Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας Σεραφείμ, Υπερτίμου και Εξάρχου Άνω Μακεδονίας

Εγκωμιάζοντας ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τους Μάρτυρες της αμωμήτου Πίστεώς μας και προβάλλοντας την ζωή και το μαρτύριό τους, αναφέρει τα εξής: «ο θάνατος των μαρτύρων είναι παρηγοριά των πιστών, παρρησία των Εκκλησιών, σύσταση του Χριστιανισμού, κατάλυση του θανάτου, απόδειξη της αναστάσεως, γελοιοποίηση των δαιμόνων, διδασκαλία της ενάρετης ζωής, παρακίνηση για περιφρόνηση των παρόντων πραγμάτων και οδός για επιθυμία των μελλοντικών αγαθών. Είναι παρηγοριά για τις συμφορές που μας έχουν βρει καθώς και ρίζα και πηγή και μητέρα όλων των αγαθών»1.

Έτσι, οι Μάρτυρες, «οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες», αποτελούν την δόξα και το αγλάισμα της Εκκλησίας.
Είναι το πρωτόγνωρο ηρωικό στοιχείο που προκαλούσε τον θαυμασμό ακόμα και στους διώκτες.
Είναι το εντυπωσιακό και αγέραστο μεγαλείο του Χριστιανισμού σε χρόνια δίσεκτα.
Είναι η βασιλική πορφύρα της Εκκλησίας, η στολισμένη με τα αίματα των Αγίων Μαρτύρων, γι’ αυτό και ψάλλουμε : «των εν όλω τω κόσμω Μαρτύρων Σου, ως πορφύρα και βύσσον τα αίματα η Εκκλησία Σου στολισαμένη, Χριστέ ο Θεός»2.

Οι Μάρτυρες αποτελούν μία από τις ωραιότερες σελίδες της ζώσης και γνησίας ερμηνείας του Ευαγγελίου του Χριστού. Όπως ο Χριστός διώχθηκε και ανέβηκε στον Σταυρό για την σωτηρία του κόσμου, έτσι και οι φίλοι Του, δηλαδή οι Μάρτυρες όλων των αιώνων, πίνουν και αυτοί το ίδιο ποτήριο, αλλά και βαπτίζονται μέσα στο δικό τους αίμα του μαρτυρίου, σύμφωνα με τον λόγο Του : «το μεν ποτήριον ο εγώ πίνω πίεσθε, και το βάπτισμα ο εγώ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε»3.

Και πρώτον, αυτά τα πρόσωπα που λάμπουν στο θρόνο του Εσφαγμένου Αρνίου, έδωσαν την μαρτυρία τους με ποικίλους τρόπους για το πρόσωπο του Χριστού. Έδωσαν την μαρτυρία ο,τι ο Χριστός είναι «Θεός αληθινός εκ Θεού αληθινού»· ό,τι έγινε Άνθρωπος για να σώσει τον άνθρωπο, ο,τι κατήργησε τον θάνατο και χάρισε στο ανθρώπινο γένος την αιώνια ζωή και το μέγα έλεος και ακόμη, ο,τι θα έρθει και πάλι για να κρίνει ζώντες και νεκρούς. Σε αυτήν την χορεία των Μαρτύρων έχουμε, όχι μόνο μεμονωμένα άτομα, αλλά και οικογένειες ολόκληρες, γονείς και παιδιά, δεκάδες άτομα που προσφέρονται θυσία για την πίστη του Χριστού. Έτσι, «δια πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, ειργάσαντο δικαιοσύνην, επέτυχον επαγγελιών, έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός ... εν φόνω μαχαίρας απέθανον»4.

Δεύτερον. Έδωσαν το ζωντανό παράδειγμα του θάρρους και της γενναιοψυχίας. Ήταν χριστοποιημένες και χριστοπυρωμένες υπάρξεις που πέρασαν δια πυρός και ύδατος και έφθασαν στην Βασιλεία των Ουρανών. Γι’ αυτό και «ολίγα παιδευθέντες μεγάλα ευεργετηθήσονται, ότι ο Θεός επείρασεν αυτούς και εύρεν αυτούς αξίους εαυτού»5. Ο Μέγας Βασίλειος, αναφερόμενος στον Άγιο Μάρτυρα Βαρλαάμ και στην ανδρεία που στόλιζε την μορφή του, αναφέρει χαρακτηριστικά : «περιγελούσε τα εξαγριωμένα τάγματα των δορυφόρων και χόρεψε στους κινδύνους σαν να επρόκειτο για στεφάνωμα. Ευφραινόταν για τις πληγές σαν να επρόκειτο για τιμές ... Περιφρονούσε τα ξίφη που έβγαιναν από τις θήκες τους. Δεχόταν τα χέρια των δημίων σαν να ήταν μαλακότερα από το κερί. Χαιρετούσε το ξύλο της τιμωρίας σαν σωτηρία. Όταν κλεινόταν στην φυλακή, ευχαριστιόταν σαν να βρισκόταν σε λιβάδι. Απολάμβανε τα βασανιστήρια που επινοούσαν σαν να τον έραιναν με διάφορα άνθη. Το δεξί του χέρι ήταν πιο δυνατό από τη φωτιά»6.

