Έψαξε την οικογένειά του οκτώ γενιές πίσω!

Pοδούλα Λουλουδάκη

O Mιxάλης Τριανταφύλλου και η τεράστια έρευνά του στην Αλικαρνασσό που ανοίγει δρόμους σε πολλούς

Ένας Τριαντάφυλλος από την Κύπρο το 1795, τότε που τα παιδιά λέγονταν... Τριανταφύλλου- κάποιοι εξ αυτών έφτασαν να γίνουν νομάρχες και δημογέροντες- ήρθαν στη Ρόδο, έφτιαξαν την ποτοποιία ΕΜΕΡΥ και δραστηριοποιήθηκαν και σε άλλους τομείς.

Ο ξεναγός Μιχάλης Τριανταφύλλου, ξεκίνησε το ταξίδι του στο παρελθόν και στα τελευταία διακόσια χρόνια του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, έχοντας συνοδοιπόρους και βοηθούς σ’ αυτήν του την προσπάθεια. Μετά την έκδοση του πρώτου βιβλίου του, η έρευνά του συνεχίζεται με τη μελέτη της ζωής και των εμπειριών των ανθρώπων αυτών κατά την έξοδο από τη Μικρά Ασία, αλλά και στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν.

Εκατοντάδες φωτογραφίες και ονόματα, επισκέψεις στην Αλικαρνασσό και εντοπισμός των σπιτιών και των χωραφιών της οικογένειας, από έναν άνθρωπο που είναι πνεύμα ανήσυχο και που από τότε που μπήκε σ’ αυτό τον κόσμο της αναζήτησης, προσηλώθηκε στο στόχο. Γιατί το ταξίδι στο παρελθόν για αυτόν μόλις ξεκίνησε.

Πώς αρχίσατε να ψάχνετε και να έχετε φτάσει σ’ αυτό το θαυμάσιο αποτέλεσμα;
Ερευνώ την ιστορία της οικογένειάς μου, γύρω στα 10 χρόνια. Μια μέρα, η κόρη μου με ρώτησε με ποιο τρόπο ακριβώς συγγενεύουμε με τους Τριανταφύλλου, από την οινοποιία ΕΜΕΡΥ, στη Ρόδο. Όταν ξεκίνησα να της εξηγώ, συνειδητοποίησα πως κι εγώ ο ίδιος δεν ήξερα ακριβώς. Άρχισε να με ρωτά για τον παππού μου, για τον οποίο κι εγώ ήξερα ελάχιστα πράγματα αφού είχε πεθάνει το 1935. Έτσι αποφάσισα να ψάξω και να φτιάξω ένα γενεαλογικό δέντρο. Με λίγη τύχη και πολλή επιμονή, κατάφερα να φτιάξω ένα αρχικό σκαρίφημα με τέσσερις γενιές της οικογένειάς μου. Σκαλίζοντας περισσότερο, οι γενιές πολύ σύντομα έγιναν έξι και τελικά οκτώ. Κοντά στα τετρακόσια ονόματα και άλλες τόσες φωτογραφίες και ιστορίες, το πλαισίωσαν. Κι έτσι άρχισα να ψάχνω ακόμα περισσότερο. Μετά το πρώτο αρχείο-θησαυρό, βρήκα το δεύτερο. Πήγα στη γενέτειρα του παππού μου και του παππού του παππού του, την Αλικαρνασσό. Είχα ακούσει πως το πατρικό μας ήταν η Βιβλιοθήκη. Διστακτικός στην αρχή, ρώτησα τους περαστικούς που ήταν το κτήριο… Κι εκεί άρχισαν όλα. Βρήκα και το επόμενο σπίτι της οικογένειας, το παλιό Δικαστήριο, μετά τα δύο επόμενα, το χωράφι της γιαγιάς μου και άλλα πολλά. Σήμερα έχω τόσες πολλές πληροφορίες για τη ζωή στο παλιό Πετρούμι (όπως έλεγαν οι Έλληνες της Πόλης, την Αλικαρνασσό), που νιώθω πως αν κλείσω τα μάτια, θα αρχίσω να θυμάμαι πώς ήταν τότε.

