές φέτος έχουν υποχωρήσει αισθητά, ακόμη και κάτω από τα δύο ευρώ κάτι που είχε να συμβεί από τη δεκαετία του ’60, σύμφωνα με τους παλαιότερους. Σε περιοχές μάλιστα όπως η Κρήτη που αποτελεί παραδοσιακά σημείο αναφοράς, σχεδόν έχουν εξισωθεί με την τιμή που κοστίζει ένα μπουκάλι νερό, 0,80 – 1,20 ευρώ το λίτρο το βιομηχανικό ελαιόλαδο, ενώ το πυρηνέλαιο πωλείται ακόμη και 0,50 ευρώ.

Γενικά έχει επικρατήσει ένας πανικός στην Ελλάδα και είναι η πρώτη φορά που οι τιμές βρίσκονται τόσο χαμηλά από την έναρξη της ελαιοκομικής περιόδου, ενώ συνήθως υποχωρούσαν γύρω στον Φεβρουάριο. Επειδή ασχολούμαι επαγγελματικά πάνω από 20 χρόνια σε αυτό τον τομέα, διαπιστώνω ότι είναι η πρώτη φορά που δεν υπάρχει ενδιαφέρον από εγχώριες και ξένες εταιρείες για την αγορά ελαιολάδου από την περιοχή μας και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μείνουν αδιάθετες ποσότητες. Έχουμε στείλει για παράδειγμα δείγμα σε εργοστάσιο στο Μπάρι της Ιταλίας που τυποποιεί 40.000 – 80.000 τόνους ελαιόλαδο τον χρόνο και υπάρχει αδιαφορία».

Σαπίζει ο καρπός, πρόβλημα με μύκητα στη Νότια Ρόδο
Για το τέλος μάλιστα ο κ. Στέφανος Γέροντας προχώρησε και σε μια σημαντική αποκάλυψη η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή από τους περισσότερους παραγωγούς και θα έχει ενδεχομένως καταστρεπτικές συνέπειες για τους ίδιους: «Από τον πρώτο μήνα λειτουργίας των ελαιοτριβείων έχουμε διαπιστώσει ότι η ποικιλία των Κορωνέικων ελιών έχει προσβληθεί από τον μύκητα «γλοιοσπόριο» στη Νότια Ρόδο και σε περιοχές όπως το Μανδρικό, οι Φάνες, η Σορωνή και ο Άγιος Ισίδωρος. Έχουμε ενημερώσει την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και τις υπηρεσίες της, ωστόσο μέχρι αυτή την ώρα δεν έχει υπάρξει κάποια πρωτοβουλία από τη Διεύθυνση Γεωργίας.

Πέρυσι αυτό το πρόβλημα υπήρχε στην Πελοπόννησο και φέτος ήρθε στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα. Θα έπρεπε τουλάχιστον να ενημερωθούν οι παραγωγοί για να γνωρίζουν το μέγεθος του προβλήματος και να κρίνουν αναλόγως αν αξίζει να μαζέψουν τον καρπό και να ξοδέψουν χρήματα που δεν πρόκειται να βγάλουν. Ο καρπός που προσκομίζεται είναι ήδη σαπισμένος και είναι πολύ πιθανό το ελαιόλαδο να μείνει αδιάθετο. Ειδικά η πρώτη παραγωγή του Νοεμβρίου ήταν πολύ κακή και το λάδι που πήραν στο σπίτι τους σύντομα θα είναι πικρό και άχρηστο. Δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κατανάλωση».

Διεκδίκηση αποζημιώσεων
Τέλος, σύμφωνα με τον κ. Γέροντα, θα έπρεπε να υπάρξει διεκδίκηση αποζημιώσεων από τους παραγωγούς: «Στην Κρήτη ήδη έχουν ξεσηκωθεί γι’ αυτό το ζήτημα, έχει υπάρξει κινητοποίηση και αιτήματα μέσω των βουλευτών προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης για αποζημιώσεις, καθώς οι συνέπειες από τον συγκεκριμένο μύκητα είναι καταστροφικές. Διευκρινίζω ότι από τέτοιες αποζημιώσεις αποκλείονται οι ιδιοκτήτες ελαιοτριβείων, αφορούν τους αγρότες. Αν όμως αποζημιωθούν στην Κρήτη, γιατί όχι και στη Ρόδο;».