Ύστερα από 638 χρόνων επώδυνης σκλαβιάς
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 254 ΦΟΡΕΣ
Η πλήρης Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην αγκαλιά της Μητέρας-Πατρίδας
Γράφει ο Κυριάκος Φίνας
Β’ ΜΕΡΟΣ (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)
• Στις 9 Μαΐου Αγγλικές Δυνάμεις με άνδρες του Ιερού Λόχου αποβιβάζονται στη Ρόδο. Εγκαθίσταται η Αγγλική Διοίκηση Δωδεκανήσου, οπότε τερματίζεται και η τελευταία κατοχή, την οποία εκπροσωπούσαν οι Γερμανοφασίστες.
• Στις 15 Μαΐου 1945, ο Αντιβασιλέας-Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός, πριν ακόμη εκδηλωθούν επίσημα οι αποφάσεις των νικητών του πολέμου για την παραχώρηση του Δωδεκανησιακού συμπλέγματος κηρύσσει στη Ρόδο του «Αρραβώνα της Δωδεκανήσου με τη Μητέρα-Πατρίδα».
• Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός μέσα σ’ ένα παραλήρημα ενθουσιασμού στην πλατεία Μητροπόλεως, προ της Αστικής Σχολής εκφώνησε λόγο και μεταξύ των άλλων τόνισε: «...Υποκλίνομαι μετά σεβασμού ενώπιον της μνήμης των ηρώων, οι οποίοι ενθουσιάσθησαν δια να έλθει η πανέορτος αυτή ημέρα και απονέμω τον δίκαιον έπαινον εις πάντας τους Δωδεκανησίους, διότι πάντοτε εκράτησαν υψηλά την Σημαίαν των Εθνικών πόθων της Δωδεκανήσου. Το Πανελλήνιον ας ευφρανθεί. Η Δωδεκάνησος είναι Ελευθέρα και Ελληνική. Δύναται να αναμένει με ακλόνητον εμπιστοσύνην και την τυπική διαβεβαίωσιν των Μεγάλων μας Συμμάχων δια την επάνοδόν της εις την αγκάλην της Μητρός. Διότι η επίσημος αυτή αναγνώρισις, με την βοήθεια του Παντοδύναμου θα έλθη ασφαλώς, θα έλθη αφεύκτως. Χριστός Ανέστη...
Ο Δήμος Ρόδου του αφιέρωσε δρόμο με το όνομά του: «Οδός Αντιβασιλέως Δαμασκηνού», στη θέση της ιταλικής ονομασίας, «Via Arnardo Mussolini», που είχε δοθεί προς τιμή του αδελφού του Ιταλού δικτάτορα Μουσσολίνι.
Ο Αντιβασιλέας και Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός με τον γυρισμό του στην Αθήνα περιέγραψε στο προσωπικό της Αντιβασιλείας την εντύπωση που αποκόμισε και μεταξύ των άλλων ανέφερε: «...Δεν ξεχώριζα πια τη γη και τη θάλασσα· τόσες οι Ελληνικές Σημαίες στη στεριά. Αλήθεια πού τις είχαν κρυμμένες όλες αυτές τις γαλανόλευκες οι Δωδεκανήσιοι;...»
• Η ομόφωνη, κατ’ αρχήν Συμφωνία για την παραχώρηση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα αποφασίστηκε στις 27 Ιουνίου 1946 στο Παρίσι, από το Συμβούλιο των Υπουργών των Εξωτερικών των νικητριών Μεγάλων Δυνάμεων. Η απόφαση, όμως, αυτή δεν έτυχε άμεσης εφαρμογής, γιατί έπρεπε να προηγηθεί η επικύρωση της Συνθήκης μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.
• Στις 2 Φεβρουαρίου 1947, υπογράφεται Συνθήκη Ειρήνης Ιταλίας και Συμμάχων και στο άρθρο 14 αναφέρεται:Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τας νήσους της Δωδεκανήσου: Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Σύμη, Κω και Καστελλόριζο, ως και τας παρακειμένας νησίδας».