Το σπίτι της οικογένειας Τριανταφύλλου στην Αλικαρνασσό, που σήμερα λειτουργεί ως Βιβλιοθήκη

Κι έτσι εκδώσατε το πρώτο βιβλίο σας, με τίτλο «Παλαιά Αλικαρνασσός», με το οποίο αναβιώνετε τον τρόπο ζωής, τα έθιμα και τις ανησυχίες αυτών που έζησαν εκεί, πριν τον διωγμό και είναι υπό έκδοση και τα επόμενα δύο!
Μέσα από τα γενεαλογικά δέντρα που ξεκίνησα με πολλές από τις οικογένειες με καταγωγή από το Πετρούμι και μέσω του Συλλόγου Απανταχού Αλικαρνασσέων που ιδρύεται δειλά-δειλά, με ελπίδα να εξαπλωθεί παντού, ελπίζω σύντομα οι πολίτες της παλαιάς Αλικαρνασσού, να ξαναγίνουν μια οικογένεια και να ενωθούν ξανά, άσχετα με το πού ζούνε σήμερα. Θα χαρώ, μέσω του Συλλόγου Μικρασιατών Ρόδου, και του Συλλόγου Μικρασιατών Κω στους οποίους συμμετέχω, να βοηθήσω τους απογόνους των Πετρουμιανών, να βρουν τα χνάρια της οικογένειάς τους, απέναντι.

Γυρνώντας λοιπόν οκτώ γενιές πίσω από πού ξεκίνησε η δική σας οικογένεια τη διαδρομή της στο χρόνο;
Το 1795 ένας νεαρός άνδρας ταξίδεψε μακριά από το νησί του, την Κύπρο, λόγω της μεγάλης ξηρασίας η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη μετακίνηση του πληθυσμού. Στην Κύπρο τότε, ο γιος του Τριαντάφυλλου, ο Δημήτρης, γινόταν Δημήτρης του Τριαντάφυλλου, δηλαδή Δημήτρης Τριανταφύλλου! Έφτασε κάπου στα παράλια της Μικράς Ασίας, για να κάνει μια νέα αρχή, κι από εκεί ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι της οικογένειας που κράτησε πάνω από διακόσια χρόνια. Από την Κέραμο, ένα μικρό χωριό, βρέθηκε στα σαλόνια της Αλικαρνασσού και από εκεί στην προσφυγιά και στην ξενιτιά. Με τη βοήθεια πολλών συγγενών που γνώρισα μέσω αυτής της προσπάθειας, κατάφερα σιγά- σιγά να συλλέξω χιλιάδες φωτογραφίες, έγγραφα και πληροφορίες για την οικογένεια Τριανταφύλλου και όλων των ονομάτων που συνδέθηκαν με το επίθετο αυτό. Εγγονός του Τριαντάφυλλου ήταν ο Μιχάλης, με το παρατσούκλι Διάκος, παππούς του παππού μου, που γεννήθηκε το 1821.

Να ξεκινήσουμε όμως από την αρχή!
Σύμφωνα με τα Οθωμανικά αρχεία της Αλικαρνασσού, στις απογραφές 1831 και του 1835-1836, ο Δημήτρης ήταν πετράς, στο επάγγελμα. Ταξίδεψε στη Μικρά Ασία, για να δουλέψει στην Αλικαρνασσό στη μετατροπή του ιπποτικού κάστρου της πόλης, σε φυλακή, γύρω στα 1795. Ο γιος του Τριαντάφυλλος, γνωρίζουμε μόνο πως είχε μουστάκι και ήταν μυλωνάς, στο επάγγελμα. Έζησε με την οικογένειά του στο χωριό Κέραμος και απέκτησε τουλάχιστον τέσσερα αγόρια. Τα Οθωμανικά αρχεία μέχρι το 1880 δεν αναφέρονταν στα γυναικεία μέλη των οικογενειών, ωστόσο γνωρίζουμε ότι είχε δύο κορίτσια. Τα παιδιά, από μικρή ηλικία έμειναν ορφανά από μητέρα.