Τρίτον. Μαζί με τους παλαιούς Μάρτυρες, τους οποίους εγκωμιάζουν οι θεοφόροι πατέρες της Εκκλησίας και τους προβάλλουν ως πρότυπα στην ζωή των Χριστιανών, έχουμε και την χορεία των Νεομαρτύρων στον καιρό της δουλείας. Στον βίο τους βλέπουμε την ομολογία της πίστεως στο πρόσωπο του Χριστού, καθώς και τα ανείπωτα βασανιστήρια των διωκτών τους. Γράφει ο πρόξενος της Γαλλίας στα Ιωάννινα, Φρανσουά Πουκεβίλ, για το μαρτύριο τόσο του Αγίου Οσιομάρτυρος Δημητρίου του εκ Σαμαρίνης το έτος 1808, όσο και για το μαρτύριο του Αγίου Νεομάρτυρος Γεωργίου του Καστοριέως του εξ Αγαρηνών, ο οποίος, αναγεννηθείς δια του βαπτίσματος, συνελήφθη στα μέρη της Ακαρνανίας και τιμωρήθηκε δια βασάνων που δεν μπορεί να διηγηθεί καθ’ ολοκληρίαν. Συμπληρώνει δε, υπονοώντας την σκληρότητά τους, πως «δεν θα δυνηθώ να αναφέρω περισσοτέρας λεπτομερείας»7.

Έτσι, τα πρόσωπα αυτά πότισαν με το αίμα τους, όχι μόνο το δένδρο της Εκκλησίας, αλλά συγχρόνως και το δένδρο της ελευθερίας. Με το μαρτύριό τους σταματούσαν οι διωγμοί και ιδιαίτερα οι εξισλαμισμοί, που ήταν οι πλέον διαδεδομένοι την δύσκολη εκείνη εποχή. Γι’ αυτό η χορεία των Νεομαρτύρων απετέλεσε το ανάχωμα και την αντίσταση στον κατακτητή. Εάν έχουμε σήμερα την ελευθερία μας, αυτό το οφείλουμε στην παρουσία των Νεομαρτύρων που, ακόμη και σήμερα, μας υπενθυμίζουν την επιμονή που οφείλουμε να δείχνουμε στην πίστη του Χριστού, στην ορθόδοξη Παράδοσή μας και στον τρόπο ζωής που μας κληροδότησε η ορθόδοξη Εκκλησία μας, η μοναδική Εκκλησία, η Εκκλησία των Αγίων και των Μαρτύρων.

Αναφέρω πάντα τα ανωτέρω για να αναγγείλω επίσημα, σήμερα μάλιστα που στην Καστοριά εορτάζουμε την χορεία των εν Καστορία τιμωμένων Αγίων, Ιεραρχών, Οσίων, Οσιομαρτύρων αλλά και Δικαίων, πως το σεπτό κέντρο της Ορθοδοξίας μας, το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, κατέταξε στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας επτά Καστοριανούς Νεομάρτυρες που έζησαν τον καιρό της δουλείας και αντέταξαν σθεναρή αντίσταση στον κατακτητή.

Γράφει για τους Νεομάρτυρες ο Μητροπολίτης Κοζάνης κυρός Διονύσιος πως «είναι τα καινούρια θύματα στο βωμό της πίστεως, η νέα προσφορά της Εκκλησίας στο ιδανικό της ελευθερίας... Το αίμα τους, καθώς επότιζε κάθε τόσο και σε κάθε τόπο το χώμα, κρατούσε τη θρησκευτική πίστη και ζωογονούσε το εθνικό φρόνημα των ραγιάδων. Η αφαίμαξη του χριστιανικού στοιχείου με τους εξισλαμισμούς... είναι το μόνιμο και μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ορθοδοξία κατά τη διάρκεια της δουλείας»8.

Χαίρεται, λοιπόν, η ακριτική Καστοριά, η αρχόντισσα, όχι μόνο της ελληνικότατης Μακεδονίας μας, αλλά και ολόκληρης της πατρίδος μας, για τον Νεομάρτυρα Ιωάννη–Νούλτσο που τον κρέμασαν μαζί με το γαμπρό και τον αδελφό του σε μία λεύκα το έτος 1696.