• Την 31 Μαρτίου 1947, ο Άγγλος Ταξίαρχος Parker υπόγραψε στη Ρόδο το πρωτόκολλο παράδοσης της Δωδεκανήσου στον Έλληνα Στρατιωτικό Διοικητή Αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Στο πρωτόκολλο αυτό αναφέρονται τα εξής: «Η κατοχή της Δωδεκανήσου, την μεσημβρίαν παραδίδεται από την Βρετανικήν Στρατιωτικήν Διοίκησιν εις την Ελληνικήν τοιαύτην, συμφώνως προς τους όρους της Συμφωνίας της υπογραφείσης εν Αθήναις υπό των Αντιπροσώπων των Κυβερνήσεων Μεγάλης Βρετανίας και Ελλάδος».
• Η Στρατιωτική Ελληνική Διοίκηση ήταν μεταβατική περίοδος μέχρι την Ενσωμάτωση.
• Στις 22 Οκτωβρίου 1947 επικυρώνεται η Συνθήκη Ελλάδας και στις 28 του ίδιου μήνα γίνετια η προσάρτιση και η Δωδεκάνησος αποτελεί, πλέον, Ελληνικό έδαφος. Δεν έμενε, παρά, να οριστεί η επίσημη τοπική τελετή της Ενσωμάτωσης.
• Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως 7/9.1.1947 δημοσιεύεται ο Νόμος 518/48 «περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα, ο οποίος στην πρώτη παράγραφο του μόνου άρθρου αναφέρει: «Αι νήσοι της Δωδεκανήσου Ρόδος, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Αστυπάλαια, Νίσυρος, Πάτμος, Χάλκη, Κάσος, Τήλος, Σύμη, Κως, Λέρος και Καστελλόριζο ως και αι παρακείμεναι νησίδες είναι προτηρτημέναι εις το Ελληνικόν Κράτος από της 28ης Οκτωβρίου 1947».
• Στις 7 Μαρτίου 1948, με την παρουσία του επίσημου Ελληνικού Κράτους, ήτοι του Ανωτάτου Άρχοντα, των Μελών της Κυβέρνησης και της Στρατιωτικής Ηγεσίας επισφραγίσθηκε σε επίσημη τελετή η Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα. Ήταν η ημέρα της δικαίωσης των αγώνων και της ανταμοιβής των θυσιών του Δωδεκανησιακού λαού.
• Ο γνωστός ανά το Πανελλήνιο Λογοτέχνης Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, σε σύντομο χαιρετισμό του την ημέρα εκείνη, Κυριακή 7.3.1948, έγραψε μεταξύ των άλλων: “...H Ρόδος και τα άλλα νησιά, τα Δωδεκάνησα, οι ασάλευτοι Ελληνικοί βράχοι, ξαναδίνουν την ώρα τούτη την άπειρη, το νόημα της Μεσογειακής μας καταγωγής, το νόημα της πρώτης ρίζας. Ξαναγυρίζοντας στ’ ακρογιάλια τους, ζούμε την τεράστια μετατόπιση μέσα στο χρόνο “Λίνδον, Ιαλυσόν και αργιλόεντα Κάμιρου”. Συλλογιόμαστε τους ποντοπόρους εκείνους τειχομάχους της Τροίας, που τους αναφλόγισε η ομορφιά της Ελένης. Η Αθηνά Λινδία, η Δωρική, διαφεντεύει τη Μεσόγειο στ’ ακραία τούτα σημάδια της. Τη χαριτώνει η Παναγιά η Σκιαδενή, ο Σταυρός ο Απολλωνιάτης. Το χελιδόνι του Παρθενώνα πάει να χτίσει τη νέα φωλιά του σ’ ένα γείσο τους Πελασγούς, σε μια στιγμή θαυμαστή, που και μόνο για να τη ζήσει κανείς αξίζει νά ‘χει πονέσει απεριόριστα”.