Ποιο από τα παιδιά του ήταν ο παππούς του δικού σας παππού;
Ο γιος του Μιχάλης, ο οποίος σε μικρή ηλικία έφυγε από τον Κέραμο και πήγε στην Αλικαρνασσό για να μάθει ραπτική, στον περίφημο ράπτη Καραγιώργη. Ήταν και παπαδάκι και ντυνόταν ανάλογα γι’ αυτό τον περιπαίζανε «το Διακάκι...». Του έμεινε το παρατσούκλι Διάκος και της οικογένειας, Διακολαρτάν. Ο ράφτης Καραγιώργης, είχε μία ωραία κόρη, την οποία και παντρεύτηκε. Ο Διάκος, έπειτα καταπιάστηκε με το εμπόριο, απέκτησε μεγάλη περιουσία και τα μετζίτια (παλιό τουρκικό χρυσό και ασημένιο νόμισμα) τα έβρισκες παντού μέσα στο σπίτι του. Είχε μεγάλες γνωριμίες και συναναστροφές και τον υπολήπτονταν Έλληνες, Τούρκοι και Εβραίοι. Από τα Οθωμανικά αρχεία της Αλικαρνασσού φαίνεται πως διετέλεσε Νομάρχης και Δήμαρχος, μέχρι το θάνατό του το 1885. Σε υψηλά αξιώματα ανέβηκε και ο γιος του Τριαντάφυλλος, αλλά και ο αδελφός του Τριαντάφυλλου, ο Γιώργος στα 1901 και 1903. Ο Διάκος, είχε την οικονομική άνεση να στείλει τα παιδιά του στην Αθήνα για να σπουδάσουν (1850-1870) σε μια εποχή που τα παιδιά δεν πήγαιναν καν δημοτικό σχολείο.

Ο Μιχάλης Τριανταφύλλου, γνωστός ως Διάκος γεννηθείς το 1821, στην Αλικαρνασσό

Στο βιβλίο σας, αναφέρεστε στην πορεία τους στη ζωή, στις σπουδές τους, στους γάμους τους και τους απογόνους τους, με ακρίβεια στις χρονολογίες, αλλά και στους θανάτους κάποιων απ’ αυτούς σε μικρή ηλικία τότε που οι άνθρωποι πέθαιναν από φυματίωση και οστρακιά. Και φτάνετε στα νεότερα χρόνια οπότε και γνωρίζουμε την πορεία ορισμένων εξ αυτών, μέχρι σήμερα.
Ο Νικόλαος Τριανταφύλλου που μου παρείχε υλικό οικογενειακό, γεννηθείς το 1930 ήταν ιατρός ορθοπεδικός και διευθυντής του νοσοκομείου «Ασκληπιείο Βούλας», αλλά και ο Νικολής (Σβυνάριο) Τριανταφύλλου, ήταν ιατρός στο νησί της Ρόδου την περίοδο έως το 1940. Πέθανε το 1944, και παιδιά του είναι ο Γιώργος, ο Αθανάσιος, ο Δημήτριος και ο Αναστάσιος.

Ο Νικόλας Τριανταφύλλου, πατέρας του Γιώργου

Αναφέρεστε στο Γιώργο Τριανταφύλλου της ΕΜΕΡΥ, ο οποίος τα τελευταία χρόνια ζει στην Αθήνα;
Ακριβώς. Ο Γιώργος, μετά το κλασικό ιταλικό λύκειο, ασχολήθηκε με τις οικογενειακές επιχειρησιακές δραστηριότητες, μαζί με τα πρώτα ξαδέλφια του. Από το 1958 ανέλαβε με τον αδελφό του Αθανάσιο, τη διεύθυνση της σημερινής ΕΜΕΡΥ.