Χαίρεται για τον Νεομάρτυρα Γεώργιο τον εξ Αγαρηνών, που γεννήθηκε εδώ και μαρτύρησε στα μέρη της Ακαρνανίας.

Χαίρεται και σκιρτά για τον Ιερομάρτυρα Πλάτωνα, που μαρτύρησε στην Αμάσεια του Πόντου και προσφέρθηκε ως εθελούσιο σφάγειο στο βωμό της πίστεως και της ελευθερίας.

Αγάλλεται η μαρτυρική Κλεισούρα, όχι μόνο για την ασκήτρια Σοφία που έγινε γνωστή στα πέρατα του κόσμου, αλλά και για τον ευσταλή βλαστό της, τον Νεομάρτυρα Μάρκο.

Σκιρτά από πνευματική αγαλλίαση το Άργος Ορεστικό, στο οποίο τελείωσε την επί γης πορεία του δι ἀγχόνης, και μάλιστα στον αύλειο χώρο του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής ο γενναίος Κλεισουριώτης Μάρκος το έτος 1598.

Δεν υπολείπεται στην χαρά και στην πνευματική αγαλλίαση το Χιλιόδεντρο, ένα ξεχασμένο χωριό της ενδοχώρας της Καστοριάς για τον Άγιο Ιερομάρτυρα Βασίλειο, που μαρτύρησε το 1902 για του Χριστού την πίστη την Αγία, αφήνοντας σε όλους μας ως πολύτιμη παρακαταθήκη τα πάντιμα, χαριτόβρυτα και ευωδιάζοντα λείψανά του, πηγή ανεξάντλητη αγιασμού και θείας Χάριτος.

Όλοι αυτοί οι Άγιοι, μαζί με τους προ αυτών ασκήσει και αθλήσει διαλάμψαντες, μαζί με τους 12 αθλητές του Χριστού που τους έπνιξαν στον Νέστο ποταμό, τον παπα-Θεόφιλο από την ενορία του Καρίβη και τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγίων Αναργύρων Γρηγόριο, τον και διατελέσαντα Πρωτοσύγκελλο της Ιεράς Μητροπόλεως του οποίου η μορφή είναι σκαλισμένη στο τέμπλο του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Πολυκεράσου, έπειτα από την επανάσταση της Ναούσης όπως μας αναφέρουν οι ιστορικοί, αποτελούν τον στολισμό αυτής της επαρχίας.

Είναι οι δικοί μας Άγιοι.
Είναι οι έφοροι και προστάτες μας.
Είναι οι μεσίτες μας στο θρόνο του Θεού.
Κινούνται ανάμεσά μας και αφουγκράζονται τα δικά μας αιτήματα.
Είναι αυτοί που φυλάττουν την πατρίδα μας και προστατεύουν εμάς τους αδελφούς τους.

Χρέος μας συνεπώς αποτελεί το να τους τιμούμε, να τους επικαλούμαστε στις προσευχές μας και να ζητούμε την δική τους σωστική βοήθεια. Έτσι, οι μορφές τους, οι τόποι του μαρτυρίου τους, τα πάντιμα λείψανά τους θα αποτελούν «αγίασμα στους υγιείς, φυλακτήριο σε εκείνους που ζουν με σωφροσύνη, χορηγός ευφροσύνης και στους ασθενείς παρηγοριά»9, κατά την έκφραση του Μεγάλου Βασιλείου.

Χαρείτε, λοιπόν, αδελφοί μου αγαπητοί, την παρουσία των Αγίων μας στην ιδιαίτερη πατρίδα μας.

Αγιασθείτε ακουμπώντας το μέτωπό σας στις ιερές μορφές και στα χαριτόβρυτα Λείψανά τους.

Λάβετε παρηγοριά και ενίσχυση και ακόμη,

Μη φοβείσθε! Ο Θεός είναι μαζί μας. Δεν εγκατέλειψε τον τόπο και την πατρίδα μας. Μαζί μας είναι οι Άγιοι, των οποίων την χάρη και την ευλογία επικαλούμαι θερμά να έχουμε όλοι μας.

1. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Εις Δροσίδα, ΕΠΕ 37,318.
2. Απολυτίκιο Αγίων Πάντων.
3. Μρκ. 10,39.
4. Εβρ. 11,33-37.
5. Σοφ. Σολ. 3,5.
6. Μέγας Βασίλειος, Ομιλία εις Βαρλαάμ τον μάρτυρα, ΕΠΕ 7,242.
7. Συναξαριστής Νεομαρτύρων, Γ’ εκδ., Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 730.
8. Η Δράσις μας, 1979, σ. 129.
9. Μέγας Βασίλειος, Εις την μάρτυρα Ιουλίτταν, ΕΠΕ 7,206-208.