Ειδική αναμνηστική σφραγίδα
Με την ευκαιρία των εορτών της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου, εκτός των άλλων τοπικών εκδηλώσεων που διήρκεσαν επί τριήμερον, 7-9/3-1948, από τα Ταχυδρομικά γραφεία της Δωδ/σου χρησιμοποιήθηκε ειδική αναμνηστική σφραγίδα. Η σφραγίδα αυτή, που απεικονίζει τον Απόλλωνα από Αρχαίο Ροδιακό νόμισμα, χρησιμοποιήθηκε και από άλλα Ταχυδρομικά Γραφεία της Χώρας, για μία μόνο, όμως, ημέρα, την 7η Μαρτίου, σε ένδειξη τιμής και καθώς γράφτηκε, “ιστορικής ταχυδρομικής καταγραφής για τον σημαντικό αυτό σταθμό της νεότερης πολιτικής μας Ιστορίας, που ήταν η Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου”.
Επίσης, ειδική αναμνηστική σφραγίδα την ημέρα εκείνη χρησιμοποίησε και η 904 βάση Στρατιωτικού Ταχυδρομείου, (Β.Σ.Τ.), με διαφορετική, ωστόσο, η σφραγίδα αυτή σχηματική (9 διπλόκυκλη εξωτερικής διαμέτρου 38 χιλιοστών), η οποία, ως γνωστόν σήμερα, από φιλοτελικής και συλλεκτρικής πλευράς είναι σπάνια.
Οι Έλληνες Βασιλείς στη Λίνδο
Την επόμενη από την έναρξη των τριήμερων εορταστικών εκδηλώσεων για την Ενσωμάτωση, 8.3.1948, οι Βασιλείς Παύλος και Βασίλισσα επισκέφθηκαν τη Λίνδο. Σχεδόν, όλοι οι κάτοικοι της Αρχαίας Κωμόπολης συγκεντρώθηκαν στην Κεντρική Πλατεία για την υποδοχή. Κορίτσια ντυμένα με ενδεικτικές Ροδίτικες φορεσιές, με επικεφαλής το μακαρίτη επιδέξιο χορευτή Παναγιώτη Ιδομενέα, καθώς και τη μακαρίτισσα “Σταματούλα Παρασκευά”, έσειραν Δωδεκανησιακούς χωρούς. Σε μια φάση των χορών, επικεφαλής του χορευτικού Λινδιακού συγκροτήματος μπήκε η Βασίλισσα Φρειδερίκη.
Την ημέρα εκείνη, η Λινδιακιά Σταματούλα Παρασκευά απέδωσε τραγουδιστά ενώπιον των Βασιλέων και λοιπών επισήμων στην Κεντρική πλατεία της Λίνδουτους παρακάτω στίχους που επιμελήθη ο Εκπαιδευτικός και Λαογράφος Αναστάσιος Βρόντης.
“Καλώς ορίσατε Έλληνες με την ελευθερία
όπου μας εγλιτώσατε από την τυραννία.
“Βλέπουμε την ελευτεριά με τα χρυσά φτερά της
που μας κρατά η Ελλάδα μέσα
στην αγκαλιά της.
“Χρόνια τ’ ονειρευόμαστε κι είχαμε την ελπίδα
μια μέρα να γιορτάσουμε σ΄ ελεύθερη Πατρίδα
“Ζήτω στα Ελληνόπουλα, στις Γαλανόλευκή μας
που θα τη θυμιατίζουμε μέσα
στην προσευχή μας.
“Να λευτερώσει γρήγορα και άλλους αδελφούς μας
που ‘χουν κι εκείνοι βάσανα και τους
κρυφούς καημούς μας
Πρώτος Γενικός Διοικητής Δωδ/σου
Στις 5 Μαΐου 1948, ορκίστηκε Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου, ο εκ των Δωδεκανησίων της διασποράς, από την Κάσο, ο Νικόλαος Μαυρής, ο οποίος ήρθε στη Ρόδο και ανέλαβε τη Διοίκηση από το Στρατιωτικό Διοικητή Αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη στις 15 του ίδιου μήνα.