Ο Νικόλαος Τριανταφύλλου (πατέρας του Μιχάλη) και ο Γιώργος Τριανταφύλλου της "ΕΜΕΡΥ" σε μία σπάνια φωτογραφία

Οι πρώτοι της οικογένειας Τριανταφύλλου που ήρθαν στη Ρόδο, ποιοι ήταν;
Τα πρώτα μέλη της οικογένειας Τριανταφύλλου, άρχισαν να έρχονται στο νησί της Ρόδου ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Πρώτα ο Κωνσταντίνος Γ. Τριανταφύλλου, μαζί με την οικογένειά του, μετά ο Μιχαλάκης Τρ. Τριανταφύλλου και τέλος ο Νικόλας Γ. Τριανταφύλλου το 1915, στην προσπάθειά του να αποφύγει την κατάταξή του στον τουρκικό στρατό. Από το 1918 και μέχρι το 1922 αρκετοί από τους συγγενείς ήρθαν κατευθείαν ή μέσω άλλων νησιών. Ο Νικόλας, είχε προλάβει να πάρει μέρος της περιουσίας που του αναλογούσε, καθώς και όσα κέρδισε ως γιατρός, αλλά και από την περιουσία που είχε αποκτήσει από τον γάμο του με την Αναστασία Αθανασιάδη, το γένος Καζούλη, και έφτιαξε το πρώτο αποσταγματοποιείο (διυλιστήριο) για ούζο στη Ρόδο. Το εργοστάσιο το έφτιαξε με τη βοήθεια των αδελφών του Δημήτρη και Αριστείδη. Ο δικός μου παππούς, είναι ο Αριστείδης. Το 1961, η εταιρεία ονομάστηκε Ε.Ρ.Ο.Π (Εταιρεία Ροδιακών Οινοπνευμάτων και Ποτών), και λίγα χρόνια αργότερα και ενώ η εταιρεία ήταν σε μεγάλη άνθιση, ένα από τα κρασιά της με την ονομασία ΕΜΕΡΥ είχε μεγάλη επιτυχία, τόσο που το όνομά του ταυτίστηκε με αυτό της εταιρείας. Από το 1958 που τα παιδιά του Αριστείδη, αποχώρησαν από την εταιρεία ανέλαβαν το πρατήριο ποτών που διατηρούσε η εταιρεία και ξεκίνησαν την παραγωγή δικών τους ποτών με την ονομασία «Ποτοποιία Ν. Α. Τριανταφύλλου και ΣΙΑ», στην οδό Γαλλίας, στο Μαντράκι. Η κεραμοποιία ΙΚΑΡΟΣ, του Χατζηκωνσταντή, ανέλαβε την παραγωγή κεραμικών ζωγραφισμένων μπουκαλιών, για την προώθηση των ποτών τους τα οποία σήμερα έχουν αποκτήσει και συλλεκτική αξία.

Το σπίτι του Αριστείδη Τριανταφύλλου στη Ρόδο, που έγινε στη συνέχεια το ξενοδοχείο "Κοράλλι"

Για τους Μικρασιάτες του προηγούμενου αιώνα η Αλικαρνασσός είχε δύο ονομασίες: Πετρούμι, ή Βουδρούμι. Από το 1800 και μετά μεγάλωνε διαρκώς. Στις τελευταίες δύο δεκαετίες της ελληνικής παρουσίας στην πόλη και τα γύρω χωριά, πριν από τους πρώτους διωγμούς για τη Μικρασιατική Καταστροφή στα 1922, στο Πετρούμι ζούσαν γύρω στους 6.000 Τούρκους, 5.000 Έλληνες και λίγες Εβραϊκές οικογένειες. Οι τρεις αυτές εθνολογικές ομάδες κατοικούσαν σε τρεις αντίστοιχες γειτονιές: τον Τουρκομαχαλά, τον Χριστιανομαχαλά και την Οβραϊκή.
Μια μεγάλη αριθμητικά οικογένεια που έζησε στην Αλικαρνασσό ήταν αυτή της γιαγιάς του ξεναγού και συγγραφέα Μιχάλη Τριανταφύλλου, και αυτή των Καισερλήδων. Άλλες οικογένειες ήταν των Ασλάνηδων, των Χρηστάκηδων, οι Δημητράδες, οι Πανούκληδες, η οικογένεια Καραγιώργη, οι Αλεξανδρήδες…