Οι Πρόξενοι της Ελλάδας στη Ρόδο (1912-1940)
Ο μακαρίτης Γυμνασιάρχης Χ. Ι. Παπαχριστοδούλου στο βιβλίο του: “Ιστορία της Ρόδου από τους προϊστορικούς χρόνους έως την Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου (1948)”, ασχολείται σε μεγάλη έκταση με την Παιδεία, καθώς και με το Ελληνικό Προξενείο Ρόδου, ιδιαίτερα κατά την ιταλική κατοχή. Και πολύ πατριωτικά έπραξε, καθόσον την πρώτη 30ετία του 20ου αιώνα ιδρύθηκαν Δημοτικά Σχολεία και Μέσης Εκπαίδευσης. Μεταξύ αυτών το Βενετόκλειο Γυμνάσιο και η Διάκειος Σχολή Λίνδου (5).
Η οικογένεια Βενετοκλή φρόντισε, επίσης, για την πνευματική ανόρθωση της Ρόδου και επί τούτου προβλέποντας στη μονιμότερη λειτουργία του, ο Μίνως Βενετοκλής κατέθεσε στην Εθνική Τράπεζα ανάλογο ποσό. Και τους τόκους του Εθνικού Ευεργέτη, εισέπρατται η “Κοινότητα” 6.000 φράγκα χρυσά κάθε χρόνο. Παρόμοια ενέργεια έκανε και ο Λίνδιος Βασίλειος Διάκου.
Το Ελληνικό Προξενείο ήταν, επίσης, το καταφύγιο του Ελληνικού στοιχείου κι’ αυτό συμβουλεύονταν σε κάθε επέμβαση οι Κοινοτικοί μας άρχοντες, οι Εκπαιδευτικοί και κάθε πολίτης, που καταδιώκονταν για διάφορα ζητήματα, κυρίως για Εθνική δράση.
Ο πρόξενος στην Εκκλησία είχε τιμητικό στασίδι με γαλανό σταυρό, που είχεν επιτραπή από τον καιρό της Τουρκοκρατίας για το Ρώσο πρόξενο και τώρα έμεινε για τον Έλληνα...”.
Από το 1911 μέχρι 28.10.1940 οι Πρόξενοι που υπηρέτησαν στη Ρόδο ανέρχονταν σε 18 και είναι οι παρακάτω: Π.Β. Παπαδάκης,
Ζ. Χατζηβασιλείου, Δημ. Βενετοκλής ως αναπληρωτής, Αθανάσιος Χαλκιόπουλος, Δημ. Βενετοκλής, ως αναπληρωτής, Κωνσταντίνος Ι. Ντάσσος, Αλ. Παπαπαύλος, Νικόλαος Καραγιάννης, ως αναπληρωτής, Αθανάσιος Χαλκιόπουλος, Νικόλαος Καραγιάννης, ως αναπληρωτής, Αναστ. Γ. Λιανόπουλος, Δημήτριος Ι. Παππάς, Γεώργιος Γ. Αργυρόπουλος, Οθ. Κοντόσταυλος, Α.Κ. Αργυρόπουλος και Γ.Α. Χριστοδούλου.
• Ο τελευταίος Πρόξενος ο Γ.Α. Χριστοδούλου αποχωρόντας διαμήνυσε στον αλησμόνητο Μητροπολίτη Ρόδου Απόστολο Τρύφωνος να προσέχει την Εκκλησία και τα Κατηχητικά. Και ο αλησμόνητος Ιεράρχης όχι μόνο τα πρόσεχε, αλλά και άφησε την πατριωτική και ορθόδοξη λειτουργία τους.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. E.Γ. Πρωτοψάλτης: Δωδεκανησιακά Χροντικά, τόμος Δ’, Αθήνα 1978.
2. Π. Γνευτού. Τραγούδια δημοτικά της Ρόδου, σελ. 48.
3. Ε.Γ. Πρωτοψάλτης. Κατακτητικαί βλέψεις των Μελιταίων Ιπποτών επί Ελληνικών νήσων του Αιγαίου 1822-1824 “Αθηνά”, τόμος ΝΕΤ 1952, σελ. 142-182.
4. Εφημερίδα: “Eλληνική Σημαία” Ρόδος 7.3.1948.
5. Ι.Χ. Παπαχριστοδούλου: “Ιστορία της Ρόδου από τους προϊστορικούς χρόνους έως την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου (1948)”. Αθήνα 1972.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
